انفورماتیک بحران چیست ؟

انفورماتیک در لغت به معنای دانش دریافت و انتقال اطلاعات است بعبارت دیگر داده ورزی عبارتست از علم اطلاعات و پردازش اطلاعات و مهندسی سامانه‌های اطلاعاتی از جانب دیگر عدم صحت و درستی در عملیات انتخاب و انتشار اخبار و اطلاعات در بحران را میتوان انفورماتیک بحران نامید بنا بر همین گزارش از میگنا رسانه سلامت روان ایران استفاده از رسانه های اجتماعی در حوادث بحرانی و وقوع بحران ها افزایش زیادی یافته است و مطالعات فراوانی در رابطه با استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات و رسانه های اجتماعی در زمان پیش از وقوع بحران، هنگام وقوع و پس از آن انجام شده است.

امروزه نقش شبکه های اجتماعی در زندگی ما انکار ناشدنی است و این شبکه ها به ویژه در شرایط بحرانی به نخستین گزینه اطلاع رسانی تبدیل می شوند که با توجه به عدم وجود نظارت و امکان انتشار پیام از سوی کاربران مختلف، شاهد شکل گیری موارد ضد و نقیضی در رابطه با یک موضوع واحد می شویم زمینه تحقیقاتی که این مطالعات در قالب آن تعریف می شوند، انفورماتیک بحران نامیده می شود.

در این گزارش، ما با بررسی مطالعات موردی استفاده از رسانه های اجتماعی در شرایط اضطراری، داده های تحقیقاتی مربوط به بحران را مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار می دهیم.

به طور کلی رسانه های اجتماعی باعث افزایش ارتباطات و همکاری میان کاربران آنلاین شده، آنها را تبدیل به بخشی دائمی و  همه جانبه از زندگی روزمره می کند.

مشهورترین سیستم عامل ها و شبکه های اجتماعی تعداد زیادی از کاربران را جذب می کنند و برای درک بهتر این موضوع کافی بدانیم در ماه آگوست سال ۲۰۱۷  میلادی ، فیس بوک حدود ۲ میلیارد یوتیوب، یک و نیم میلیارد،  واتس اپ ۱ میلیار و ۲۰۰ میلیون، اینستاگرام ۷۰۰ میلیون و لینکدین ۱۰۶ میلیون کاربر فعال داشتند که این آمار قطعا در سال ۲۰۲۳ بسیار بیشتر است.

با توجه به این میزان فراگیر بودن شبکه های اجتماعی،  مردم از آن ها نه تنها در زندگی روزمره بلکه در زمان وقوع بحران و حوادث اضطراری نیز استفاده می کنند انفورماتیک بحران ، یک موضوع چند رشته ای و چند حوزه ای است که دانش محاسبات و علم اجتماعی را به حوزه بلایا متصل می کند.

یکی از اولین نمونه های استفاده از رسانه های اجتماعی، در طول حملات ۱۱ سپتامبر در سال ۲۰۰۱ رخ داد.
طی این حملات، آژانس مدیریت شرایط اضطراری فدرال ایالات متحده آمریکا و صلیب سرخ، از  فناوری های مبتنی بر وب برای انتشار اطلاعات و ارائه اخبار به عموم مردم و گزارش وضعیت تلاش های امدادی خارج و داخل بهره جستند.

علاوه بر این، شهروندان نیز بانک های اطلاعاتی ویکی (wikis)  را برای جمع آوری اطلاعات در مورد افراد گمشده ایجاد کرده و از سال ۲۰۰۶ به بعد، استفاده از رسانه های اجتماعی در مدیریت رویدادهای بحرانی، مورد توجه پژوهشگران قرار گرفت.

باید توجه داشت انفورماتیک بحران ، یک موضوع چند رشته ای و چند حوزه ای است که دانش محاسبات و علم اجتماعی را به حوزه بلایا متصل می کند. ایده اصلی نظریه فوق، اینست که مردم از اطلاعات شخصی و تکنولوژی ارتباطات برای پاسخ دادن و مواجه شدن با فاجعه و البته  در راه های خلاقانه ای برای از بین بردن عدم اطمینان استفاده می کنند.

بسیاری از مطالعات بحران های انفورماتیک  روی رویدادهای خاصی مانند سیلابهای اروپایی رخ داده در سال ۲۰۱۳ میلادی  ، آشوب های لندن در سال ۲۰۱۱ میلادی یا طوفان سندی در سال ۲۰۱۲ میلادی تمرکز دارد.

گزارش سازمان بحرانهای جهانی یا The World Disaster Report  می گوید: طی ده سال گذشته، به طور متوسط ۶۳۱  فاجعه در سال رخ داده است که این بحران ها  منجر به مرگ هزاران نفر شده است. به طور کلی  از سال ۲۰۰۱، رسانه های اجتماعی نقش مهمی در نحوه مواجهه مردم با این بلایا در سراسر جهان و ارتباط آن با یکدیگر داشته اند.

به عنوان مثال، مردم در مواجه با بحران های طبیعی از سایت های ذخیره سازی عکس برای تبادل اطلاعات استفاده کردند.

از سوی دیگر برای نمونه می توان به روزهای پس از سونامی اقیانوس هند در سال ۲۰۰۴  و آتش سوزی های جنوب کالیفرنیا اشاره کرد. نتایج یک مطالعه نشان می دهد: طی طوفان کاترینا،  استفاده از سایت های آنلاین به مردم امریکا کمک کرد که دیگر افراد گرفتار شده در طوفان و محل اقامت آن ها را پیدا کنند.

نقطه اشتراک مطالعات فوق این است که همگی آن ها نشان می دهد، چگونه رسانه های اجتماعی تبدیل به یک شکل در حال تحول و معنی دار از ارتباط و مشارکت عمومی برای حوادث طبیعی و فاجعه بار درامده است.

در این میان اما سوالی که مطرح می شود، این است که چرا پلتفرم ایسک یا همان توئیتر سابق، همچنان تمرکز بسیاری از مطالعات انفورماتیک بحران را بر عهده دارد؟ دلایل متعددی برای این موضوع وجود دارد. اولا کسب داده های عمومی از این شبکه نسبت به سایر منابع برای محققان راحت تر است.

زیرا شبکه اجتماعی ایکس دارای یک API عمومی و توافقنامه باز بوده و  شرایط استفاده برای بهره برداری از داده های عمومی در آن وجود دارد.
علاوه بر این با استفاده از توییتر دستیابی به نمونه ای از داده های آمار آماری نیز راحت تر است و همچنین محدودیت ها در میزان محتوا که می تواند در هر پیام شامل  ۱۴۰ کاراکتر  باشد، پیام های ایکس را برای ذخیره، پردازش و تجزیه و تحلیل آسان تر می کند.

به هر روی باید پذیرفت شبکه های اجتماعی امروزه در زندگی بشر نقشی مهم ایفا می کنند و امکان نادیده گرفتن این پدیده وجود ندارد و از سوی دیگر محققان و دولتمردان می توانند از این بستر برای تجزیه و تحلیل افکار عمومی و تهیه آمار استفاده کنند. این موضوع به ویژه در هنگام وقوع بحران ها و شرایط غیر عادی مهم بوده و دولت ها نباید از آن غافل شوند.