زنگ ورزش در آفسايد

همهمه بچه ها حياط دبستان را پر کرده. هشت نفر از بچه هاي قدو نيم قد دنبال توپ مي دوند و به قول خودشان فوتبال بازي مي کنند.آقا معلم هم به عنوان داور وسط زمين ايستاده و بازي شان را قضاوت مي کند.درست همان کاري که هر روز در کوچه و خيابان انجام مي دهند اما بدون حضور آقا معلمي که حالا داور است. بچه هايي که قرار بود بر اساس طرح هاي آموزش و پرورش در هرپايه يک ورزش را به صورت تخصصي ياد بگيرند بازهم به توپ بازي روي آورده اند و خبري از آموزش تخصصي برايشان نيست. علتش را که مي پرسم يا نبود امکانات مطرح مي شود يا اينکه بچه ها بيشتر از همه دوست دارند فوتبال بازي کنند.

به يکي از مدارس پسرانه ابتدايي منطقه 7تهران مي روم. مدرسه‌اي به نسبت بزرگ با امکانات ورزشي متنوع.از قضا ساعت ورزش کلاس پنجمي هاست و در سالن ورزش مشغول بازي تنيس روي ميز هستند.با معلم ورزش که هم صحبت مي شوم مي گويد:طبق طرح درسي که آموزش و پرورش داده است دانش آموزان پايه پنجم بايد تنيس روي ميز آموزش ببينند که ما هم طبق طرح عمل مي کنيم و به تمامي دانش آموزان پايه پنجم اين آموزش ها را ارائه مي دهيم.البته دانش آموزان آنقدر که به فوتبال علاقه دارند به تنيس روي ميز علاقه نشان نمي دهند به همين خاطر در طول ماه زمان را به نحوي مديريت مي کنيم که هم به بحث تنيس روي ميز برسيم و هم دانش آموزان بتوانند فوتبال بازي کنند. وقتي نظر دانش آموزان را مي پرسم ناگهان همهمه مي شود و هرکدام چيزي مي گويند. اما بيشتر دانش آموزان به همان فوتبال بازي کردن علاقه دارند.اشکان مي گويد:آقا اجازه ما از بچگي فوتبال بازي کرديم و فوتبالمان خوب است،راستش را بخواهيد اصلا پينگ پنگمان خوب نيست.به همين خاطر روزهايي که پينگ پنگ داريم را دوست ندارم.

از معلم درباره طرح هاي آموزشي در ديگر پايه ها سوال مي کنم.در جوابم مي گويد: خوشبختانه مدرسه ما بزرگ است و بيشتر امکانات ورزشي را دارد.به همين خاطر مشکلي از لحاظ امکانات و فضاي ورزشي نداريم. اما امسال قراردادمان با استخر را تمديد نکردند و نمي توانيم کلاس سومي ها را به استخر ببريم.براي پايه دومي ها هم چون امکانات تخصصي ژيمناستيک نداريم با بچه ها حرکات کششي و حرکات تخصصي که به وسيله نياز ندارد کار مي کنيم.اما خدارا شکر طرح طناب زني سال چهارم احتياجي به وسايل تخصصي ندارد و مي توانيم با يک طناب کارمان را انجام دهيم.

اما اوضاع در يکي از مدارس ابتدايي منطقه 21به کل با شرايط مدرسه قبلي متفاوت است.مدرسه پسرانه اي که به گفته يکي از معلمان فاقد معلم تربيت بدني براي پايه هاي اول تا سوم است و دانش آموزان دراين سه پايه يا آموزش هاي اوليه مانند حفظ تعادل با گذاشتن کتاب روي سر و... مي بينند يا اين که اگر آلودگي هواي تهران اجازه دهد در حياط مدرسه فوتبال بازي مي کنند.البته اداره کردن ساعت ورزش براي سه پايه اول با معلمان همان پايه است و آنها هستند که بچه ها را براي بازي و ورزش به حياط مدرسه مي برند.

وقتي مي پرسم چرا دانش آموزان سال سوم را براي آموزش شنا به استخر نمي بريد خانم معلم با لبخند تلخي مي گويد:استخر؟ ما خيلي هنر کنيم بتوانيم براي بچه ها توپ بخريم تا در حياط فوتبال بازي کنند. به سراغ مربي ورزش که مي روم از کمبود امکانات گلايه دارد و مي گويد:خدارا شکر کارمان براي بچه هاي سال چهارم، پنجم و ششم راحت است و امکانات چنداني نمي خواهد. سال چهارمي ها آموزش طناب زدن دارند و سال ششمي ها هم آموزش دو وميداني.البته سال گذشته اداره دو عدد ميز پينگ پنگ به مدرسه داد و طي اين دو سال آموزش پينگ پنگ به سال پنجمي ها را شروع کرده ايم. درحياط مدرسه بچه ها طبق روال مدارس پسرانه مشغول فوتبال بازي کردن هستند و حسابي سرو صدا به راه انداخته اند.
مي پرسم بچه ها کلاس چندميد؟پنج شش نفري مي گويند: کلاس پنجميم. مي گويم مگر شما ها نبايد تنيس روي ميز بازي کنيد؟پس چرا فوتبال بازي مي کنيد؟بازهم پنج شش نفري با سرو صداي زياد مي گويند:آقا ما از آقا ورزش اجازه گرفته ايم.اين هفته قرار است فوتبال بازي کنيم.يکي از بچه ها مي گويد:آقا فوتبال بهتر است چون همه با هم بازي مي کنيم.اگر بخواهيم پينگ پنگ بازي کنيم بايد 4نفر بازي کنند و بقيه نگاه کنند به همين خاطر فوتبال بهتر است و بيشتر خوش مي گذرد.

براي بررسي وضعيت آموزش تربيت بدني در مدارس مقاطع متوسطه به برخي مدارس شهر تهران سرمي زنم. به يکي از مدارس متوسطه دوم پسرانه در منطقه 17تهران مي روم؛ منطقه اي به نسبت کم برخوردار. بعد از کلي اطمينان خاطر دادن به دبير تربيت بدني، با اصرار من حاضر به گفت وگو مي شود و البته از وضعيت امکانات ورزشي،فضاي ورزشي و از همه مهم تر ساعات کم ورزش گلايه مي کند. اين جا در اين مدرسه دانش آموزان مقاطع اول، دوم و سوم متوسطه دوم مشغول به تحصيل هستند و از قضا زنگ ورزش است و دانش آموزان يک کلاس که تعدادشان به سي نفر مي رسد هم در حياط دبيرستان مشغول ورزش هستند. بنا بر علاقه پسرها همه مشغول به فوتبال بازي کردن هستند و فوتبال را به ديگر ورزش هاي توپي ترجيح داده اند.

وقتي از تنوع رشته هاي ورزشي در اين مدرسه مي پرسم، معلم تربيت بدني مي گويد:به دليل کمبود امکانات تنها مي توانيم ورزش هاي توپي را به دانش آموزان آموزش دهيم ،ورزش هايي مانند فوتبال،واليبال و بسکتبال. معلم از کم بودن ساعت ورزش در برنامه درسي هفتگي دانش آموزان گلايه دارد به خصوص براي دانش آموزان پايه سوم متوسطه که با طرح جديد آموزش و پرورش در برنامه درسي ،امسال در هفته تنها 45دقيقه،معادل يک تک زنگ زمان براي ورزش کردن دارند.
او دراين باره مي گويد:در پايه سوم متوسطه دوم براي برخي درس ها، ساعت کلاس درس را به دو تک زنگ 45دقيقه اي تقسيم کرده اند.با اين تفاوت که براي تربيت بدني تنها يک تک زنگ 45دقيقه اي در هفته زمان در نظر گرفته اند.اين امر مشکلات زيادي براي معلمان تربيت بدني ايجاد کرده است،چون معلم بايد پشت در کلاس درس برود و از معلمان درس هاي ديگر بخواهد دانش آموزان را براي ورزش به حياط بفرستند. حالا بماند که از اين 45دقيقه 15دقيقه اش صرف خروج دانش آموزان از کلاس درس و تعويض لباس هايشان مي شود و تنها 30دقيقه براي ورزش کردن باقي مي ماند.اما بقيه پايه ها يعني پايه اول و دوم متوسطه دوم هر هفته 80دقيقه زمان براي ورزش کردن دارند که به نسبت فرصت بهتري براي ورزش کردن است.
از وضعيت بدني دانش آموزان که مي پرسم مي گويد:دانش آموزان پسر معمولا به دليل تحرکي که دارند و از امکان انجام ورزش هايي چون فوتبال در کوچه و خيابان برخوردارند وضعيت بدني بهتري دارند اما در بينشان دانش آموزاني با اضافه وزن و شانه هاي افتاده هم ديده مي شود. وقتي پاي صحبت دانش آموزان مي نشيني بيشتر مايلند فوتبال بازي کنند و به قول يکي از دانش آموزان از فرصت محدودي که دارند استفاده کنند.درحين صحبت دانش آموزان معلم ورزش مي گويد: طبق طرح درس بايد چند ورزش توپي را با دانش آموزان کار کنيم ولي اغلب بچه ها به فوتبال علاقه دارند. حامد که دانش آموز سال دوم است نسبت به ساعت ورزش و آموزش هايي که در اين ساعت به دانش آموزان ارائه مي شود گلايه هايي دارد. مي گويد: از اول سال ساعت ورزش تنها به فوتبال و بسکتبال بازي کردن مي گذرد اما وقتي نوبت به امتحان مي رسد،درازو نشست و دوي 540متر و بارفيکس از ما امتحان مي گيرند.اين درست به اين مي ماند که ما درسي را از اول سال مطالعه نکرده باشيم و بخواهيم در آخر سال آن را امتحان دهيم.

به يکي از مدارس متوسطه دخترانه اين منطقه هم مي روم،معلم تربيت بدني حرف براي گفتن زياد دارد؛ اينکه در آموزش و پرورش ما تربيت بدني درس درجه دو است و اهميتي براي آن قائل نيستند.او هم نسبت به کم شدن ساعت تدريس تربيت بدني در پايه سوم متوسطه گلايه دارد و مي گويد: امسال ساعت درس تربيت بدني را براي پايه سوم به يک تک زنگ 45دقيقه اي کاهش داده اند.دراين فرصت محدود نمي توان هيچ کاري کرد.از وضعيت امکانات که مي پرسم مي گويد: با توجه به امکانات محدود مدرسه تنها امکان انجام بازي هاي توپي مانند واليبال ،بسکتبال و هندبال وجود دارد.او از برنامه هاي درسي بدون تنوع براي درس تربيت بدني در مدارس به خصوص در بخش آمادگي جسماني گلايه مي کند و مي گويد:متاسفانه در بخش آمادگي جسماني برنامه ها هيچ گونه تنوعي ندارد و دانش آموزان از ابتداي ورودشان به مدرسه با دراز و نشست و بارفيکس و دوي 540متر سر و کار دارند همين امر باعث دلزدگي شان مي شود.البته دختران دبيرستاني مشکلات و ناهنجاري هاي قامتي زيادي دارند.به خصوص دراين مناطق که مردم از وضعيت مالي خوبي هم برخوردارنيستند و نمي توانند دخترانشان را براي ورزش به باشگاه هاي ورزشي بفرستند. خيلي از بچه ها با مشکل زانوهاي پرانتزي،ضربدري ،شانه هاي افتاده،گودي کمر و حتي گردن هاي کج مواجه هستند.وقتي با تعجب مي پرسم گردن کج يعني چه؟ مي گويد به خاطر مشکلاتي که نيمکت ها دارند و به دليل بد نشستن دانش آموزان از دوره ابتدايي تا پايان دوره تحصيل ،به مرور اين مشکل دربين دانش آموزان شايع مي شود.او مي گويد اين مشکلات بايد به صورت ريشه اي از دوره ابتدايي برطرف شود و ما در دوره متوسطه با هفته اي 80دقيقه ساعت ورزش نمي توانيم کار خاصي براي دانش آموز انجام دهيم.به گفته اين معلم که 15سالي مي شود در مدارس متوسطه اين منطقه از آموزش و پرورش تدريس مي کند بسياري از دانش آموزان دختر ساکن اين مناطق از فقر حرکتي رنج مي برند و علتش هم اين است که فضاي مناسب براي ورزش ندارند و به دليل شرايط اجتماعي نمي توانند در پارک ها و فضاهاي عمومي هم ورزش کنند.

البته خانم دبير انتقادهايي هم از آموزش و پرورش دارد. او مي گويد: تا سه سال پيش هر مدرسه براي خودش سرانه ورزشي داشت و پول دراختيار مدير مدرسه و معلم ورزش بود تا با استفاده از آن وسايل ورزشي مورد نياز را خريداري کنند. اما متاسفانه سه سالي مي شود که اين سرانه قطع شده است و بايد براي خريد لوازم ورزشي از سرانه مدرسه استفاده کنيم.که البته به دليل هزينه هاي زياد مدرسه گاهي پول به خريد لوازم ورزشي نمي رسد.حالا بماندکه در اين سه سال حق لباس مربيان ورزش را هم نداده اند.

در مسير به مدرسه اي تازه ساز سر مي زنم، مدرسه دخترانه نوسازي که مسئولان آن حاضر به گفت وگو نمي شوند، اما آنچه از شواهد برمي آيد حياط بسيار کوچکي است که دانش آموزان حتي براي گرم کردن خود هم در آن مشکل دارند چه رسد به انجام ورزش هاي توپي. از اهالي محل که پرس و جو مي کنم مي گويند: اينجا يک مدرسه بزرگ بوده است که آن را تخريب کرده اند و پس از نوسازي به سه مدرسه تبديل کرده اند. به همين دليل هم حياط ها بسيار کوچک است و امکان فعاليت بدني در آن وجود ندارد.