آشنایی با تب خونریزی دهنده کریمه کنگو
تب خونریزی دهنده کریمه کنگو ، بیماری حاد ویروسی ،خونریزی دهنده ، قابل انتقال از حیوان به انسان است که فرد به دنبال تماس با دام آلوده و خون و ترشحات لاشه دام آلوده، گزش کنه و تماس با خون و ترشحات و نمونه های بافتی بیمار آلوده مبتلا می شود.
ویروس CCHF از گروه آربو ویروس ها ( ویروس منتقله توسط بند پایان ) و خانواده Bvnyaviridae جنس Nairo virus می باشد.اصطلاح آربو ویروسها برای ویروسهایی که به طریقه بیولوژیک توسط بند پای خود و بعد از طی دوره کمون خارجی ( مدت زمانی که لازم است تا بند پا به مرحله آلوده کنندگی برسد ) قادر به انتقال به میزبانهای مستعد دیگر خواهد بود . ویروس نسبت به حرارت ، محیط اسیدی و همچنین کلر حساس می باشد و به راحتی از بین می رود.
تب کریمه کنگو بیماری ویروسی حاد تب دار و خونریزی دهنده ای است که برای اولین بار در ۱۹۴۴ در کریمه اوکرائین شرح داده شد. نام تب خونریزی دهنده از آن زمان برای این بیماری انتخاب گردید .
در سال ۱۹۶۹ معلوم شد عامل بیماری با علائم تب خونریزی دهنده که در کنگو شناسایی شده بود با عامل کریمه یکی است و نام تب خونریزی دهنده کریمه کنگو ، یا Crime Congo Hemorrhagic Fever ویا به اختصار CCHF بر آن گذاشته شد. جالب توجه اینکه بیماری در حدود سال ۱۱۱۰ میلادی توسط جرجانی پزشک و دانشمند عالیقدر ایرانی در کتاب گنجینه خوارزمشاه به تفصیل توضیح داده شده است.در این کتاب شرح یک بیماری خونریزی دهنده با علائم وجود خون در ادرار ، خونریزی از مقعد ، استفراغ خونی ، خلط خونی ، خونریزی در حفره شکم و خونریزی از لثه ها بوده و ذکر شده است که بند پای کوچکی احتمالاً شپش یا کنه ناقل بیماری می باشد.
عوامل ایجادکننده می تواند ویروس یا باکتری یا انگل یا قارچ باشد. این بیماریها سه گرفتاری عمده برای بشر ایجاد می کنند.
۱- مشکل بهداشتی با ایجاد بیماری و یا عارضه و معلول کردن فرد و گاهی نیز متأسفانه عامل مرگ انسان شده و گاهی نیز بصورت همه گیر ظاهر می شوند.
۲- اختلال در زنجیره اقتصادی با ایجاد بیماری در حیوانات و کاهش زاد و ولد و تولیدات دامی و کاهش منابع تغذیه ای و صنعتی برای بشر و بهم خوردن زنجیره های داد و ستد بین دولتها.
۳- ایجاد گرفتاری در اقتدار سیاسی و حیثیت جهانی ملت ها و کاهش مراودات بین المللی و اثر بر مبادلات و توریسم یا جهانگردی.
* در این گروه از بیماریها باید ویروسها را خطرناکترین و جدی ترین آنها به حساب آورد که در ۷ گروه منتقله از بندپایان و جوندگان بشرح زیر تقسیم می شوند.
۱- آرناویریده ۲- بونیا ویریده ۳- فیلوویریده ۴- فلاوی ویریده ۵- رئوویریده ۶- رابدوویریده ۷- توگاویریده
در بیماری تب کریمه کنگو خونریزی دهنده، ۴ ویروس مهم که برای انسان بیمار زا هستند قرار می گیرد. ( بونیاویروس، فلبوویروس، نایروویروس، هانتا ویروس )
این ویروسها عمدتاً بوسیله پشه و در درجه بعد کنه که عامل نایرو ویروس که همان ایجادکننده تب کریمه کنگو است، منتقل می شوند.
تب خونریزی دهنده ویروسی کریمه کنگو
این ویروس در خانواده Buniaviridae قرار می گیرد و از جنس Nairovirus است. ویروس کریمه گنگو در بدن کنه ای بنام Hyalomma تکثیر می شود و به مهره داران منتقل می شود. در داخل بدن کنه از طریق داخلی رحمی به نسل بعدی کنه نیز منتقل می شوند. حیوانات اهلی مهره دار مانند گاو و گوسفند و بز از طریق گزش کنه آلوده می شوند که ویروس در داخل خون آنها به گردش در می آید ( ویرمی ) اما باعث بیماری و مرگ حیوان نمی شود. لذا خون این حیوانات برای انسان آلوده کننده است و از طرفی دیگر انسان می تواند در اثر گزش کنه های آلوده نیز مبتلا شود و خون و ترشحات بدن انسان آلوده که بیمار می شود نیز برای افراد دیگر آلوده کننده خواهد بود . بطور خلاصه انسان از ۳ طریق زیر به این بیماری مبتلا می شود.
۱- در حین ذبح یا قطعه قطعه کردن گوشت حیواناتی ، مانند گاو و گوسفند و بز با ورود خون حیوان از راه زخمها و خراشیدگیهای سطحی و یا خوردن شیر غیر پاستوریزه این حیوانات از طریق گوارشی وارد بدن انسان شده و باعث ابتلا شود.
۲- از طریق گزش کنه های جنس هیالوما این مورد در مناطق آلوده باید بطور مستمر در مراقبت جدی باشد.
۳- در حین مراقبت پزشکی و پرستاری از بیماران که از خون آلوده یا ترشحات بدن آنها و یا تماس با این مواد در مراقبتهای داخل منزل بیماران و سرسوزن آلوده در خونگیران آزمایشگاهی نیز ممکن است رخ دهد بندرت از مادر به فرزند نیز مشاهده شده است.
با ورود ویروس از هریک از روشهای مذکور بداخل بدن انسان دوره کمون یا نهفتگی ۳ تا ۱۲ روز داشته و از هر ۵ نفر آلوده شده ممکن است یک نفر علامت بیماری را پیدا کند ( ۵/۱ ) که میزان مرگ و میر در آنها ۳۰-۱۵ درصد است. البته دوره کمون با گزش کنه کوتاهترین و در خون و سرسوزن آلوده و تماس با نسوج بیماران طولانی ترین است.
در همه سنین و هر جنسی ممکن است بیماری رخ دهد اما با توجه به مشاغل آقایان که بیشتر با حیوانات سرو کار دارند احتمال آن بیشتر خواهد بود و امروزه با تشخیص صحیح و اقدام درمانی و مراقبتی بموقع می توان از عارضه و مرگ و میر و انتشار بیماری به جامعه جلوگیری کرد. راه انتقال تب خونريزي دهنده كريمه كنگو چگونه است؟
- تماس با دامهاي آلوده.
- تماس با خون و ترشحات لاشه دام آلوده در زمان ذبح.
- گزش كنه يا دستكاري و له كردن آن .
- تماس با خون، ترشحات و نمونه‌هاي بافتي بيمار آلوده.
= احتمال ابتلاء به بيماري در صورت مسافرت به يك منطقه روستايي حتي بدون سابقه تماس آشكار با حيوانات يا گزش كنه، وجود دارد.
مراحل مختلف بيماري چگونه است؟
بيماري چهار مرحله دارد:
1- دوره كمون: پس از گزش كنه 1 تا 3 روز، حداكثر 9 روز مي‌باشد. پس از تماس با خون و ترشحات و بافت حيوان انسان مبتلا 7-5 روز، حداكثر 2 هفته است.
2- مرحله قبل از خونريزي: بيمار بطور ناگهاني دچار تب، سردرد و درد عضلاني مي‌گردد، ممكن است درد پشت چشم، دل درد، اسهال و استفراغ نيز ايجاد شود.
3- مرحله خونريزي: معمولاً پس از 4 روز بيمار دچار پتشي، پورپورا در پوست و مخاط مي‌شود.
علاوه بر اين ممكن است استفراغ خوني و ملنا كه نشان دهنده خونريزي گوارشي است و خلط خوني، خونريزي از لثه، خون در ادرار، خونريزي از گوش، ملتحمه و هپاتيت نيز ايجاد شود. در موارد شديد بيماري، انعقاد داخل عروقي منتشر (DIC) يا نارسايي يك يا چند عضو اتفاق مي‌افتد.
4- دوره نقاهت: چنانچه بيمار فوت نكند معمولاً پس از 10 روز بتدريج با كمرنگ شدن ضايعات پوستي علائم بيماري برطرف شده و بيمار بهبود مي‌يابد.
شكل مزمن يا عود بيماري وجود ندارد. روش تشخیص
در هفته اول بیماری و در مرحله تب می‌توان با نمونه گیری از خون ویروس را جدا کرد همچنین می‌توان ویروس را از نمونه‌های بافتی مثل بافت کبد، طحال، کلیه، غدد لنفاوی جدا کرد.
ویروس را می‌توان در کشت سلولی تهیه شده از بافت کلیه میمون کشت داد و یا توسط آزمایش PCR (Polymerase Chain reaction) اثر ویروس را در نسخه برداری معکوس Reverse Transcriptase مشاهده کرد.
به وسیله آزمایشهای سرمی نیز می‌توان به جستجوی آنتی بادی پرداخت از جمله می‌توان از آزمایشهایی نظیرE LISA، IFA (Immunofluerescense Antibody)، خنثی سازی ,Neutralizing ab CFT Compliment fixation test) ثبوت عناصر مکمل) استفاده کرد. معمولا پس از شش روز IgM قابل اندازه گیری است و تا چهار ماه در خون باقی می‌ماند ولی IgG را تا پنج سال می‌توان در خون بررسی کرد اما در حالتهای فوق حاد و مرگ آور در ابتدای بیماری معمولا هیچگونه آنتی بادی در خون (قبل از شش روز) قابل اندازه گیری نیست بنابراین تشخیص بر پایه جداسازی ویروس از خون و بافتها به روش کشت سلولی و یا تشخیص آنتی ژن ویروس بروشهای IFA, EIA و PCR (polymerase chain reaction) است.
همچنین با اندازهگیری SGOT و SGPT می‌توان به عفونت ویروس در کبد Viral Hepatitis پی برد معمولا در مبتلایان SGOT بالاتر از SGPT است.
تشخیص آزمایشگاهی
تشخیص موارد مشکوک به CCHF در آزمایشگاه با درجه ایمنی بالا ( Biosafty Level-4 ) انجام می گیرد.
از روز ششم بیماری آنتی بادی IgM و IgG به روش ELISA از سرم بیمار جدا می شود. سطح IgM تا چهار ماه قابل اندازه گیری است و پس از آن IgG رو به کاهش می گذارد اما تا پنج سال قابل شناسایی می باشد.
روش تشخیص دیگر جداسازی ویروس از خون یا نمونه های بافتی است که با روشهایی مانند محیط کشت سلولی ، EIA ، ایمنوفلورسانس و PCR در اولین هفته بیماری قاببل انجام است ، ممکن است در مبتلایان به فرم کشنده و حاد پاسخ آنتی بادی قابل اندازه گیری نباشد که در این صورت جداسازی ویروس یا آنتی ژن ویروس کمک کننده می باشد. در هفته اول بیماری و در مرحله تب می‌توان با نمونه گیری از خون ویروس را جدا کرد همچنین می‌توان ویروس را از نمونه‌های بافتی مثل بافت کبد، طحال، کلیه، غدد لنفاوی جدا کرد.
ویروس را می‌توان در کشت سلولی تهیه شده از بافت کلیه میمون کشت داد و یا توسط آزمایش PCR (Polymerase Chain reaction) اثر ویروس را در نسخه برداری معکوس Reverse Transcriptase مشاهده کرد.
به وسیله آزمایشهای سرمی نیز می‌توان به جستجوی آنتی بادی پرداخت از جمله می‌توان از آزمایشهایی نظیرE LISA، IFA (Immunofluerescense Antibody)، خنثی سازی ,Neutralizing ab CFT Compliment fixation test) ثبوت عناصر مکمل) استفاده کرد. معمولا پس از شش روز IgM قابل اندازه گیری است و تا چهار ماه در خون باقی می‌ماند ولی IgG را تا پنج سال می‌توان در خون بررسی کرد اما در حالتهای فوق حاد و مرگ آور در ابتدای بیماری معمولا هیچگونه آنتی بادی در خون (قبل از شش روز) قابل اندازه گیری نیست بنابراین تشخیص بر پایه جداسازی ویروس از خون و بافتها به روش کشت سلولی و یا تشخیص آنتی ژن ویروس بروشهای IFA, EIA و PCR (polymerase chain reaction) است.
همچنین با اندازهگیری SGOT و SGPT می‌توان به عفونت ویروس در کبد Viral Hepatitis پی برد معمولا در مبتلایان SGOT بالاتر از SGPT است.
درمان
اگر فردی علائم منطبق بر تشخیص محتمل تب خونریزی دهندن کریمه کنگو را دارا باشد بایستی فوراً در شرایط ایزوله در بیمارستان بستری و مورد مداوا قرار گیرد . هنگام بستری معاینه دقیق پوست بیمار از نظر احتمال وجود کنه لازم است.
1- اقدامات حمایتی : شامل اصلاح آب و الکترولیت ، درمان DIC و جبران حجم داخل عروقی از دست رفته می باشد.
در صورت افت شدید هماتوکریت ترانسفوزیون خون لازم است و در موارد ترمبوسیتوپنی شدید و نشانه خونریزی فعال تجویز پلاک کمک کننده است.
استفاده از تب بر و ضد استفراغ در صورت نیاز مانعی ندارد . از تجویز آسپرین به لحاظ احتمال شدید خونریزی خودداری گردد. کنترل مداوم علائم حیاتی تا پایان وضع بحرانی بیمار ضروری است.
2- درمان ضد ویروس : ریباویرین در درمان مبتلایان تا حدود زیادی موثر است . طول دوره درمان ضد ویروسی ده روز است .ابتدا 30 mg/kg یک جا تجویز می شود.
سپس15mg /kg هر 6 ساعت برای 4 روز 7/5 mg/kg هر 8 ساعت برای 6 روز ادامه میابد . تجویز دارو در اسرع وقت و در شش روز اول بیماری با بهبودی بیشتری همراه بوده است. شکل داروئی موجود دارو شامل قرص های 100 و 200 میلی گرمی ، تزریقی و استنشاقی است.کمیته فنی کشوری ، ریباویرین خوراکی را برای شروع درمان در اکثر یت بیماران توصیه می نمایند ولی در موارد زیر نوع تزریقی با همان دوز خوراکی ترجیح دارد..
- علائم اختلالات سیستم عصبی مثل تشنج ، کما، اختلالات رفتاری و علائم لترالیزه
- علائم اختلالات شدید متابولیک مانند اسیدوز، دهیدراتاسیون شدید، هیپوتاسیون یا استفراغ های شدید
- علائمی که با پیش آگهی بدتری همراه است مانند: ترمبوستیوپنی کمتر ازصدهزار در سه روز اول بیماری یا کمتر از 20000 در هر زمان دیگر ، هموگلوبین کمتر از 7 گرم در دسیس لیتر و علائم DIC
- نارسایی کبدی ، نارسایی ریوی و ادم ریه
توجه : به خاطر تراتوژیون بودن دارو مصرف آن در خانمهای باردار فقط در صورت وجود تهدید جان مادر بلا مانع است.
روشهاي پيشگيري از ابتلاء به تب خونريزي دهنده كريمه كنگو:
- ذبح دامها در كشتارگاهها.
- استفاده از وسايل ايمني شامل: كلاه، عينك، ماسك، روپوش، پيش‌بند پلاستيكي، دستكش و چكمه در هنگام ذبح دام.
- حفاظت فردي جهت جلوگيري از گزش كنه شامل: استفاده از پيراهن آستين بلند، شلوار بلند، چكمه و دستكش در هنگام تماس با دام و تعويض لباس، چكمه و دستكش پس از تماس بادام و شستشوي آنها.
- عدم جداسازي كنه با دست بدون دستكش از بدن دام.
- استفاده از وسايل ايمني در هنگام تماس با موارد مشكوك تب خونريزي دهنده كريمه كنگو بخصوص اگر بيمار دچار خونريزي شده باشد. شامل: كلاه، عينك، ماسك، گان، پيش‌بند پلاستيكي، دستكش و چكمه يا روكفشي. همه افرادي كه به اتاق بيمار رفت و آمد دارند شامل: پرستار، پزشك، خدمتكاران و ملاقات كنندگان بايد از وسايل ايمني استفاده نمايند.
بقیه مطالب برای تسهیل در بخاطر سپردن بصورت پرسش و پاسخ زیر مطرح می شود.
۱- تب کریمه کنگو چه نوع بیماری است؟
یک بیماری ویروسی منتقله از کنه بنام نایروویروس که از خانواده بونیاویریده است، اولین بار این بیماری در سال ۱۹۴۴ میلادی در کریمه روسیه کشف شد، لذا به این نام نامگذاری شده است مجدداً در سال ۱۹۶۹ در گنگو شناسایی شد و لذا نام این دو منطقه را به خود گرفته است.( کریمه گنگو )
۲- این بیماری در کجاها دیده می شود؟
در اروپای شرقی مخصوصاً در کشورهای مشترک المنافع ( کریمه، آستاراخان، ازبکستان، قزاقستان، تاجیکستان ) و در تمامی منطقه مدیترانه، در شمال غربی چین، آسیای مرکزی در اروپای جنوبی در آفریقا و خاورمیانه و در کشور هندوستان مشاهده می شود.
۳- چگونه بیماری تب کریمه کنگو منتشر می شود و انسان از چه طریقی آلوده می شود؟
کنه ایگزودید ( سخت ) مخصوصاً از جنس هیالوما که هم رزروار و همه انتقال دهنده ویروس است. تعدادی از حیوانات وحشی و اهلی مانند گاو، بز و گوسفند و خرگوش صحرایی در بدن خود ویروس را نگهداری و تکثیر می کنند انتقال به انسان از طریق تماس با خون حیوان آلوده و یا کنه می باشد و یا خوردن شیر غیر پاستوریزه دام.
همچنین این ویروس از افراد آلوده با خون آنها و ترشحات بدن به انسانهای دیگر سرایت می کند. انتقال بیمارستانی از طریق وسایل پزشکی استریل نشده و از سر سوزن و وسایل و لوازم طبی آلوده می باشد. به طور خلاصه انتقال به انسان عبارتست از کنه به انسان، حیوان به انسان و انسان به انسان.
۴- علائم بیماری تب کریمه کنگو چیست ؟ این بیماری در دو فاز ظاهر می شود.
الف- فاز اول شروع بیماری بطور ناگهانی با علائم و نشانه های سردرد شدید، تب بالا، درد پشت، درد مفاصل، درد شکم و استفراغ و اسهال غیر خونی و چشمان ملتهب و صورت برافروخته که در معاینه حلق نیز قرمز بوده، و همراه با تغییرات خلقی مانند منگی و بیقراری و علائم قلبی عروقی شامل برادیکاردی و افت فشار خون است.
ب- فاز دوم بیماری نیز که به طور ناگهانی شروع شده و در همان ۲ تا ۳ روز اول بیماری است شامل راش، پتشی، اکیموز، هماچوری، اپیستاکسی، ملنا، هماتمز و خونریزیهای وسیع زیر جلدی و مخاطی است. (این خونها خیلی آلوده کننده است). در انواع شدید اختلال خلقی و حسی و در مراحل پیشرفته بیماری مناطق اکیموتیک، خون دماغ شدید و خونریزی غیرقابل کنترل در محلهای تزریقی که از روز چهارم بیماری شروع و برای دو هفته ادامه می یابد به طور بارز دیده می شود.
۵- روش تشخیص این بیماری چگونه است؟ روش تشخیص ELISA و RT-PCR و یافتن ویروس و آنتی بادی در بیمار از نوع IgG و Igm با روش ELISA و یا IFA است.
۶- میزان مرگ و میر بیماری چقدر است ؟ ۳۰% – ۱۵ و گاهی نیز تا ۵۰ درصد گزارش شده است.
۷- درمان بیماری چگونه است؟ حمایت همودینا میکی و درمان به موقع عفونت های دیگر باکتریال اضافه شده و درمان دارویی با ریباویرین که تا حدی بر این ویروس مؤثر است.
۸- چه کسانی برای بیماری پرخطر هستند؟ کسانی که با دام یا حیوانات اهلی یا وحشی سروکار دارند و یاکارکنان بیمارستانی که با بیماران ارتباط دارند ( خون و ترشحات بدن بیمار ).
۹- بیماری چگونه پیشگیری می شود؟ افرادی که با حیوانات سروکار دارند و کارگران دامداریها و کشاورزان باید در محل کار خود بر روی پوست خود از مواد دافع حشترات استفاده کننده و یا کاملاً خود را بپوشانند از موارد دافع دارای DEET که علیه کنه شدیدأ اثر می کند استفاده کنند. پوشیدن دستکش و وسایل محافظتی دیگر الزامی است از تماس با خون و مایعات دیگر بدن حیوانات خانگی و انسان دارای علامت باید اجتناب کرد برای کارکنان حوزه سلامت استفاده از وسایل جلوگیری از آلوده شدن الزامی است تا از طریق تماسهای شغلی آلوده نشوند و عدم استفاده از لبنیات غیر پاستوریزه.
۱۰- آیا علیه بیماری واکسنی وجود دارد؟ یک نوع واکسن بدست آمده از مغز موش علیه CCHF تهیه شده ولی هنوز در دست بررسی است و تا حال عملی نشده است.
۱۱- چگونه می توان وسایل و محیط های آلوده را ضدعفونی کرد؟
این ویروس بوسیله هیپوکلریت ۱% و گلوتارآلدهید ۲% و با حرارت ۵۶ درجه سانتیگراد از بین می رود. آنچه مسلم است در کنترل این بیماری باید دستورالعمل های کنترل عفونت بیمارستانی را جدی بگیریم هم برای سلامت بیماران و هم خودمان.
توصیه های پزشکی و دامپزشکی برای پیشگیری از تب خونریزی دهنده کریمه کنگو
تب کریمه کنگو (Crimean-Congo hemorrhagic fever) یک بیماری خونریزی دهنده تب دار حاد است که عمدتاً به وسلیه کنه منتقل می شود بطوریکه ویروس با حمله به عروق های کوچک بدن موجب کاهش استحکام و تخریب مویرگها و با شوک شدید و حاد به سرعت موجب مرگ می شود.
عوامل ایجاد کننده این بیماری شامل ویروس منتقله ازطریق بندپایان و ویروس مرتبط با جوندگان می باشد انتقال ویروس می تواند بطورمستقیم از هوا و یا تماس با مواد دفعی یا ترشحات بدن جوندگان آلوده صورت پذیرد. حداقل ۱۸ نوع ویروس درانسان ایجاد تب خونریزی دهنده می کنند که همه آنها از حیوان به انسان منتقل می شود.
تب خونریزی دهنده کنگو کریمه از حیوان به انسان و از حیوان به حیوان سرایت می کند.
● راه انتقال تب خونریزی دهنده کریمه کنگو :
ویروس در طبیعت بوسیله کنه های سخت ازگونه HYALOMMA و ندرتاً توسط سایر گونه ها منتقل می شود و ویروس می تواند ازطریق تخم کنه به نسل های بعد نیز منتقل شود.
این کنه دو میزبانه است و می تواند همراه پرندگان به مناطق دوردست انتقال یابد. کنه ها با خونخواری ازمهره داران کوچک، آلوده می شوند ومی توانند آلودگی را در تمام طول مراحل تکامل آلوده باقی بمانند و کنه نابالغ می توانند عفونت را به مهرداران بزرگ مثل دام ها منتقل کنند.
عفونت درانسان پس ازگزش کنه آلوده و یا له کردن آن روی پوست یا تماس با پوست، لاشه حیوانات و بافت بیمار مبتلا ایجاد می شود و بدلیل انتشار ویروس ازطریق خون و بافت بیماران، افراد درتماس با آنان به خصوص کارکنان بهداشتی درمانی شدیداً درخطر ابتلا به بیماری هستند.
● توصیه های پزشکی برای پیشگیری از بیماری تب خونریزی دهنده کریمه کنگو :
۱- استفاده از گان، دستکش، عینک محافظ چشم و…
۲- رعایت اصول صحیح ایزولیزاسیون بیمار
۳- اجتناب از تماس با ترشحات و خون آلوده
۴- ضدعفونی محل اقامت بیمار
۵- دفع بهداشتی ضایعات و لاشه های حیوانات آلوده
۶- ضدعفونی وسایل بیمار در دمای ۶۰ درجه سانتیگراد به مدت یکساعت و یا استفاده از اتیلن اکسید
۷- کنترل و جداسازی دام های مشکوک
۸- آموزش کارکنان شاغل در صنایع دام در زمینه محافظت از خود و ضدعفونی و سم پاشی البسه
۹- دوره های ادواری سم پاشی ( از بهار تا پائیز )
۱۰- پیگیری موارد تماس با منبع عفونت : تمام موارد تماس در فضای بسته سه هفته پس از شروع علائم بیماری باید شناسایی شوند و حداقل دوهفته مراقبت شوند.تب بالای ۳۸ نیاز به بستری دارد.
۱۱- کارکنان بیمارستانی در تماس با بیمار درصورت بروز حوادث نفوذی (needle stick) به مدت پنج روز ریباورین ۲۰۰ میلی گرم هر ۱۲ ساعت دریافت کنند.
۱۲- در صورت تماس تصادفی ترشحات بیمار با ملتحمه مراقبت کننده چشم ها با آب یا محلول شستشوی چشم شسته شود.
● توصیه های دامپزشکی برای پیشگیری از بیماری تب خونریزی دهنده کریمه کنگو :
بیماری ریشه در برخورد نامناسب با دام زنده دارد
۱٫ پرهیز جدی از نگهداری دام به خصوص گوسفند و بز در منازل به دلیل آلودگی با ویروس و کنه های ناقل آن
۲٫ اجتناب از کشتار دام در منازل ، معابر و مکان های عمومی
۳٫ اقدام به سم پاشی مرتب دام ها و جایگاه نگهداری آن ها در تمامی سال به خصوص در فصل گرم .
۴٫ درصورت سفر به مناطق روستایی از تماس بی مورد با جایگاه و خود دام ها اجتناب باید کرد. در صورت انجام این کار باید رعایت پوشش کامل را نمود .
۵٫ نگهداری گوشت تازه گرم ، حداقل به مدت ۱۲ ساعت در دمای ۴ درجه برای طی شدن جمود نعشی و تولید اسید لاکتیک واز بین رفتن ویروس در صورت وجود . برای الایش های خوراکی مثل جگر و قلوه ها و… این زمان باید دو برابر شود .
۶٫ پوشیدن لباس کار کامل و یکسره و استفاده از کلاه ، ماسک ، دستکش ، چکمه ، عینک محافظ برای کارگران کشتارگاه برای جلوگیری از گزش کنه ها و ورود آن ها به داخل لباس و همچنین برای جلوگیری از برخورد با ترشحات دام آلوده ، ضروری می باشد.
۷٫ کار با دام زنده و لاشه های کشتاری در حالیکه زخم باز در روی دست و یا صورت و پا وجود دارد ، احتمال ابتلا را افزایش می دهد
۸٫ پرهیز از عادات پرخطر مثل؛ عدم استفاده از دستکش به دلیل کند شدن کار، عدم شستشو وضدعفونی وسایل کشتار دام ، تماس غیر ضرور با دام ها ، خوردن و آشامیدن و کشیدن سیگار در محل نگهداری دام ها و یا محل کشتار دام ، بازی با کنه ها و له کردن آن ها بادست ، خوردن جگر خام وگوشت دام تازه کشتار شده از جمله مواردی هستند که مخاطره ابتلا به این بیماری را افزایش می دهند
۹٫ بیماری که سابقه برخورد با دام را داشته و دارای علائم تب و خونریزی به اشکال مختلف ، باشد ، باید مشکوک تلقی گردد. در این شرایط باید :
۱ . بیمار را هرچه سریعتر به مراکز درمانی واجد صلاحیت رساند در حالیکه مراقب تماس با ترشحات احتمالی بیمار بود.
۲ .شبکه دامپزشکی شهرستان را سریعا مطلع نمود .
۳٫ جایگاه دام مشکوک را قرنطینه و گوشت و احشاء خوراکی حاصل از دام مشکوک را ضبط کرد .
۴٫ جایگاه دام بلافاصله باید تحت نظر کارشناسان دامپزشکی سم پاشی گردیده و شستشو ضد عفونی گردد
۵٫ با کارشناسان دامپزشکی در گرد آوری اطلاعات مربوط به بیماری در محل همکاری لازم را نمود
● تعریف مور مشکوک
شروع ناگهانی بیماری با تب به همراه درد عضلانی و سپس تظاهرات خونریزی دهنده و یکی از یافته های اپیدمیولوژی (سابقه گزش کنه یا له شدن کنه با دست، تماس مستقیم با خون تازه یا سایر یافته های دام ها یا حیوانات بیمار، تماس مستقیم به خون، ترشحات مواد دفعی بیمار مشکوک یا محتمل بیماری، اقامت یا مسافرت در یک منطقه روستائی که احتمال تماس با دام ها یا کنه وجود داشته باشد.
● تعریف مورد محتمل
مورد مشکوک به همراه ترمبوسیتوپنی (کاهش پلاکت کمتراز۱۵۰۰۰۰ درمیلی مترمکعب) که ممکن است با لکوپنی (کاهش گلبول های سفید کمتر از ۳۰۰۰ در میلی لیترمکعب) یا لکوسیتوز (افزایش گلبولهای سفید به بیش از۹۰۰۰ درمیلی لیتر مکعب) هم چنین اگر فاکتور خونی در روز اول بستری طبیعی باشد، بیمار به مدت ۳ روز تحت نظر بوده و چنانچه در این مدت ۵۰ درصد کاهش سلولهای خونی (پلاکت و گلبول سفید) ایجاد شود به عنوان مورد محتمل محسوب می شود. این بیماران علاوه برگزارش به مرکز بهداشت باید یک نمونه سرم تهیه و تحت درمان ریباورین قرارگیرند
● تعریف مورد قطعی
مورد محتمل به همراه تست مثبت آنتی بادی اختصاصی IGG و IGM یا جدا کردن ویروس یا آنتی ژنهای ویروسی می باشد. درصورتی که امکان زنده بودن بیمار تا نمونه گیری بعدی وجود نداشته باشد باید قبل از فوت بیمار، یک نمونه دیگر تهیه شود. هشدار بهداشتی: از خرید گوشتهای بازرسی نشده بدون مهر دامپزشکی (کشتار غیر مجاز) خودداری کنید. گردآوری : عظیمی www.migna.ir - پزشکان بدون مرز - ویکی پدیا - سایت دانشگاه ها
تب کریمه کنگو بیماری ویروسی حاد تب دار و خونریزی دهنده ای است که برای اولین بار در ۱۹۴۴ در کریمه اوکرائین شرح داده شد. نام تب خونریزی دهنده از آن زمان برای این بیماری انتخاب گردید .
در سال ۱۹۶۹ معلوم شد عامل بیماری با علائم تب خونریزی دهنده که در کنگو شناسایی شده بود با عامل کریمه یکی است و نام تب خونریزی دهنده کریمه کنگو ، یا Crime Congo Hemorrhagic Fever ویا به اختصار CCHF بر آن گذاشته شد. جالب توجه اینکه بیماری در حدود سال ۱۱۱۰ میلادی توسط جرجانی پزشک و دانشمند عالیقدر ایرانی در کتاب گنجینه خوارزمشاه به تفصیل توضیح داده شده است.در این کتاب شرح یک بیماری خونریزی دهنده با علائم وجود خون در ادرار ، خونریزی از مقعد ، استفراغ خونی ، خلط خونی ، خونریزی در حفره شکم و خونریزی از لثه ها بوده و ذکر شده است که بند پای کوچکی احتمالاً شپش یا کنه ناقل بیماری می باشد.
عوامل ایجادکننده می تواند ویروس یا باکتری یا انگل یا قارچ باشد. این بیماریها سه گرفتاری عمده برای بشر ایجاد می کنند.
۱- مشکل بهداشتی با ایجاد بیماری و یا عارضه و معلول کردن فرد و گاهی نیز متأسفانه عامل مرگ انسان شده و گاهی نیز بصورت همه گیر ظاهر می شوند.
۲- اختلال در زنجیره اقتصادی با ایجاد بیماری در حیوانات و کاهش زاد و ولد و تولیدات دامی و کاهش منابع تغذیه ای و صنعتی برای بشر و بهم خوردن زنجیره های داد و ستد بین دولتها.
۳- ایجاد گرفتاری در اقتدار سیاسی و حیثیت جهانی ملت ها و کاهش مراودات بین المللی و اثر بر مبادلات و توریسم یا جهانگردی.
* در این گروه از بیماریها باید ویروسها را خطرناکترین و جدی ترین آنها به حساب آورد که در ۷ گروه منتقله از بندپایان و جوندگان بشرح زیر تقسیم می شوند.
۱- آرناویریده ۲- بونیا ویریده ۳- فیلوویریده ۴- فلاوی ویریده ۵- رئوویریده ۶- رابدوویریده ۷- توگاویریده
در بیماری تب کریمه کنگو خونریزی دهنده، ۴ ویروس مهم که برای انسان بیمار زا هستند قرار می گیرد. ( بونیاویروس، فلبوویروس، نایروویروس، هانتا ویروس )
این ویروسها عمدتاً بوسیله پشه و در درجه بعد کنه که عامل نایرو ویروس که همان ایجادکننده تب کریمه کنگو است، منتقل می شوند.
تب خونریزی دهنده ویروسی کریمه کنگو
این ویروس در خانواده Buniaviridae قرار می گیرد و از جنس Nairovirus است. ویروس کریمه گنگو در بدن کنه ای بنام Hyalomma تکثیر می شود و به مهره داران منتقل می شود. در داخل بدن کنه از طریق داخلی رحمی به نسل بعدی کنه نیز منتقل می شوند. حیوانات اهلی مهره دار مانند گاو و گوسفند و بز از طریق گزش کنه آلوده می شوند که ویروس در داخل خون آنها به گردش در می آید ( ویرمی ) اما باعث بیماری و مرگ حیوان نمی شود. لذا خون این حیوانات برای انسان آلوده کننده است و از طرفی دیگر انسان می تواند در اثر گزش کنه های آلوده نیز مبتلا شود و خون و ترشحات بدن انسان آلوده که بیمار می شود نیز برای افراد دیگر آلوده کننده خواهد بود . بطور خلاصه انسان از ۳ طریق زیر به این بیماری مبتلا می شود.
۱- در حین ذبح یا قطعه قطعه کردن گوشت حیواناتی ، مانند گاو و گوسفند و بز با ورود خون حیوان از راه زخمها و خراشیدگیهای سطحی و یا خوردن شیر غیر پاستوریزه این حیوانات از طریق گوارشی وارد بدن انسان شده و باعث ابتلا شود.
۲- از طریق گزش کنه های جنس هیالوما این مورد در مناطق آلوده باید بطور مستمر در مراقبت جدی باشد.
۳- در حین مراقبت پزشکی و پرستاری از بیماران که از خون آلوده یا ترشحات بدن آنها و یا تماس با این مواد در مراقبتهای داخل منزل بیماران و سرسوزن آلوده در خونگیران آزمایشگاهی نیز ممکن است رخ دهد بندرت از مادر به فرزند نیز مشاهده شده است.
با ورود ویروس از هریک از روشهای مذکور بداخل بدن انسان دوره کمون یا نهفتگی ۳ تا ۱۲ روز داشته و از هر ۵ نفر آلوده شده ممکن است یک نفر علامت بیماری را پیدا کند ( ۵/۱ ) که میزان مرگ و میر در آنها ۳۰-۱۵ درصد است. البته دوره کمون با گزش کنه کوتاهترین و در خون و سرسوزن آلوده و تماس با نسوج بیماران طولانی ترین است.
در همه سنین و هر جنسی ممکن است بیماری رخ دهد اما با توجه به مشاغل آقایان که بیشتر با حیوانات سرو کار دارند احتمال آن بیشتر خواهد بود و امروزه با تشخیص صحیح و اقدام درمانی و مراقبتی بموقع می توان از عارضه و مرگ و میر و انتشار بیماری به جامعه جلوگیری کرد. راه انتقال تب خونريزي دهنده كريمه كنگو چگونه است؟
- تماس با دامهاي آلوده.
- تماس با خون و ترشحات لاشه دام آلوده در زمان ذبح.
- گزش كنه يا دستكاري و له كردن آن .
- تماس با خون، ترشحات و نمونه‌هاي بافتي بيمار آلوده.
= احتمال ابتلاء به بيماري در صورت مسافرت به يك منطقه روستايي حتي بدون سابقه تماس آشكار با حيوانات يا گزش كنه، وجود دارد.
مراحل مختلف بيماري چگونه است؟
بيماري چهار مرحله دارد:
1- دوره كمون: پس از گزش كنه 1 تا 3 روز، حداكثر 9 روز مي‌باشد. پس از تماس با خون و ترشحات و بافت حيوان انسان مبتلا 7-5 روز، حداكثر 2 هفته است.
2- مرحله قبل از خونريزي: بيمار بطور ناگهاني دچار تب، سردرد و درد عضلاني مي‌گردد، ممكن است درد پشت چشم، دل درد، اسهال و استفراغ نيز ايجاد شود.
3- مرحله خونريزي: معمولاً پس از 4 روز بيمار دچار پتشي، پورپورا در پوست و مخاط مي‌شود.
علاوه بر اين ممكن است استفراغ خوني و ملنا كه نشان دهنده خونريزي گوارشي است و خلط خوني، خونريزي از لثه، خون در ادرار، خونريزي از گوش، ملتحمه و هپاتيت نيز ايجاد شود. در موارد شديد بيماري، انعقاد داخل عروقي منتشر (DIC) يا نارسايي يك يا چند عضو اتفاق مي‌افتد.
4- دوره نقاهت: چنانچه بيمار فوت نكند معمولاً پس از 10 روز بتدريج با كمرنگ شدن ضايعات پوستي علائم بيماري برطرف شده و بيمار بهبود مي‌يابد.
شكل مزمن يا عود بيماري وجود ندارد. روش تشخیص
در هفته اول بیماری و در مرحله تب می‌توان با نمونه گیری از خون ویروس را جدا کرد همچنین می‌توان ویروس را از نمونه‌های بافتی مثل بافت کبد، طحال، کلیه، غدد لنفاوی جدا کرد.
ویروس را می‌توان در کشت سلولی تهیه شده از بافت کلیه میمون کشت داد و یا توسط آزمایش PCR (Polymerase Chain reaction) اثر ویروس را در نسخه برداری معکوس Reverse Transcriptase مشاهده کرد.
به وسیله آزمایشهای سرمی نیز می‌توان به جستجوی آنتی بادی پرداخت از جمله می‌توان از آزمایشهایی نظیرE LISA، IFA (Immunofluerescense Antibody)، خنثی سازی ,Neutralizing ab CFT Compliment fixation test) ثبوت عناصر مکمل) استفاده کرد. معمولا پس از شش روز IgM قابل اندازه گیری است و تا چهار ماه در خون باقی می‌ماند ولی IgG را تا پنج سال می‌توان در خون بررسی کرد اما در حالتهای فوق حاد و مرگ آور در ابتدای بیماری معمولا هیچگونه آنتی بادی در خون (قبل از شش روز) قابل اندازه گیری نیست بنابراین تشخیص بر پایه جداسازی ویروس از خون و بافتها به روش کشت سلولی و یا تشخیص آنتی ژن ویروس بروشهای IFA, EIA و PCR (polymerase chain reaction) است.
همچنین با اندازهگیری SGOT و SGPT می‌توان به عفونت ویروس در کبد Viral Hepatitis پی برد معمولا در مبتلایان SGOT بالاتر از SGPT است.
تشخیص آزمایشگاهی
تشخیص موارد مشکوک به CCHF در آزمایشگاه با درجه ایمنی بالا ( Biosafty Level-4 ) انجام می گیرد.
از روز ششم بیماری آنتی بادی IgM و IgG به روش ELISA از سرم بیمار جدا می شود. سطح IgM تا چهار ماه قابل اندازه گیری است و پس از آن IgG رو به کاهش می گذارد اما تا پنج سال قابل شناسایی می باشد.
روش تشخیص دیگر جداسازی ویروس از خون یا نمونه های بافتی است که با روشهایی مانند محیط کشت سلولی ، EIA ، ایمنوفلورسانس و PCR در اولین هفته بیماری قاببل انجام است ، ممکن است در مبتلایان به فرم کشنده و حاد پاسخ آنتی بادی قابل اندازه گیری نباشد که در این صورت جداسازی ویروس یا آنتی ژن ویروس کمک کننده می باشد. در هفته اول بیماری و در مرحله تب می‌توان با نمونه گیری از خون ویروس را جدا کرد همچنین می‌توان ویروس را از نمونه‌های بافتی مثل بافت کبد، طحال، کلیه، غدد لنفاوی جدا کرد.
ویروس را می‌توان در کشت سلولی تهیه شده از بافت کلیه میمون کشت داد و یا توسط آزمایش PCR (Polymerase Chain reaction) اثر ویروس را در نسخه برداری معکوس Reverse Transcriptase مشاهده کرد.
به وسیله آزمایشهای سرمی نیز می‌توان به جستجوی آنتی بادی پرداخت از جمله می‌توان از آزمایشهایی نظیرE LISA، IFA (Immunofluerescense Antibody)، خنثی سازی ,Neutralizing ab CFT Compliment fixation test) ثبوت عناصر مکمل) استفاده کرد. معمولا پس از شش روز IgM قابل اندازه گیری است و تا چهار ماه در خون باقی می‌ماند ولی IgG را تا پنج سال می‌توان در خون بررسی کرد اما در حالتهای فوق حاد و مرگ آور در ابتدای بیماری معمولا هیچگونه آنتی بادی در خون (قبل از شش روز) قابل اندازه گیری نیست بنابراین تشخیص بر پایه جداسازی ویروس از خون و بافتها به روش کشت سلولی و یا تشخیص آنتی ژن ویروس بروشهای IFA, EIA و PCR (polymerase chain reaction) است.
همچنین با اندازهگیری SGOT و SGPT می‌توان به عفونت ویروس در کبد Viral Hepatitis پی برد معمولا در مبتلایان SGOT بالاتر از SGPT است.
درمان
اگر فردی علائم منطبق بر تشخیص محتمل تب خونریزی دهندن کریمه کنگو را دارا باشد بایستی فوراً در شرایط ایزوله در بیمارستان بستری و مورد مداوا قرار گیرد . هنگام بستری معاینه دقیق پوست بیمار از نظر احتمال وجود کنه لازم است.
1- اقدامات حمایتی : شامل اصلاح آب و الکترولیت ، درمان DIC و جبران حجم داخل عروقی از دست رفته می باشد.
در صورت افت شدید هماتوکریت ترانسفوزیون خون لازم است و در موارد ترمبوسیتوپنی شدید و نشانه خونریزی فعال تجویز پلاک کمک کننده است.
استفاده از تب بر و ضد استفراغ در صورت نیاز مانعی ندارد . از تجویز آسپرین به لحاظ احتمال شدید خونریزی خودداری گردد. کنترل مداوم علائم حیاتی تا پایان وضع بحرانی بیمار ضروری است.
2- درمان ضد ویروس : ریباویرین در درمان مبتلایان تا حدود زیادی موثر است . طول دوره درمان ضد ویروسی ده روز است .ابتدا 30 mg/kg یک جا تجویز می شود.
سپس15mg /kg هر 6 ساعت برای 4 روز 7/5 mg/kg هر 8 ساعت برای 6 روز ادامه میابد . تجویز دارو در اسرع وقت و در شش روز اول بیماری با بهبودی بیشتری همراه بوده است. شکل داروئی موجود دارو شامل قرص های 100 و 200 میلی گرمی ، تزریقی و استنشاقی است.کمیته فنی کشوری ، ریباویرین خوراکی را برای شروع درمان در اکثر یت بیماران توصیه می نمایند ولی در موارد زیر نوع تزریقی با همان دوز خوراکی ترجیح دارد..
- علائم اختلالات سیستم عصبی مثل تشنج ، کما، اختلالات رفتاری و علائم لترالیزه
- علائم اختلالات شدید متابولیک مانند اسیدوز، دهیدراتاسیون شدید، هیپوتاسیون یا استفراغ های شدید
- علائمی که با پیش آگهی بدتری همراه است مانند: ترمبوستیوپنی کمتر ازصدهزار در سه روز اول بیماری یا کمتر از 20000 در هر زمان دیگر ، هموگلوبین کمتر از 7 گرم در دسیس لیتر و علائم DIC
- نارسایی کبدی ، نارسایی ریوی و ادم ریه
توجه : به خاطر تراتوژیون بودن دارو مصرف آن در خانمهای باردار فقط در صورت وجود تهدید جان مادر بلا مانع است.
روشهاي پيشگيري از ابتلاء به تب خونريزي دهنده كريمه كنگو:
- ذبح دامها در كشتارگاهها.
- استفاده از وسايل ايمني شامل: كلاه، عينك، ماسك، روپوش، پيش‌بند پلاستيكي، دستكش و چكمه در هنگام ذبح دام.
- حفاظت فردي جهت جلوگيري از گزش كنه شامل: استفاده از پيراهن آستين بلند، شلوار بلند، چكمه و دستكش در هنگام تماس با دام و تعويض لباس، چكمه و دستكش پس از تماس بادام و شستشوي آنها.
- عدم جداسازي كنه با دست بدون دستكش از بدن دام.
- استفاده از وسايل ايمني در هنگام تماس با موارد مشكوك تب خونريزي دهنده كريمه كنگو بخصوص اگر بيمار دچار خونريزي شده باشد. شامل: كلاه، عينك، ماسك، گان، پيش‌بند پلاستيكي، دستكش و چكمه يا روكفشي. همه افرادي كه به اتاق بيمار رفت و آمد دارند شامل: پرستار، پزشك، خدمتكاران و ملاقات كنندگان بايد از وسايل ايمني استفاده نمايند.
بقیه مطالب برای تسهیل در بخاطر سپردن بصورت پرسش و پاسخ زیر مطرح می شود.
۱- تب کریمه کنگو چه نوع بیماری است؟
یک بیماری ویروسی منتقله از کنه بنام نایروویروس که از خانواده بونیاویریده است، اولین بار این بیماری در سال ۱۹۴۴ میلادی در کریمه روسیه کشف شد، لذا به این نام نامگذاری شده است مجدداً در سال ۱۹۶۹ در گنگو شناسایی شد و لذا نام این دو منطقه را به خود گرفته است.( کریمه گنگو )
۲- این بیماری در کجاها دیده می شود؟
در اروپای شرقی مخصوصاً در کشورهای مشترک المنافع ( کریمه، آستاراخان، ازبکستان، قزاقستان، تاجیکستان ) و در تمامی منطقه مدیترانه، در شمال غربی چین، آسیای مرکزی در اروپای جنوبی در آفریقا و خاورمیانه و در کشور هندوستان مشاهده می شود.
۳- چگونه بیماری تب کریمه کنگو منتشر می شود و انسان از چه طریقی آلوده می شود؟
کنه ایگزودید ( سخت ) مخصوصاً از جنس هیالوما که هم رزروار و همه انتقال دهنده ویروس است. تعدادی از حیوانات وحشی و اهلی مانند گاو، بز و گوسفند و خرگوش صحرایی در بدن خود ویروس را نگهداری و تکثیر می کنند انتقال به انسان از طریق تماس با خون حیوان آلوده و یا کنه می باشد و یا خوردن شیر غیر پاستوریزه دام.
همچنین این ویروس از افراد آلوده با خون آنها و ترشحات بدن به انسانهای دیگر سرایت می کند. انتقال بیمارستانی از طریق وسایل پزشکی استریل نشده و از سر سوزن و وسایل و لوازم طبی آلوده می باشد. به طور خلاصه انتقال به انسان عبارتست از کنه به انسان، حیوان به انسان و انسان به انسان.
۴- علائم بیماری تب کریمه کنگو چیست ؟ این بیماری در دو فاز ظاهر می شود.
الف- فاز اول شروع بیماری بطور ناگهانی با علائم و نشانه های سردرد شدید، تب بالا، درد پشت، درد مفاصل، درد شکم و استفراغ و اسهال غیر خونی و چشمان ملتهب و صورت برافروخته که در معاینه حلق نیز قرمز بوده، و همراه با تغییرات خلقی مانند منگی و بیقراری و علائم قلبی عروقی شامل برادیکاردی و افت فشار خون است.
ب- فاز دوم بیماری نیز که به طور ناگهانی شروع شده و در همان ۲ تا ۳ روز اول بیماری است شامل راش، پتشی، اکیموز، هماچوری، اپیستاکسی، ملنا، هماتمز و خونریزیهای وسیع زیر جلدی و مخاطی است. (این خونها خیلی آلوده کننده است). در انواع شدید اختلال خلقی و حسی و در مراحل پیشرفته بیماری مناطق اکیموتیک، خون دماغ شدید و خونریزی غیرقابل کنترل در محلهای تزریقی که از روز چهارم بیماری شروع و برای دو هفته ادامه می یابد به طور بارز دیده می شود.
۵- روش تشخیص این بیماری چگونه است؟ روش تشخیص ELISA و RT-PCR و یافتن ویروس و آنتی بادی در بیمار از نوع IgG و Igm با روش ELISA و یا IFA است.
۶- میزان مرگ و میر بیماری چقدر است ؟ ۳۰% – ۱۵ و گاهی نیز تا ۵۰ درصد گزارش شده است.
۷- درمان بیماری چگونه است؟ حمایت همودینا میکی و درمان به موقع عفونت های دیگر باکتریال اضافه شده و درمان دارویی با ریباویرین که تا حدی بر این ویروس مؤثر است.
۸- چه کسانی برای بیماری پرخطر هستند؟ کسانی که با دام یا حیوانات اهلی یا وحشی سروکار دارند و یاکارکنان بیمارستانی که با بیماران ارتباط دارند ( خون و ترشحات بدن بیمار ).
۹- بیماری چگونه پیشگیری می شود؟ افرادی که با حیوانات سروکار دارند و کارگران دامداریها و کشاورزان باید در محل کار خود بر روی پوست خود از مواد دافع حشترات استفاده کننده و یا کاملاً خود را بپوشانند از موارد دافع دارای DEET که علیه کنه شدیدأ اثر می کند استفاده کنند. پوشیدن دستکش و وسایل محافظتی دیگر الزامی است از تماس با خون و مایعات دیگر بدن حیوانات خانگی و انسان دارای علامت باید اجتناب کرد برای کارکنان حوزه سلامت استفاده از وسایل جلوگیری از آلوده شدن الزامی است تا از طریق تماسهای شغلی آلوده نشوند و عدم استفاده از لبنیات غیر پاستوریزه.
۱۰- آیا علیه بیماری واکسنی وجود دارد؟ یک نوع واکسن بدست آمده از مغز موش علیه CCHF تهیه شده ولی هنوز در دست بررسی است و تا حال عملی نشده است.
۱۱- چگونه می توان وسایل و محیط های آلوده را ضدعفونی کرد؟
این ویروس بوسیله هیپوکلریت ۱% و گلوتارآلدهید ۲% و با حرارت ۵۶ درجه سانتیگراد از بین می رود. آنچه مسلم است در کنترل این بیماری باید دستورالعمل های کنترل عفونت بیمارستانی را جدی بگیریم هم برای سلامت بیماران و هم خودمان.
توصیه های پزشکی و دامپزشکی برای پیشگیری از تب خونریزی دهنده کریمه کنگو
تب کریمه کنگو (Crimean-Congo hemorrhagic fever) یک بیماری خونریزی دهنده تب دار حاد است که عمدتاً به وسلیه کنه منتقل می شود بطوریکه ویروس با حمله به عروق های کوچک بدن موجب کاهش استحکام و تخریب مویرگها و با شوک شدید و حاد به سرعت موجب مرگ می شود.
عوامل ایجاد کننده این بیماری شامل ویروس منتقله ازطریق بندپایان و ویروس مرتبط با جوندگان می باشد انتقال ویروس می تواند بطورمستقیم از هوا و یا تماس با مواد دفعی یا ترشحات بدن جوندگان آلوده صورت پذیرد. حداقل ۱۸ نوع ویروس درانسان ایجاد تب خونریزی دهنده می کنند که همه آنها از حیوان به انسان منتقل می شود.
تب خونریزی دهنده کنگو کریمه از حیوان به انسان و از حیوان به حیوان سرایت می کند.
● راه انتقال تب خونریزی دهنده کریمه کنگو :
ویروس در طبیعت بوسیله کنه های سخت ازگونه HYALOMMA و ندرتاً توسط سایر گونه ها منتقل می شود و ویروس می تواند ازطریق تخم کنه به نسل های بعد نیز منتقل شود.
این کنه دو میزبانه است و می تواند همراه پرندگان به مناطق دوردست انتقال یابد. کنه ها با خونخواری ازمهره داران کوچک، آلوده می شوند ومی توانند آلودگی را در تمام طول مراحل تکامل آلوده باقی بمانند و کنه نابالغ می توانند عفونت را به مهرداران بزرگ مثل دام ها منتقل کنند.
عفونت درانسان پس ازگزش کنه آلوده و یا له کردن آن روی پوست یا تماس با پوست، لاشه حیوانات و بافت بیمار مبتلا ایجاد می شود و بدلیل انتشار ویروس ازطریق خون و بافت بیماران، افراد درتماس با آنان به خصوص کارکنان بهداشتی درمانی شدیداً درخطر ابتلا به بیماری هستند.
● توصیه های پزشکی برای پیشگیری از بیماری تب خونریزی دهنده کریمه کنگو :
۱- استفاده از گان، دستکش، عینک محافظ چشم و…
۲- رعایت اصول صحیح ایزولیزاسیون بیمار
۳- اجتناب از تماس با ترشحات و خون آلوده
۴- ضدعفونی محل اقامت بیمار
۵- دفع بهداشتی ضایعات و لاشه های حیوانات آلوده
۶- ضدعفونی وسایل بیمار در دمای ۶۰ درجه سانتیگراد به مدت یکساعت و یا استفاده از اتیلن اکسید
۷- کنترل و جداسازی دام های مشکوک
۸- آموزش کارکنان شاغل در صنایع دام در زمینه محافظت از خود و ضدعفونی و سم پاشی البسه
۹- دوره های ادواری سم پاشی ( از بهار تا پائیز )
۱۰- پیگیری موارد تماس با منبع عفونت : تمام موارد تماس در فضای بسته سه هفته پس از شروع علائم بیماری باید شناسایی شوند و حداقل دوهفته مراقبت شوند.تب بالای ۳۸ نیاز به بستری دارد.
۱۱- کارکنان بیمارستانی در تماس با بیمار درصورت بروز حوادث نفوذی (needle stick) به مدت پنج روز ریباورین ۲۰۰ میلی گرم هر ۱۲ ساعت دریافت کنند.
۱۲- در صورت تماس تصادفی ترشحات بیمار با ملتحمه مراقبت کننده چشم ها با آب یا محلول شستشوی چشم شسته شود.
● توصیه های دامپزشکی برای پیشگیری از بیماری تب خونریزی دهنده کریمه کنگو :
بیماری ریشه در برخورد نامناسب با دام زنده دارد
۱٫ پرهیز جدی از نگهداری دام به خصوص گوسفند و بز در منازل به دلیل آلودگی با ویروس و کنه های ناقل آن
۲٫ اجتناب از کشتار دام در منازل ، معابر و مکان های عمومی
۳٫ اقدام به سم پاشی مرتب دام ها و جایگاه نگهداری آن ها در تمامی سال به خصوص در فصل گرم .
۴٫ درصورت سفر به مناطق روستایی از تماس بی مورد با جایگاه و خود دام ها اجتناب باید کرد. در صورت انجام این کار باید رعایت پوشش کامل را نمود .
۵٫ نگهداری گوشت تازه گرم ، حداقل به مدت ۱۲ ساعت در دمای ۴ درجه برای طی شدن جمود نعشی و تولید اسید لاکتیک واز بین رفتن ویروس در صورت وجود . برای الایش های خوراکی مثل جگر و قلوه ها و… این زمان باید دو برابر شود .
۶٫ پوشیدن لباس کار کامل و یکسره و استفاده از کلاه ، ماسک ، دستکش ، چکمه ، عینک محافظ برای کارگران کشتارگاه برای جلوگیری از گزش کنه ها و ورود آن ها به داخل لباس و همچنین برای جلوگیری از برخورد با ترشحات دام آلوده ، ضروری می باشد.
۷٫ کار با دام زنده و لاشه های کشتاری در حالیکه زخم باز در روی دست و یا صورت و پا وجود دارد ، احتمال ابتلا را افزایش می دهد
۸٫ پرهیز از عادات پرخطر مثل؛ عدم استفاده از دستکش به دلیل کند شدن کار، عدم شستشو وضدعفونی وسایل کشتار دام ، تماس غیر ضرور با دام ها ، خوردن و آشامیدن و کشیدن سیگار در محل نگهداری دام ها و یا محل کشتار دام ، بازی با کنه ها و له کردن آن ها بادست ، خوردن جگر خام وگوشت دام تازه کشتار شده از جمله مواردی هستند که مخاطره ابتلا به این بیماری را افزایش می دهند
۹٫ بیماری که سابقه برخورد با دام را داشته و دارای علائم تب و خونریزی به اشکال مختلف ، باشد ، باید مشکوک تلقی گردد. در این شرایط باید :
۱ . بیمار را هرچه سریعتر به مراکز درمانی واجد صلاحیت رساند در حالیکه مراقب تماس با ترشحات احتمالی بیمار بود.
۲ .شبکه دامپزشکی شهرستان را سریعا مطلع نمود .
۳٫ جایگاه دام مشکوک را قرنطینه و گوشت و احشاء خوراکی حاصل از دام مشکوک را ضبط کرد .
۴٫ جایگاه دام بلافاصله باید تحت نظر کارشناسان دامپزشکی سم پاشی گردیده و شستشو ضد عفونی گردد
۵٫ با کارشناسان دامپزشکی در گرد آوری اطلاعات مربوط به بیماری در محل همکاری لازم را نمود
● تعریف مور مشکوک
شروع ناگهانی بیماری با تب به همراه درد عضلانی و سپس تظاهرات خونریزی دهنده و یکی از یافته های اپیدمیولوژی (سابقه گزش کنه یا له شدن کنه با دست، تماس مستقیم با خون تازه یا سایر یافته های دام ها یا حیوانات بیمار، تماس مستقیم به خون، ترشحات مواد دفعی بیمار مشکوک یا محتمل بیماری، اقامت یا مسافرت در یک منطقه روستائی که احتمال تماس با دام ها یا کنه وجود داشته باشد.
● تعریف مورد محتمل
مورد مشکوک به همراه ترمبوسیتوپنی (کاهش پلاکت کمتراز۱۵۰۰۰۰ درمیلی مترمکعب) که ممکن است با لکوپنی (کاهش گلبول های سفید کمتر از ۳۰۰۰ در میلی لیترمکعب) یا لکوسیتوز (افزایش گلبولهای سفید به بیش از۹۰۰۰ درمیلی لیتر مکعب) هم چنین اگر فاکتور خونی در روز اول بستری طبیعی باشد، بیمار به مدت ۳ روز تحت نظر بوده و چنانچه در این مدت ۵۰ درصد کاهش سلولهای خونی (پلاکت و گلبول سفید) ایجاد شود به عنوان مورد محتمل محسوب می شود. این بیماران علاوه برگزارش به مرکز بهداشت باید یک نمونه سرم تهیه و تحت درمان ریباورین قرارگیرند
● تعریف مورد قطعی
مورد محتمل به همراه تست مثبت آنتی بادی اختصاصی IGG و IGM یا جدا کردن ویروس یا آنتی ژنهای ویروسی می باشد. درصورتی که امکان زنده بودن بیمار تا نمونه گیری بعدی وجود نداشته باشد باید قبل از فوت بیمار، یک نمونه دیگر تهیه شود. هشدار بهداشتی: از خرید گوشتهای بازرسی نشده بدون مهر دامپزشکی (کشتار غیر مجاز) خودداری کنید. گردآوری : عظیمی www.migna.ir - پزشکان بدون مرز - ویکی پدیا - سایت دانشگاه ها
