موضوع و شعار روز جهاني بهداشت در سال جاري، سالمندي و سلامت است و محورهاي مطرح شده در اين روز زندگي سالم و طول عمر بيشتر است که بر گسترش مشارکت فعال زنان و مردان سالخورده در تمامي سطوح جامعه تاکيد مي کند. واقعيت اين است که همراه با طولاني شدن عمر انسان، حفظ سلامت جسم و روان بيش از گذشته اهميت پيدا کرده است.
کارشناسان طب سالمندي مي گويند سالمندي بخشي از زندگي است که بسياري از ما در آينده خواهيم گذراند يا در حال سپري کردن آن هستيم. سالمندي بيماري يا درد نيست و مي توان از دوران جواني و ميانسالي براي آن برنامه ريزي کرد. براساس پژوهش هاي انجام شده سالمندي بر تمام اجزاي بدن يعني استخوان ها، توده هاي سلولي و بافت هاي چربي تاثير مي گذارد به طوري که استخوان ها به خصوص در زنان پوک و شکننده مي شود. عضلات آرام آرام تحليل مي رود، آب بدن کم مي شود و توزيع چربي در بدن کاهش مي يابد. به نوشته وبدا نيازهاي سالمندان به ۳ دسته اصلي تقسيم مي شود، مراقبت هاي پزشکي و بهداشتي، نيازهاي اجتماعي- اقتصادي و نيازهاي رواني همچون توجه بيشتر و حفظ کرامت و شأن سالمندان.نکته اين جاست که هم اکنون مشخص شده که مي توان با در پيش گرفتن شيوه صحيح زندگي و تغذيه سالم، دوره سالمندي را به تاخير انداخت و يا اين دوره حساس از زندگي را سالم زيست.
تغذيه صحيح و سلامت سالمندان
پس از رسيدن به سن ۶۰ سالگي نياز بدن به مواد مغذي به دليل پديده سالمندي و تحليل رفتن قواي بدن و درگير شدن فرد با بيماري هاي مختلف و رنج عوارض ناشي از داروها و يا بيماري تغيير چشمگيري پيدا مي کند و در افراد مختلف، متفاوت است.زهرا عبداللهي سرپرست دفتر بهبود تغذيه وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکي با بيان اين مطلب به خراسان مي گويد: توصيه هاي کلي که مي توان به تمام سالمندان کرد، اين است که غذاهاي ساده و کم حجم مصرف کنند و در عين حال به اندازه کافي مواد مغذي مورد نياز خود را دريافت کنند. در اين سنين نوع غذا بر سلامت فرد تاثير چشمگيري دارد و بهتر است سالمندان در انتخاب غذا دقت زيادي به خرج دهند. در رژيم غذايي سالمندان علاوه بر تاکيد بر تنوع و تعادل، بايد مصرف متعادل چربي و نمک در نظر گرفته شود و تا جايي که امکان دارد در آن غذاهاي پرکالري و حجيم گنجانده نشود.
در واقع در پيش گرفتن رژيم غذايي صحيح نه فقط باعث حفظ سلامت فرد مي شود بلکه دوره سالمندي را نيز به تاخير مي اندازد. در واقع رژيم غذايي در دوره ميانسالي تاثير مستقيمي در سلامت فرد در دوران سالمندي و به تاخير افتادن آن دارد.همچنين از آن جا که بسياري از بيماري هاي دوره ميانسالي ارتباط مستقيمي با رژيم غذايي دارد، بهتر است مصرف مواد غذايي پرفيبر در برنامه غذايي گنجانده شود. اختلالات چربي، پرفشاري خون، چاقي، اضافه وزن، ديابت و عوارض قلبي- عروقي در بسياري از ميانسالان شيوع دارد و مهم ترين راه کنترل و پيشگيري از اين بيماري ها تغذيه مناسب و در پيش گرفتن شيوه زندگي صحيح است.
دکتر عبداللهي با اشاره به اين که چند توصيه کليدي در زمينه تغذيه صحيح سالمندان وجود دارد، ادامه مي دهد: از آن جا که با افزايش سن، نياز به کالري کمتر مي شود و فعاليت هاي بدني هم کاهش مي يابد، براي ثابت نگهداشتن وزن بدن و پيشگيري از اضافه وزن، بايد ميزان دريافت انرژي را با دريافت غذاهاي کم چرب محدود کرد.در مقابل بايد مصرف مواد غذايي غني از پروتئين و مواد مغذي و املاح معدني افزايش يابد. مصرف قندهاي ساده و شيريني بايد محدود شود و پروتئين دريافتي کيفيت بالايي داشته باشد. بهتر است حداقل هفته اي دو بار ماهي مصرف شود و از مواد لبني از نوع بدون چربي يا کم چربي استفاده شود. براي افزايش مصرف فيبر بر مصرف سبزي ها و ميوه ها تاکيد مي کنيم زيرا اين محصولات علاوه بر داشتن فيبر حاوي مواد آنتي اکسيداني نيز مي باشد که پروسه تخريب سلولي را به تعويق مي اندازد و در پيشگيري از ديابت و چربي خون بالا نقش موثري دارد.از طرف ديگر از آن جا که جذب کلسيم در بدن کاهش پيدا مي کند، منابع غني از کلسيم مانند لبنيات کم چرب و استفاده از نور آفتاب براي دريافت ويتامين D به ميزان کافي توصيه مي شود.سرپرست دفتر بهبود تغذيه وزارت بهداشت درباره مصرف مايعات به سالمندان توصيه مي کند: براي پيشگيري از بروز کم آبي در بدن و مشکلاتي نظير يبوست مصرف مايعات بسيار ضروري است. از آن جا که معمولا در اين سنين افراد کمتر احساس تشنگي مي کنند، احتمال بروز کم آبي زياد است بنابراين توصيه ما مصرف مکرر آب حتي در نبود احساس تشنگي است. همچنين مصرف نمک در اين سنين بايد حتما محدود شود. متاسفانه مصرف نمک در بين مردم ما بيشتر از استانداردهاست. در حالي که طبق استاندارد بايد روزانه ۵ گرم نمک مصرف کنيم، متوسط مصرف نمک در کشور ما ۱۰ تا ۱۲ گرم است.
سالمندي زودرس
خوب است بدانيد بي توجهي به اصلاح شيوه زندگي مهم ترين عامل بروز سالمندي زودرس در افراد است.
وي با اشاره به اين موضوع تصريح مي کند: نکته اين جاست که بسياري از افراد نمي دانند که مي توان سالمندي را با در پيش گرفتن يک رژيم غذايي سالم و شيوه زندگي صحيح به تاخير انداخت و نکاتي که به فرد کمک مي کند همين توصيه هايي است که ذکر شد به علاوه داشتن فعاليت جسمي به اندازه کافي؛ در واقع از دوران کودکي بايد مصرف نمک، غذاهاي پرچرب و پرکالري را محدود کنيم تا رژيم غذايي سالم در زندگي فرد نهادينه شود و طول عمر بيشتر با سلامت بيشتر همراه شود.
اصلاح شيوه زندگي در ميانسالي
نکته اين جاست بسياري از ميانسالان که درگير بيماري هايي مثل عوارض قلبي- عروقي مي شوند تصور مي کنند از آن جا که سالمندي را پيش رو دارند، اصلاح شيوه زندگي دير است و به اصطلاح آب از سر آن ها گذشته است در صورتي که هر زمان فرد تصميم بگيرد به نفع سلامت خود گام بردارد، زمان مناسبي است و حتي اصلاح سبک زندگي و تغيير رژيم غذايي در ميانسالي به سلامت دردوران سالمندي کمک مي کند.
همچنين بحث آموزش سالمندان اهميت بسياري دارد و يکي از اولويت هاي بخش بهداشت درکشور ما آموزش و اطلاع رساني به ميانسالان و سالمندان است که در پيشگيري از بسياري از بيماري ها و حفظ سلامت آن ها موثر است.
توصيه هاي نهايي
سالمندان بايد شيوه مراقبت از خود را ياد بگيرند. آنان بيشتر از افراد عادي در معرض حوادث هستند و دوسوم حوادثي که براي آن ها رخ مي دهد در منزل اتفاق مي افتد. اين حوادث کوچک است اما براي سالمندان ممکن است موجب مرگ شود. حمام کردن باعث مي شود بانشاط تر شوند و رعايت بهداشت دهان و دندان از عفونت هاي دهاني در آن ها جلوگيري مي کند. فشارسنج و ترازو از وسايل بسيار ضروري در منزل آن هاست که البته بايد استفاده درست از آن را به سالمندان آموخت. آن ها بايد در زندگي تابع برنامه شخصي باشند تا بدنشان به ساعت هاي مشخص خواب و غذا عادت کند. در اين برنامه پياده روي در صبح و شب به مدت 3۰ دقيقه توصيه مي شود.
خراسان - مورخ سه‌شنبه شماره انتشار 18090
