کم‌خونی کمبود خون نیست
آنچه اهمیت دارد این که ابتدا باید علت بیماری کم خونی را تشخیص دهیم و در مرحله بعدی برای درمان اقدام کنیم.
در سال های اخیر تبلیغات روز افزون شرکت های دارویی برای جلب مشتری، این اشتباه را ایجاد کرده است که همه موارد کم خونی حتما دچار کمبود آهن هستند و متاسفانه بسیاری از بیماران دچار کم خونی بدون این که نوع کم خونی و وجود کمبود آهن در آنان اثبات شود به مصرف آهن روی می آورند.
روش استاندارد در این مورد این است که با یک آزمایش ساده ابتدا میزان آهن سرم بررسی شود و اگر کمبود آهن مشخص شد در آن صورت درمان مقتضی صورت گیرد و در صورتی که ذخایر آهن کافی بود، دلایل دیگر کم خونی بررسی شود.
کم خونی فقر آهن، شایع ترین نوع کم خونی است. سیستم دقیقی در بدن طراحی شده که سلول های قرمز خون و سلول های عضلانی که منابع اصلی آهن در بدن هستند به دنبال فرسودگی به شکلی از رده خارج می شوند که آهن موجود در آنان دوباره به چرخه طبیعی بدن برمی گردد و فقط بخش کوچکی از آن دفع شود و در حالت عادی یعنی تا زمانی که خونریزی وجود ندارد بدن نیازمند مصرف مواد حاوی آهن کمی است.
به این ترتیب ما انتظار نداریم که یک مرد یا خانم مسن دچار کمبود آهن شود و در این موارد حتما باید این بیماران برای پیدا شدن عامل کم خونی مورد بررسی دقیق مثل اندوسکوپی قرار گیرند.
در مجموع فقر آهن می تواند به دلیل فقر غذایی یا خونریزی های مکرر و آهسته مثل خونریزی های گوارشی یا خونریزهای ماهانه خانم ها رخ دهد.
خانم ها در دوره باروری یعنی سنین پانزده تا پنجاه سالگی به دلیل خونریزی های ماهانه مستعد کم شدن آهن هستند.
اگر فرض کنیم یک خانم به طور متوسط 80 سی سی خون را در یک سیکل ماهانه از دست دهد، این میزان خون معادل حدود 50 میلی گرم آهن است که باعث می شود نیاز او دو برابر فردی شود که خونریزی ماهانه ندارد.
به این ترتیب این دسته از خانم ها نیازمند مصرف غذاهای حاوی آهن بیشتری هستند. این غذاها شامل جگر سیاه، قلوه و نیز گوشت های قرمز می شود البته سبزیجاتی مثل جعفری، اسفناج و عدس نیز حاوی آهن است که چندان قابل توجه نیست.
از آنجایی که تعداد کمی از غذاهای مصرفی دارای آهن قابل توجه است، در موارد مواجه شدن به کمبود آهن روش درمان، استفاده از قرص های آهن است.
جالب است بیشتر داروهای مکمل حاوی آهن میزان آهن کمتری از قرص های ساده آهن یعنی فروس سولفات دارد، ولی به دلایل مختلف انواعی از مکمل های متنوع به بازار آمده که برای درمان کم خونی فقر آهن استفاده می شود.
دکتر رضا کریمی - فوق تخصص بیماری های غدد
