ويژگي هاي مهدهاي دوستدار کودک
آموزش در حال حاضر به يکي از ملاک هاي توسعه تبديل شده است. در واقع آموزش و توسعه لازم و ملزوم يکديگرند، در بسياري از کشورها آموزش از ۳ سالگي آغاز و تلاش مي شود کودکان از همين دوران با نخستين گام هاي زندگي اجتماعي و تعاملات فردي و اجتماعي آشنا شوند. به اين ترتيب واضح است که آموزش در مهدهاي کودک به عنوان اولين مکاني که نخستين آموزش هاي مدون در آن به بچه ها داده مي شود، اهميت فوق العاده اي پيدا مي کند.
مهدکودک در ابتدا محلي براي نگهداري کودکان بود اما بعدها کارکردهاي آن گسترش يافت؛ از جمله اين که در آن آموزش هايي به کودکان ارائه مي شود تا در خاطر بسپارند. بايد دانست آموزش به کودکان در مهدکودک به منزله خشت اول است و ضرورت دارد اين خشت را درست بگذاريم تا آموزش هايمان در سال هاي بعدي نتيجه بخش تر باشد.
دکتر شهرام ناصري مشاور و روان پزشک با بيان اين مطلب به خراسان مي گويد: در کشورما تلاش شده است آموزش هاي علمي و صحيحي به کودکان ارائه شود اما هنوز با جديدترين يافته هاي علمي فاصله زيادي داريم. هدف اصلي در مهدهاي کودک بايد استعداديابي براساس آخرين يافته هاي علمي باشد و سپس به پرورش خلاقيت کودک بپردازيم. نکته اين جاست که عصر ارتباطات بسياري از مفاهيم و چارچوب هاي گذشته را دگرگون کرده است که در اين جا ما به ۴ مفهوم که به آموزش کودکان در مهدهاي کودک مرتبط است، مي پردازيم.
مفهوم هوش
در گذشته هوش بچه ها از طريق تست هاي هوش سنجيده مي شد که البته علمي هم بود. مانند تست هاي وکسلر که اکنون ديگر کاربردي ندارد زيرا تعريف ما از هوش تغيير کرده است. در گذشته هوش کودکان با يکديگر سنجيده مي شد، در حالي که هم اکنون هر کودکي با خودش مقايسه مي شود و کار آموزش اين است که هر کودک در حوزه توانايي خودش رشد کند، نه اين که رشد بچه ها با هم مقايسه شود.گفته مي شود افرادي که هوش بين ۱۲۰ تا ۱۴۰ دارند بسيار باهوش هستند و اگر کودکي چنين هوشي داشته باشد حتي اگر هيچ آموزشي نبيند، يک نابغه است. اما کودکي که هوش بين ۹۰ تا ۱۱۰ دارد، با آموزش هاي درست مي تواند از يک کودک کم هوش به يک کودک طبيعي يا حتي باهوش تبديل شود. در واقع نقش آموزش اين جا مشخص مي شود که چگونه مي توان با آموزش، استعدادها و توانمندي هاي نهفته کودک را آشکار کرد تا کودک به حداکثر توانمندي هاي خود دست پيدا کند.تغيير مفهوم هوش باعث متحول شدن آموزش ها شده است. کودکان از نوپايي در ۵ يا ۶ حوزه تحت نظر گرفته مي شوند و پس از استعداديابي به پرورش خلاقيت و هوش آن ها پرداخته مي شود. بيش از ۱۰۰ بازي براي اين کار طراحي شده که براي هر کودکي، متفاوت و متناسب با ويژگي هاي اوست. در کشورهاي توسعه يافته، اين بازي ها قبل از سنين پيش دبستاني انجام مي شود.
نقش والدين
دکتر ناصري با اشاره به اين که نقش والدين در عصر ارتباطات نيز تغيير کرده و به همين دليل تا حدودي آموزش هم تحت تاثير قرار گرفته است، تصريح مي کند: درگذشته مادر بايد ارائه دهنده محبت بي قيد و شرط و پدر ارائه دهنده محبت مشروط به کودک بود. اما در عصر ارتباطات والدين بايد بتوانند هماهنگ با هم نقش هايشان را عوض کنند. اين در حالي است که بروز بسياري از معضلات تربيتي در خانواده به علت نبود هماهنگي بين والدين است. مادر هم اکنون در برخي از خانواده ها شاغل است، درگيري و مشغله ذهني فراوان دارد اما همچنان نسبت به تربيت فرزندش حساس است. پدر هم که بسيار مشغول و گرفتار است سعي مي کند با تامين نيازهاي مادي کودک، رضايت او راجلب کند؛ در صورتي که کمبودهاي کودک با خريد کردن رفع نمي شود. اضطراب، نافرماني، افت تحصيلي و افسردگي که طي سال هاي اخير در ميان برخي از کودکان شايع است، نتيجه ناهماهنگي تربيتي بين والدين و نبود انسجام در نقش هاي آن هاست. والدين در عصر ارتباطات بايد قادر باشند به موقع نقش هاي خود را عوض کنند، نقش هاي اصلي خود را از ياد نبرند، اقدامات همسر را در قبال فرزند بپذيرند و به آن احترام بگذارند و اجازه دهند همسرشان خلاء تربيتي که احتمالا خودشان خالي گذاشته اند را پر کند.
فضاهاي دوستدار کودک
يونيسف، صندوق کودکان ملل متحد چندين سال قبل اقدام به معرفي فضاهاي دوستدار کودک کرد که متاسفانه در کشور ما نسبت به آن بي توجهي شده است. مهدهاي کودک ما فقط پر از کلاس هاي متنوع نقاشي و زبان و ورزش است اما اين محيط، هنوز يک محيط آرامش بخش و دوستدار کودک نيست. فضايي که کودک در آن به خوبي رشد کند و توانمندي هاي خود را بشناسد نه مهدهاي کودک فعلي و نه خانه است. بد نيست بدانيد که حتي خانه، که در برخي موارد کودک، محور آن است، فضاي مناسبي براي رشد کودک نيست و فقط باعث مي شود کودک زياده خواه و پرتوقع بار بيايد.در حال حاضر مهدهاي دوستدار کودک براساس استاندارد شغلي و رواني خاصي که ويژه آن هاست تعريف شده است. در اين مهدها فقط مربياني حضور دارند که کنترل خشم و مديريت هيجانات را فراگرفته اند و به سرعت دچار فرسودگي شغلي نمي شوند. شايد ذکر مثالي بهتر بتواند اهميت اين فضاها را آشکار کند. گاهي براي پرورش گل از گلخانه استفاده مي کنيم. برخي گل ها را بايد از آفتاب دور نگه داشت و حتماً دما و رطوبت خاک بايد تحت کنترل باشد تا گل به خوبي رشد کند، بنابراين آماده کردن فضاي رواني سالم در مهد به اين محيط کمک مي کند که کودکان در آن بهتر رشد کنند.
رشد جسمي کودک
دکتر ناصري با اشاره به اين که بعضي از کودکان زياد مي خورند اما سوءتغذيه دارند، تاکيد مي کند: يکي از مشکلات امروز ما وجود کودکان چاقي است که زياد مي خورند اما خوب نمي خورند. آن ها بچه هايي هستند که دايم پاي آي پد يا رايانه شخصي نشسته اند، فعاليت فيزيکي ندارند و در طول زمان دچار سوءتغذيه جدي مي شوند. برخي از آن ها به دليل کمبود آهن، روي و ديگر مواد معدني دچار اضطراب مي شوند و قدرت تمرکزشان کاهش مي يابد. قبلا گفته مي شد که کودک نبايد بعضي موادغذايي را بخورد اما هم اکنون کارشناسان تغذيه مي گويند کودک مي تواند همه چيز بخورد به شرط اين که اندازه و زمان آن صحيح باشد. هنوز مادراني هستند که با قاشق غذا دنبال بچه مي روند تا او غذا بخورد و چون ممکن است اين تنها راه ارتباطي مادر با کودک باشد، کودک بدغذايي را ادامه مي دهد تا با مادرش بيشتر ارتباط داشته باشد. بنابراين لازم است در فضاهاي دوستدار کودک نيازهاي فيزيکي هر کودکي را شناسايي کنيم و کالري مورد نياز او را نيز دقيقاً بدانيم و سلامت روان او را بيش از گذشته مدنظر قرار دهيم.در برخي موارد کودک بدغذا يا لاغر از کمبود توجه و مهر مادر يا پدر رنج مي برد و به همين دليل بايد نيازهاي رواني اش هم برآورده شود. گاهي کودک چاق هم از غذا براي رسيدن به آرامش استفاده مي کند و اگر در کودکي پستانک مي خورد، حالا در بزرگسالي به مصرف تنقلات عادت کرده است. جايي که مي توان نيازهاي کودک را با هم متوازن و متعادل کرد، مهدکودک است و اگر مهدکودک به رشد فيزيکي کودک هم توجه کند، او را براي پرورش استعدادها و توانمندي هايش بيشتر کمک مي کند. خوب است علاقه مندان به موضوع مهدهاي دوستدار کودک به سايت www.7500.ir که توسط انجمن دوستدار کودک راه اندازي شده است، مراجعه کنند
