نقش بویایی در تصمیمات مهم انسان کشف شد
بر اساس نتایج این پژوهش جدید که توسط پژوهشگران امریکایی انجام شده، ثابت شده است که سیستم اندوکانابینوئیدها (Endocannabinoid) با استفاده از حس بویایی، دریافت غذا را کنترل می‌کند. اندوکانابینوئیدها مواد شیمیایی شبیه کانابیس هستند که در بدن ساخته میشوند و برای ارسال پیام میان یاخته‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند.سیستم اندوکانابینوئید، شبکه‌ای از گیرنده‌های نورونی، آنزیم‌ها و اندوکانابینوئیدهایی است که هم در مغز حیوانات و هم در مغز انسان وجود دارد. این گیرنده‌ها در سیستم اندوکانابینوئید با احساساتی مانند اضطراب و درد ارتباط دارند. دانشمندان می‌گویند که وقتی انسان گرسنه است، حس بویایی تقویت میشود تا جست وجوی غذا بهتر صورت گیرد.
افزایش قدرت حس بویایی، امکان بازیافت بهتر منابع غذایی را فراهم می‌آورد، ولی سبب افزایش جاذبه‌ی بعضی بوها نیز میشود. می‌توان تصور کرد که در این حالت یک نوع بازخورد مثبت وجود دارد، یعنی وقتی انسان گرسنه میشود، بیشتر بو می‌کشد و بنابراین غذاها را بهتر می‌بیند و بیشتر جذب‌شان میشود اما تا پیش از این بررسی نحوه‌ی همکاری حس گرسنگی، حس بویایی و مصرف غذا توسط مغز و مکانیسم‌های درگیر آن به خوبی روشن نشده بود.
این پژوهشگران با انجام تجربه‌هایی در موش دریافتند که این مکانیزم خوردن غذا در سیستم اندوکانابینوئید آغاز میشود و گیرنده‌های کانابینوئید (CB1) در مغز با سیستم عصبی ارتباط برقرار می‌کند یعنی سیستم بویایی، پیاز بویایی را به ساختارهای عالی‌تر که با بو درگیر هستند، در ناحیه قشر بویایی ارتباط می‌دهد. به گفته این پژوهشگران حس گرسنگی سبب فعال‌شدن گیرنده‌های (CB1) میشود و این گیرنده‌ها پیاز و قشر بویایی را فعال می‌کنند.
به این ترتیب، این مکانیزم مغز است که حساسیت انسان را نسبت به بو در زمان گرسنگی افزایش می‌دهد و به نوبه خود سبب افزایش اشتیاق انسان نسبت به غذا میشود. پیش از این تصور می‌شد که حیوانات و انسان بویژه وقتی که یافتن غذا مطرح است، به گونه‌ای متفاوت بو را پردازش می‌کنند. صرف نظر از آنکه رفتار انسان کمتر از حیوانات تحت تاثیر حس بویایی قرار می‌گیرد، حس بویایی در سطح پایین‌تری از آگاهی نسبت به سایر اطلاعات حساسه پردازش میشود.
پژوهشگران می‌گویند: با مشاهده نتایج بررسی‌های روانشناسی تجربی در انسان آشکار شده است که انسان بر اساس بویایی، تصمیم‌های مهم بسیاری اتخاذ می‌کند ولی هرگز این نکته را درک نمی‌کند. در حالتی خاص، تأثیر کانابینوئیدها بر خوردن غذا در انسان و جوندگان بسیار شبیه است.
به این ترتیب می‌توان گمان کرد در مورد انسان نیز مکانیسم‌های مشابهی کاربرد دارد. در واقع تشدید بو یکی از آثار کانابیس است که در انسان به خوبی شرح داده شده است. به گفته این پژوهشگران با وجودی که مدارکی در دست است که نشان می‌دهد THC بخشی از کانابیس است که وقتی به صورت تفریحی استفاده میشود، فعال شده و موجب تقویت حس بویایی و احساس گرسنگی در انسان میشود، ولی این دو حالت مستقل از یکدیگر صورت می‌گیرد و در حال حاضر مدرکی علمی مبنی بر ارتباط این دو عملکرد وجود ندارد.
پژوهشگران می‌گویند: در افراد مبتلا به اختلالات غذا خوردن مانند بیماران دچار آنورکسی (پراشتهایی عصبی) یا چاق که این مدار بویایی دچار اختلال میشود، حساسیت به بو، در مقایسه با افراد دیگر قوی‌تر یا ضعیف‌تر میشود. پژوهشگران تصور می‌کنند این امر، اساس پژوهش‌های آتی در زمینه‌ی چگونگی طرز کار سیستم آندوکانابینوئید در انسان باشد.
نتیجه این پژوهش در نشریه Nature Neuroscience به چاپ رسیده است./ ايسنا
