موفقیت شیمیدانان ایرانی در تولید داروی گران قیمت ضد سرطان از برگ درختان

محققان پژوهشکده گیاهان و مواد اولیه دارویی دانشگاه شهید بهشتی موفق به تولید داروی ضد سرطان تاکسوتیر(Taxotere) شدند که سالانه 50 میلیون دلار صرف واردات آن می شود.

به گزارش ایسنا، دکتر صالحی، نماینده گروه پژوهشگر این دارو در نشستی خبری که عصر امروز در دانشگاه شهید بهشتی برگزار شد درباره‌ی این داروی تولید شده گفت: تاکسوتیر از پرمصرف‌ترین، گرانقیمت‌ترین و پرکابردترین داروهای مورد استفاده در کنترل و درمان سرطان‌هایی نظیر تخمدان و پروستات است که کشور سالانه هزینه‌های زیادی را بابت واردات مقدار محدودی از این دارو پرداخت می‌کند.

به گفته این عضو هیات علمی پژوهشکده گیاهان و مواد اولیه دارویی کشور در حالی سالانه حدود 50 میلیون دلار صرف واردات این دارو می‌کند که ماده موثره داروی وارداتی تنها 6.4 کیلوگرم است.

وی با اشاره به این که باید در شرایط تحریم، زمینه تولید داخلی کالاهای استراتژیک را بیش از پیش فراهم کرد، خاطرنشان کرد: اگر ترکیبات دارویی نیز مانند صنایع مورد بی‌مهری قرار بگیرد کشور دچار آپارتاید بیماری می‌شود البته تمام بازار واردات داروی کشور هم اکنون سه میلیارد دلار است که ممکن است رقم چندان بالایی هم نباشد اما اگر فروش مواد اولیه و دارو به کشور محدود شود بیش از این مقدار پول نیز کارساز نخواهد بود.

صالحی ادامه داد: داروی تاکسوتیر تولید شده در پژوهشکده گیاهان و مواد اولیه دارویی دارای 10 مرکز کایرال است یعنی 2 به توان 10 ایزومر نیز دارد که اگر هر گونه تغییری در مراکز کایرال آن و در فرآیند تولید به وجود بیاید ممکن است نتیجه ماده دیگری به جز تاکسوتیر باشد.

وی با اشاره به این که مواد اولیه مورد نیاز تولید این دارو در شمال کشور و در مواد تشکیل دهنده برگ درخت سرخ‌دار یافت می‌شود، اظهار کرد: مقدار ماده اولیه در برگ این درخت بسیار کم است به همین دلیل ما تلاش می‌کنیم از روش‌های دیگر بیوتکنولوژی در فرآیند کشت این ماده را تولید کنیم. البته برای تولید این دارو مواد برگ این درخت توسط پژوهشگران همین پژوهشکده خالص‌سازی شده و در اختیار گروه پژوهشگر تولید دارو قرار گرفته است.

صالحی ادامه داد: خالص‌سازی ترکیبات دارویی در این رده پیچیدگی‌های بسیار بالایی دارد و حتی ممکن است کم یا زیاد شدن درصد ناخالصی‌های ماده نیز اثر داروی نهایی را کم کند.

عضو هیات علمی پژوهشکده گیاهان و مواد اولیه دارویی با اشاره به این که تهیه مواد اولیه این دارو در بازار جهانی آسان اما فرآیند تولید آن بسیار مشکل است گفت: تاکسوتیر هم اکنون در این پژوهشکده در مقیاس 10 گرم و با خلوص بسیار بالا تولید شده که تمامی مستندات آن نیز توسط مراجع تایید شده است.

وی با بیان این که این پژوهشکده توانسته است با دستیابی به دانش فنی تولید این ماده دارویی ارزش افزوده بسیار زیادی نیز ایجاد کند، اظهار کرد: ما هم اکنون به دنبال منابع مالی مناسب هستیم تا بتوانیم این دارو را در مقیاس 100 و 500 گرم تولید کنیم که البته تولید در چنین سطحی نیاز به کارخانه بزرگ ندارد و یک سایت کوچک که استانداردهای لازم در آن رعایت شده باشد می‌تواند ایران را به صادر کننده این ماده تبدیل کند.

به گفته وی اگر با این شیوه قیمت تمام شده دارو نیزکاهش پیدا کند ممکن است بازار آن گستردگی بیشتری پیدا کند.

به گزارش ایسنا، صالحی همچنین در بخش دیگری از سخنان خود یادآور شد: پیش‌بینی ما این است که با دانش فنی تولید تاکسوتیر به دانش فنی تولید تاکسول نیز دست پیدا کنیم که آن هم داروی ضد سرطان با مواد اولیه و خواص دارویی شبیه به تاکسوتیر است.

به گفته این پژوهشگر کشور در شرایط فعلی افزون بر این دارو به یک نهضت برای تولید مواد اولیه دیگر داروها نیز نیازمند است.

اگر 10 درصد سه میلیارد دلار هزینه واردات دارو در کشور صرف طرح‌های پژوهشی کاربردی به ویژه مواد موثره‌ی دارویی شود در سالهای آتی تعداد زیادی ماده اولیه‌ی دارویی در کشور تولید خواهد شد.

وی در پایان خاطرنشان کرد: تولید بسیاری از مواد اولیه دارویی در حوزه کار متخصصان شیمی است که شیمیست‌های کشور ما هم اکنون در حوزه تولید علم در دنیا جایگاه خوبی دارند اما بهتر آن است که توانمندی‌های آنها به سمت پژوهش‌های کاربردی سوق داده شود.