اثرات گیاهان خانگی بر سلامتی و روان انسان‌ها
عفت حیدری مترجم کتاب سندرم شتایزده
کهنسالی درختان از ثبات و منزلت صاحب آن حکایت می‌کرد و به همین دلیل درختان در معرض خرابکاری قرار گرفته و به جای صاحبان خود مورد حمله قرار می‌گرفتند. مردم هنوز هم با درختان پیوندهای شخصی برقرار می‌کنند که نمونه‌های آن را می‌توان در کاشتن یک درخت برای یادبود ازدواج، برای جشن تولد یا خاطره فقدان عزیزان مشاهده کرد. رابرت سامر با مرور پژوهش‌های مربوط به چگونگی احساس مردم نسبت به درختان، به این نتیجه رسید که چیزی عمیق، معنوی و تقریبا غیرقابل وصف در مورد پیوند مردم با درختان وجود دارد. شاید گیاهان کوچک‌تر هم بتوانند در سطحی پایین‌تر برای مردم اهمیت روانشناختی و احساسی داشته و بر شیوه‌ایی که مردم خود را به لحاظ اجتماعی معرفی می‌کنند، تاثیر بگذارند.
عفت حیدری مترجم کتابهاب تاب آوری در ادامه این مطلب آورده است باغبانی، طراحی منظره و گیاهان خانگی می‌توانند به لحاظ بیوفیزیکی اثرات محیطی منفی داشته باشند، آنها سبب جریان یافتن مواد در فضا (تقویت‌کننده‌های موجود در کود، خاک زراعی، خاک پیت معدنی) و صدمه به موجودات زنده (تغییر اکوسیستم‌ها به منظور تولید گل یا بذر، تغییر و گاهی تضعیف جمعیت‌های بومی، وارد کردن عمدی و غیرعمدی گیاهان غیربومی) میشوند و این‌ها در حالی است که به کاربرد مواد شیمایی سمی به شکل آفت‌کش و علف‌کش اشاره نکنیم. رویکردهای پایدارتری در دسترس هستند و طراحان منظر استفاده از گیاهان بومی و کنترل ارگانیک آفت را به طور فزاینده‌ایی ترغیب می‌کنند. رابطه با گیاهان صرف نظر از اثرات بوم‌شناختی، با فراهم آوردن پیوند فعال نزدیک با موجودات زنده و فرآیندهای طبیعی بر افرادی که از گیاهان مراقبت می‌کنند، تاثیر می‌گذارد.
اثرات گیاهان خانگی
برخی از گیاهان خانگی منابع مستقیمی برای سلامتی دارند. ناسا بیش از ۲۵ سال به آزمایش بر روی گیاهان پرداخت تا شیوه‌های موثر تصفیه هوا در ایستگاه‌های فضایی را دریابد. آنها در مطالعات کاملا کنترل شده دریافتند که گل شیپوری پیچی آمریکایی و گیاه برگ بیدی در زدودن فرمالدئید و گیاه ژربرا و گل داوودی در زدودن بنزن موثر بودند. نتایج مطالعه‌ایی در نروژ بر روی ۵۱ کارمند اداری نشان داد که پس از قرار دادن گیاهان در ساختمان اداره، مشکلات مرتبط با سلامت کاهش یافت. از طرفی دیگر باید خاطر نشان کنیم که تعداد اندکی از گیاهان خانگی حاوی مواد سمی هستند که می‌توانند برای حیوانات خانگی یا کودکان خطراتی داشته باشند.
به نظر می‌رسد که صرف وجود یک گیاه در داخل منزل موجب تسهیل کارکردشناختی و هیجان مثبت میشود. هر چند لارسن و همکارانش (۱۹۹۸) دریافتند که عملکرد در تکالیف شناختی با افزایش تعداد گیاهان موجود کاهش پیدا می‌کند، اما وضعیت خلقی شرکت‌کنندگان مثبت‌تر میشود.
لارسن و همکارانش ادعا می‌کنند که ممکن است نتایج آنها ناشی از ماهیت تکراری و غیرخلاق تکلیف آزمایشی باشد. شیبانا و سوزوکی (۲۰۰۴) با نگاه دقیق‌تر به بررسی تعامل بین اقتضای تکالیف و وضعیت خلقی پرداختند. آنها تکالیفی را در مورد ایجاد تداعی‌های مناسب برای صفت‌ها به دانشجویان دوره کارشناسی واگذار کرده و وضعیت خلقی آنها را در حضور یک گیاه، یک غرقه مجله فروشی یا در یک مکان خالی ارزیابی کردند. آزمودنی‌ها اعتقاد داشتند که گیاه باعث ایجاد آرامش بیشتر، پریشانی کمتر و طمانینه بیشتر میشود.
زنان در شرایط وجود گیاهان، حالات خلقی مثبت‌تری داشتند و عملکرد آنها در تکلیف بهتر بود، شاید علت تاثیر مثبت گیاهان بر عملکرد ناشی از اثر آنها در کاهش تنش و برانگیختگی باشد. پژوهش‌ها نشان داده‌اند که گیاهان فشار خون را پایین می‌آورند.
پژوهش‌ها نشان داده‌اند که علاوه بر اثر گیاهان درون منزل یا اطراف آن، چشم‌انداز طبیعت از پنجره هم اثرات مثبتی دارد. الریچ (۱۹۸۴) نشان داد که بیمارانی که پس از عمل جراحی کیسه صفرا در اتاق‌هایی با چشم‌اندازهایی رو به عناصر طبیعی قرار گرفتند، در مقایسه با آنهایی که پنجره اتاق‌های آنها رو به ساختمان‌های دیگر بود، نیاز کمتری به داروهای ضد درد داشتند، دوره بهبودی آنها کوتاه‌تر بود و ارزیابی‌های منفی کمتری درباره پرستاران داشتند.
کاپلان (۱۹۹۳) با انجام یک زمینه‌یابی بر روی ۶۱۵ کارمند آمریکایی دریافت آنهایی که در اتاق‌های خود منظره‌ایی از طبیعت داشتند، از رضایت بیشتری برخوردار بودند که این هم به نوبه خود با ارزیابی‌های مثبت‌تری از کار و مشکلات سلامتی کمتر در ارتباط بود. تنسن و کیمبریج با انجام پژوهش در یک خوابگاه دانشجویی دریافتند که دانشجویانی که پنجره اتاق‌شان در خوابگاه به منظره طبیعی باز می‌شد، در مقایسه با دانشجویانی که پنجره اتاق آنها رو به ساختمان‌های دیگر بود، در آزمون‌های توجه که در خوابگاه از آنها گرفته می‌شد، عملکرد بهتری داشتند.
ولز (۲۰۰۰)دریافت کودکانی که به خانه‌های دارای پنجره رو به فضای سبز بیشتر نقل مکان می‌کنند، در مقایسه با زمان قبل از نقل مکان، توانایی توجه بیشتری را از خود نشان می‌دهند. تایلور و همکارانش (۲۰۰۲) در یک زنجیره پژوهش‌های مهم دریافتند که توانایی مشاهده طبیعت از داخل خانه می‌تواند تمرکز و خود نظم‌دهی را افزایش دهد. کاپلان (۲۰۰۱) دریافت که مشاهده چشم‌انداز رو به طبعیت از پنجره موجب بازگرداندن و افزایش رضایت و حس بهزیستی ساکنان میشود، آنها کمتر دچار پریشانی میشوند و آرامش، نیرو، توانایی و تمرکز بیشتری دارند. مناظر درختان به ویژه در احیای ظرفیت توجه از اهمیت برخوردارند. کاپلان هم‌چنین دریافت که منظره رو به باغچه رضایت از جامعه را افزایش می‌دهد.
مزایای روانشناختی گیاهان خانگی در زمینه باغبانی درمانی بر روی جمعیت‌های خاصی مورد مطالعه قرار گرفته است. درمان مبتنی بر گیاه در مورد بیماران دچار صدمه مغزی، قربانیان خشونت خانگی، مبتلایان به بیماری روانی، و سایرین استفاده شده است. رالف (۱۹۹۸) وجوه اصلی باغبانی درمانی از جمله توضیح علت پاسخ‌دهی مردم به گیاهان را مورد بحث قرار داده است.
گیگلونی و همکارانش با استفاده از درمان سنتی و روش‌های درمانی مبتنی بر گیاه از جمله آشپزی، کار هنری و کاشت گیاه به دقت به مشاهده شرکت‌کنندگان مبتلا به زوال عقل در برنامه‌های خدمات روزانه بزرگسالان پرداختند. آنها دریافتند که انواع فعالیت‌های باغبانی درمانی در مقایسه با فعالیت‌های مرسوم سبب ایجاد مشارکت و عاطفه مثبت بیشتر و کناره‌گیری کمتر میشوند. هر چند این پژوهش‌ها نویدبخش هستند؛ اما شواهد مربوط به کارآمدی آنها گسترده نمی‌باشد. یک بررسی جامع بر روی پژوهش‌های صورت گرفته در مورد اثرات طبیعت بر سلامتی نشان می‌دهد که نتایج از بسیاری از جهات دلالت‌کننده هستند، اما نقایص روش شناختی مانع نتیجه‌گیری قاطع میشوند.
برگرفته از روانشناسی حفاظت از محیط زیست، درک و ترغیب مراقبت انسان از طبیعت، نویسنده، سوزان کلایتون، جین مایرز، ترجمه دکتر مجید صفاری‌نیا و دیگران.
مرجع : گویای خبر
