مهدیه اسدی
تاب آوری و عزت نفس دو مولفه اثر گذار در توسعه شخصیت
تاب آوری و عزت نفس دو بازوی قدرتمند در ساختن شخصیت
وقتی از شخصیت حرف میزنیم یعنی آدم ها چگونه آنچه را که معتقدند ودرباره ی جهان – مردمش و زندگی وجود دارد فکر و زندگی می کنند .
عزت نفس میتواند ترکیبی از احترام به خود و باور شخصی باشد عزت نفس ازسنین پایین ایجاد می شود.
عملکرد بهینه و تاب آوری نیازمند عزت نفس و برخورداری از احساس و تصوری خوب از خویشتن است
که میتوان آن را خود پذیری نامید.عزت نفس سالم، شما را قادر می سازد با دیگران بخوبی ارتباط برقرار کنید.
عزت نفس نتیجه کلی تفسیرهای روزمره در ذهن ما درباره خودمان است و می تواند یک نقطه شروع قدرتمند باشد، زیرا روشی که ما از طریق گفتگوی درونی خود را درک میکنیم به واقعیت ما تبدیل می شود. آنچه در مورد خودمان به خودمان می گوییم هویت ما را می سازد.
از آدام گرانت روانشناس و پژوهشگر مدرسه ی وارتون دانشگاه پنسیلوانیا در مورد داشتن یک شخصیت قوی و کمک کردن آن در مسیر زندگی نقل شده است : آنچه در زندگی باعث رشد و پیشرفت ما می شود صرفا امکانات و محیط زندگی ما نیست بلکه داشتن یک شخصیت مثبت و قوی است.
داشتن و یا ساختن یک شخصیت قوی و انعطاف پذیر این امکان را برای ما آماده می کند در مسیر رسیدن به زندگی مورد نظرمان خسته شویم اما ناامید نه –صبوری کنیم اما منصرف نشویم.
درد ها و غم های زیادی را تجربه کنیم اما دردهایمان به رنج تبدیل نشود و از دل مسیر سخت زندگی معناهایی بدست آوریم.
مهدیه اسدی در ادامه اضافه میکند تحقیقات روانشناسی مثبت نشان داده است که شخصیت خوب مجموعه ای از ویژگی های مثبت است که در طول تجربه های زندگی با انتخاب - انتخابی تکامل پیدا می کند. شخصیت خوب چیزی فراتر از یک ویژگی است و مجموعه ای از ویژگی های مثبت است . از دیدگاه روانشناسی مثبت یک شخصیت خوب ویژگی های مثبتی دارد که در طبقه بندی نظام ارزش هاست.
24 نقطه قوت شخصیت وجود دارد. مثل :
خرد- خلاقیت-کنجکاوی-عشق به یادگیری-شجاعت – انسانیت-عدالت – رهبری-بخشش-تعالی-خودتنظیمی-امید- شوخ طبعی و....
.
اما چه عواملی به ساختن شخصیت قوی ومثبت به ما کمک می کند؟ تاب آوری و عزت نفس دو بازوی قدرتمند در ساختن شخصیت قوی هستند تاب آوری یعنی افراد چطور و چگونه از سختی های زندگی عبور می کنند و از این سختی ها چه کوله باری با خود به همراه می آورند بزرگان تاب آوری جهان این مفهوم را اینگونه طور تعریف می کنند:
توانایی ظرفیت سازگاری و بهبود یافتن از شکست ها – آسیب ها و ناملایمات زندگی.
تاب آوری این امکان را برای ما فراهم می کند تا با اعتماد به خویشتن با چالش ها مواجه شویم و این قدرت را داشته باشیم بر آنها غلبه کنیم.
مایکل روتر معروف به پدر روانشناسی کودک که تحقیقات زیادی در حوزه تاب آوری انجام داده است و آثار زیادی از خود در این حوزه به جا گذاشته براین باور است که 4 عامل منجر به تاب آوری می شود :
1- کاهش خطر
2-کاهش واکنش های زنجیره وار منفی
3-ارتقا و حمایت از عزت نفس و خودکارآمدی
4-ایجاد فرصت.
اما بعد از تاب آوری نوبت عزت نفس بعنوان بازوی دوم شخصیت است یعنی من چطور خودم را در زندگی ارزیابی می کنم و چقدر به خودم و توانمندی هایم باور دارم. در تعریف، عزت نفس اینطور بیان می شود : ایمان و باور به ارزش و منزلت خودمان.
یعنی من در قدم اول جدا از هر دستاورد بیرونی چقدر خودم را انسان ارزشمند و قابل احترامی میدانم و در قدم دوم چقدر به خودم و توانمندی هایم برای داشتن یک زندگی سالم و ارزشمند باور دارم.
آدم هایی که احساس ارزشمندی و عزت نفس سالمی را تجربه می کنند در مقابل چالش ها و مشکلات زندگی انعطاف پذیرتر و با انگیزه تر هستند ،خودگویی ها و سرزنشگری و شک و تردید کمتری نسبت به خودشان دارند و در مقابل اتفاقات و موقعیت های جدید بازتر و گشوده ترند.
پژوهش ها در حوزه عزت نفس نشان داده اند:ریشه ی اکثر مشکلات و آسیب های روانشناختی در احساس ارزشمندی ما است.وقتی من خودم را به عنوان یک انسان ارزشمند ندانم هیچ تلاشی برای بهتر کردن زندگی نخواهم کرد به همین دلیل زمانی که با چالش و مشکلی در زندگی مواجه میشوم به جای سازگاری و مقاوت دربرابر آنها نقش قربانی به خود می گیرم و منفعل رفتار می کنم و احساس می کنم کنترلی بر روی زندگیم و مسیر آن ندارم.
عزت نفس کشف شدنی است چون همه ی انسان ها زمانی که پا به عرصه ی زندگی میگذراند ارزشمند هستند و این ارزشمندی در مسیر رشد و تربیت ما دچار تغییر و دگرگونی می شود . شاید در بخشی از مسیر نتوانیم از احساس ارزشمندیمان به خوبی نگهداری کنیم و از دستش بدهیم اما به این معنی نیست نتوانیم دوباره بیافرینیم و کشفش کنیم.
عوامل زیادی روی ارزشمندی ما تاثیر دارد .ما با آگاه شدن و شناختن خودمان به معنای واقعی می توانیم این گوهر گمشده را پیدا کنیم.
در مسیر ساختن زندگی....
زمانی که با مانعی برخورد می کنیم شخصیت واقعی مان در پس آن آشکار می کنیم و نشان می دهیم از چه چیزی ساخته شده ایم .
عزت نفس و تاب آوری دو ویژگی حیاتی هستند که به ما کمک می کنند تا در زندگی در مسیر خودمان قدم برداریم و شخصیتی درست بسازیم .با ایجاد و ساختن شخصیت قوی- انعطاف پذیری و عزت نفس می توانیم اعتماد به نفس – انگیزه و توانایی خودمان را برای غلبه بر چالش های زندگی افزایش دهیم .شخصیت- عزت نفس و تاب آوری دست به دست هم می دهندتا ما بتوانیم سلامت روان – روابط موثر-بهزیستی و کیفیت زندگی بهتری را بسازیم و تجربه کنیم.
شخصیت خوب در یک روز یا یک هفته شکل نمی گیرد بلکه کم کم و روز به روز ایجاد می شود و ما برای ساختن یک شخصیت قوی نیاز به تلاش طولانی و صبورانه داریم ،هر دست انداز در جاده ی زندگی شخصیت ما را می آزماید. میزان انتخاب مارا اندازه می گیرد و نشان می دهد به طور واقعی تا چه اندازه منعطف هستیم و مارا با حقیقت خودمان اشکار می کند.
انتخاب های ما و پذیرش مسئولیت آنها به ما نشان می دهد تا چه اندازه شخصیت قوی –انعطاف پذیر – احساس ارزشمندی و اصالت واقعی درما وجود دارد.
عزت نفس به عنوان هسته ی اولیه و مرکزی سلامت روان ما در نظر گرفته می شود و تاب آوری از این هسته عبور می کند و عزت نفس به نوعی به عنوان یک عامل داخلی در روان ما از تاب آوری محافظت می کند و از طرفی دیگر تاب آوری به عنوان یک عامل ارتقا دهنده برای عزت نفس قلمداد می شود می توان گفت شاید در قدم اول عزت نفس در ایجاد تاب آوری لازم است اما بین این دو رابطه ی متقابلی وجود دارد و هردو درکنار هم حضور دارند و به ساختن یک شخصیت سالم-قوی و مثبت کمک می کنند .
