مشاوره پيش از ازدواج گامي مهم، براي تصميمي بزرگ

با اين که چند سالي است بر مشاوره هاي پيش از ازدواج، به عنوان اقدامي ضروري و تعيين کننده براي ازدواج موفق تاکيد شده است ولي هنوز اين موضوع جايگاه خود را در ميان خانواده ها باز نکرده است و متاسفانه هنوز شاهد ازدواج هايي عجولانه، بدون شناخت طرفين از يکديگر و براساس احساسات زودگذر هستيم. از طرفي افرادي که تلاش مي کنند فرآيند مشاوره پيش از ازدواج را انجام دهند، گاهي اين مسير را به درستي طي نمي کنند و بسيار ديده مي شود که دختران و پسران جوان پس از انجام همه مراحل خواستگاري، انتخاب همسر و پس از انتخاب، به مشاور مراجعه مي کنند.اين که تا چه اندازه توصيه هاي کارشناسانه و موثر مشاور مي تواند تصميم آن ها را تغيير دهد، موضوعي است که به بررسي مفصلي نياز دارد.
در اين ميان سوالي درباره زمان مناسب براي شروع مشاوره پيش از ازدواج، ويژگي هاي يک مشاور و مشاوره خوب نگراني هايي را براي جوانان ايجاد کرده است. براي آن که بدانيم به راستي مشاوره هاي پيش ازا زدواج تا چه اندازه مي تواند در انتخاب صحيح موثر باشد و چگونه مسير يک خواستگاري را تغيير مي دهد، گفت وگويي با دکتر محسن ايماني، انجام داده ايم. دکتر محسن ايماني که دکتراي فلسفه تعليم و تربيت دارد و استاد دانشگاه است، در اين گفت وگوي کوتاه به سوالات ما پاسخ داده است.

از چه زمان بايد مشاوره پيش از ازدواج را شروع کرد؟

*اگر کسي بخواهد ازدواج کند، بهتر است اول به يک مشاور مراجعه، خودش را به او معرفي و روحياتش را کاملا بيان کند. در اين فرآيند، مشاور سوالاتي از او مي پرسد تا ببيند که اين فرد چه ويژگي هايي دارد. بعد از اين پرس و جو به او مي گويد که چه همسري برايش مناسب است يا خصوصيات رواني همسرش بايد چگونه باشد؟

به لحاظ عاطفي و اخلاقي بايد چه طور باشد و تا اندازه اي حدود انتخاب را برايش مشخص مي کند. به هر حال در مرحله اول براي اين که فرد مقداري خودش را بشناسد،بهتر است به يک مشاور مراجعه کند و بعد از اين که خودش را شناخت بايد ببيند بر مبناي اين خودشناسي چه فردي برايش مناسب است؟ سپس همسرش را انتخاب کند.

شيوه صحيح مشاوره چگونه است؟

**در ابتدا بايد هر کدام از طرفين به مشاور خود مراجعه کند و به او بگويد با توجه به شناختي که از من داريد، فردي با اين شرايط به خواستگاري من آمده است يا من به خواستگاري اش رفته ام و ظاهر او را پسنديده ام. به نظر شما آيا مي توانم با او ازدواج کنم؟ اگر مشاور پاسخ مثبت داد لازم است که مشاور در حضور هر دو نفر از آن ها سوالاتي بپرسد و روحيات آن ها را به هم معرفي کند. در جلسات مشاوره سوالاتي مطرح مي شود که ممکن است در جلسات خواستگاري بيان نشده باشد.

تا چه حد مي توان به مشاوره پيش از ازدواج اعتماد کرد؟

**در واقع مشاوره پيش از ازدواج مي تواند به ما راهکارهايي بدهد تا انتخابي درست داشته باشيم. مشاور چند کار را انجام مي دهد؛ يکي اين که فرد را به خودش مي شناساند. گام دوم اين است که طرفين را به هم مي شناساند و سپس اگر تشخيص مي دهد فردي مبتلا به اختلال يا مشکلي است، تشخيص خودش را اعلام مي کند تا به طرفين در تصميم گيري کمک کند. از اين رو گاهي لازم است آزمون شخصيتي از افراد بگيرند و اختلالات گوناگون تشخيص داده شود؛مثلا ممکن است يک نفر پارانوئيد داشته باشد يا مبتلا به افسردگي باشد که اين اختلالات براي افراد معمولي قابل تشخيص نباشد. ممکن است از ديد يک فرد معمولي، يک نفر غيرت زياد داشته باشد ولي از نظر مشاور اين فرد دچار نوعي بيماري و اختلال پارانوئيد است. يا مثلا مشاور مي تواند بفهمد که يک شخص وسواس دارد يا نه؟ در حالي که يک فرد ممکن است نتواند با فرد وسواسي زندگي خوبي داشته باشد و زندگي آن ها به طلاق بينجامد. نکته بعد اين که مشاور مي تواند راه هاي تحقيق را به طرفين ياد بدهد يا به آن ها، چگونگي شناخت خانواده طرف مقابل را بياموزد يا معيارها و جايگاه آن ها را مطرح و کمک کند تا فرد در برخورد با مسائل عاميانه روشن بينانه رفتار کند؛ مثلا در جامعه ما مرسوم است که مي گويند شما ازدواج کنيد، بعد از خطبه عقد مهرتان به دل هم مي افتد، اما مي بينيد که پس از ازدواج هم محبتي ايجاد نمي شود. بنابراين مشاور مي تواند به آن ها بگويد که در حين گفت وگوها بايد علاقه به ازدواج پيدا شود. يا بعضي مي گويند که قيافه و ظاهر مهم نيست و بعد از مدتي عادي مي شود؛ در حالي که ممکن است فردي با اين نيت با فردي که از نظر زيبايي در سطح دلخواهش نيست، ازدواج کند اما بعد از مدتي دچار چشم چراني شود.

روش هاي شناخت طرف مقابل در جلسات پيش از ازدواج چيست؟

**من کتابي نوشته ام با نام «شيوه هاي شناخت و گزينش همسر» براي شناخت طرف مقابل، کارهاي زيادي مي توان انجام داد. يکي از آن ها «گفت وگو» است که کمک مي کند تا فرد را بشناسيم. از قديم گفته اند «تا مرد سخن نگفته باشد، عيب و هنرش نهفته باشد». امام علي(ع) مي فرمايند:«سخن بگوييد تا شناخته شويد». راه دوم، شناخت فرد از طريق دوستانش است. «تو اول بگو با کيان زيستي، آن گه بگويم که تو کيستي» راه سوم، مقايسه ادعا و عمل طرف مقابل است. فرد ممکن است بگويد که درآمد خوبي دارد اما زندگي اش محقر باشد يا مي گويد که کتاب زياد خوانده  است ولي اگر اسم چند تا از آن  کتاب ها را بپرسيد، بگويد يادم نيست. معلوم مي شود اين ادعا با آن عمل تناسب ندارد.
نکته بعدي، اوقات فراغت است که چگونه پر مي شود. مثلا بعضي افراد به کارهايي مي پردازند که باعث آرامش آن هاست. بعضي نيز به نحوي از اين اوقات استفاده مي کنند که مي تواند نشانه تندي آن ها باشد. مسئله بعدي، توجه به ورزش هايي است که فرد علاقه مند به انجام آن هاست.مثلا فردي که دووميداني و شنا انجام مي دهد، طبع ملايم تري دارد. از طريق کتاب هايي که فرد مطالعه مي کند نيز مي توان به روحياتش پي برد.
گاهي براي اين که بتوانيم شخص را بشناسيم، بايد سوال هايي از او بپرسيم که به او جهت ندهيم تا او فکر خودش را بگويد، مثلا بپرسيم که نظر شما درباره مسافرت چيست؟ يا نظر شما درباره معاشرت چيست؟ اين جا معلوم نمي شود که سوال کننده، خودش گرايش به کدام طرف دارد. دروغ گويي فرد را چطور مي توان تشخيص داد؟ مي توان درجلسات مختلف خواستگاري يادداشت برداري کرد. از روي آن ها مي توانيم بفهميم که حرف هايي که زده است با حرف هاي جلسات قبل متفاوت است است يا نه، چون آدم هاي دروغ گو کم حافظه اند و يادشان نمي ماند که جلسه پيش چه گفته اند. به اين شکل مي توان دروغ گويي يا صداقت طرف مقابل را شناخت. نکته بعد، تحقيق است. ما مي توانيم با تحقيقات از محل زندگي و محل کار، شخص را بشناسيم مثلا مي توانيم به محل کارش مراجعه کنيم و ببينيم برخوردش با ارباب رجوع چگونه است در پايان يادآور مي شوم کساني که پيش از ازدواج، خوب راهنمايي شوند نيازشان به مشاوره بعد از ازدواج کم مي شود .  

گفتگو: زهرا خليق