بهترين سن شروع ورزش

هر کودک در هفته نياز به چه ميزان فعاليت بدني دارد؟

بهترين برنامه ريزي براي اوقات فراغت کودکان چيست؟

پاسخ اين سوالات را از دکتر سعيد نقيبي، عضو هيئت علمي پژوهشگاه تربيت بدني و علوم ورزشي وزارت علوم و سرپرست پژوهشکده طب ورزشي اين پژوهشگاه جويا شديم.
وي با اشاره به ضرورت مشاوره هاي ورزشي مي گويد: خانواده ها بايد با شروع ۵ سالگي کودک، با مشاوره گرفتن از متخصصان اين حوزه فرزندشان را به صورت جدي وارد فعاليت ورزشي کنند اما تا قبل از ۵ سالگي کودک ورزش هايي را در قالب بازي فرا مي گيرد.

در مشاوره ورزشي طول اندام ها و فاکتورهاي جسمي کودک و نوجوان اندازه گيري و با ميانگين جامعه مقايسه مي شود و بر مبناي استاندارد تعريف شده قد بزرگسالي وي تعيين مي شود. از طرفي آمادگي جسمي وي مانند سرعت، قدرت و توان سنجيده مي شود همچنين فاکتورهاي روان شناختي کودک ارزيابي و در نهايت با خانواده مشاوره کودک به رشته متناسب هدايت مي شود.
وي مي گويد: هر کودک بالقوه قهرمان يک رشته ورزشي است، فقط بايد توانايي و ظرفيت هاي وي شناسايي و در مسير درست هدايت شود و اين مهم جز با مشاوره هاي ورزشي امکان پذير نيست.

ناگفته نماند که مشاوره هاي عمومي ورزشي يا به عبارتي استعداديابي ورزشي منوط به قهرماني نمي شود زيرا استعداديابي در دو سطح عمومي و تخصصي انجام مي گيرد.فدراسيون ها و هيئت هاي ورزشي استعداديابي تخصصي را بر عهده دارند که در پي آن پرورش قهرمان خاص در رشته اي خاص صورت مي گيرد در حالي که در استعداديابي عمومي، هدايت ورزشي کودکان و نوجوانان مد نظر است و مهم ترين هدف آن هم اشاعه فرهنگ ورزش در جامعه و ارتقاي سلامت افراد است که متأسفانه کمتر مورد توجه قرار گرفته است.اين کارشناس مي افزايد: همواره با فرا رسيدن تعطيلات تابستان، بحث چگونگي پر کردن اوقات فراغت کودکان و نوجوانان مطرح مي شود. درحالي که بايد به اين نکته اشاره کنيم که اوقات فراغت تنها مربوط به فصل تابستان نيست بلکه همه افراد در طول روز، اوقات فراغت دارند و بايد به نوعي اين زمان را صرف انجام کارهاي مورد علاقه خود کنند؛ اما متأسفانه در کشور ما برنامه ريزي براي اوقات فراغت و به ويژه کلاس هاي ورزشي، تنها به فصل تابستان و آن هم دو ماه از اين فصل خلاصه مي شود و بعد از آن کودک و نوجوان تا تابستان سال آينده به حال خود رها مي شود.بنابراين توصيه مي شود که خانواده ها براي برنامه ورزشي فرزند خود در طول سال برنامه ريزي کنند.البته بايد از سازمان هاي متولي امر ورزش نيز پرسيد که چرا برگزاري کلاس ها در طول سال کمتر از فصل تابستان است؟ درحاليکه کودکان بايد حداقل ۳ جلسه در هفته ورزش سازمان يافته انجام دهند؛ به عبارتي بايد برنامه ورزشي هدفمند و دراز مدت براي آن ها در نظر گرفته شود زيرا اندام ها و دستگاه هاي مختلف فيزيولوژيکي بدن کودک در حال رشد است در هر دوره بايد توجه به بخشي از دستگاه هاي بدن وي باشد تا به طور کامل و متناسب رشد کند. وي مي افزايد: البته اين امر به معناي تمرکز خانواده ها بر يک رشته ورزشي نيست بلکه توصيه ما بر تنوع ورزشي است، تا تمام اندام ها در يک برنامه ريزي هدفمند به طور کامل رشد کند و تقويت شود.

کودک در سنين رشد بايد به انجام ورزش هاي متنوع بپردازد به عنوان مثال رشته ورزشي استقامتي باعث تقويت قلب و دستگاه تنفسي مي شود و رشته ورزشي ديگر با افزايش فعاليت عضلات، باعث رشد عضلاني مي شود، رشته اي بر تقويت بالاتنه و رشته ديگر بر تقويت عضلات پايين تنه تمرکز دارد بنابراين در برنامه ريزي اوقات فراغت کودکان و نوجوانان بايد به تنوع ورزشي توجه شود تا همه اندام هاي کودک متناسب رشد کند و فعاليت داشته باشد.وي با اشاره به اين که هدف از استعداديابي عمومي، قهرمان پروري نيست، مي افزايد: در واقع هدف همه خانواده ها اين است که کودک سالم داشته باشند تا در آينده به جامعه اش خدمت کند، بايد گفت براي رسيدن به اين هدف کودک بايد حتماً به لحاظ جسمي و فيزيولوژيکي به طور هدفمند پرورش يابد.

وي به کاستي هاي موجود در اين زمينه اشاره مي کند و مي افزايد: متأسفانه هيچ سازماني متولي امر مشاوره هاي ورزشي نيست و در اين زمينه کمبود داريم اگر چه وزارت ورزش و جوانان بر قهرمان پروري تمرکز دارد اما به ورزش همگاني کمتر پرداخته شده است و کلاس هاي ورزشي نيزاز مشاوران بهره نمي برند و جا براي کار مشاوره علمي و اصولي همچنان خالي است. از طرفي بسياري از خانواده ها نيز انتظارات غيرواقعي دارند و کودکان خود را مستعد ورزش حرفه اي در رشته اي خاص مي دانند .

در حالي که هر کودکي به لحاظ ژنتيکي توانمندي خاصي دارد و اگر کودک بنا به درخواست خانواده وبدون مشاوره در رشته اي شروع به فعاليت کند، سرانجام چيزي غير از دلزدگي و يأس عايدش نمي شود. به عنوان مثال بسياري از خانواده ها، فرزندشان را با کودک فاميل مقايسه و او را تشويق مي کنند در رشته ورزشي نامتناسب با توانمندي اش، فعاليت کند. اين امر در نهايت لطمه بزرگي به کودک مي زند و باعث يأس او مي شود؛ حتي ممکن است از دنياي ورزش فاصله بگيرد.
به خوبي مشخص است که انتخاب نادرست خانواده علاوه بر اين که به سلامت کودک لطمه مي زند اعتماد به نفس او را خدشه دار مي کند و باعث يأس و نااميدي وي در ساير جنبه هاي زندگي از جمله تحصيلي، شغلي و... مي شود.در همين راستا از سال گذشته پژوهشگاه تربيت بدني بر اساس رسالتي که بر عهده دارد، شروع به کار استعداديابي در ۳۰ تا ۴۰ رشته ورزشي کرد بنابراين خانواده ها مي توانند براي انجام مشاوره تست هاي لازم از کودکان بين ۵ تا ۱۶ سال از کارشناسان اين مرکز ياري بگيرند.