پیامکی که هم فرصت است هم تهدید!

این روزها پیامک‌ها بخشی مهم از ابزار اطلاع‌رسانی به‌شمار می‌روند. در عصری که تلفن‌های هوشمند، فضا‌هایی مانند وایبر، واتس‌آپ و نرم‌افزارهایی را برای مخاطبان فراهم می‌کنند و اخبار ثانیه‌ای پس از انتشار در این فضا‌ها، فراگیر می‌شوند، نداشتن امکان ارسال پیامک خبری برای یک رسانه، کمبود به‌شمار می‌رود. اما هر ابزار جدیدی که تکنولوژی با خودش می‌آورد، فرصت‌ها و تهدیدهای زیادی هم دارد و باید دانست که نقاط قوت و نقاط ضعف پیامک خبری چیست.

دکتر حسین امامی - مدرس دانشگاه و پژوهشگر رسانه‌های نوین در این زمینه معتقد است: اطلاع‌رسانی از بحران یا اخبار مهم از طریق پیامک، بهترین و موثرترین استفاده از پیامک‌های خبری خواهد بود؛ ولی از سوی دیگر، انتشار خبرهای کذب آن هم از منابع نامشخص حتا اگر در متن پیامک هم اسم منبعی به دروغ ذکر شده باشد، می‌تواند یک تهدید برای به‌کارگیری این ابزار باشد که امنیت روانی جامعه را به مخاطره می‌اندازد.

او در گفت‌و‌گو با ایسنا با بیان این‌که تلفن همراه برخلاف رسانه‌های دیگر، یک رسانه‌ی شخصی است، اظهار کرد: ارسال یک پیام کوتاه به صاحب تلفن، یعنی حضور و نفوذ در حریم خصوصی آن فرد. از آنجا که یکی از قابلیت‌های مهم پیامک در تلفن همراه، اطلاع‌رسانی در کم‌ترین زمان ممکن به افراد است، فرد قادر خواهد بود بلافاصله از خبر و پیام مطلع شود. این روزها تعداد زیادی از مردم با تلفن‌های هوشمند خود درگیر فضاهای مختلف اجتماعی می‌شوند. در این شرایط، پیامک خبری تا چه حد می‌تواند بر افکار عمومی تأثیرگذار باشد؟

امامی در این‌باره اظهار کرد: اخبار دریافتی در میان حجم انبوه تبلیغاتی که با پیامک برای مردم ارسال می‌شود، اثرگذاری‌اش نسبت به گذشته کمتر شده است. از طرف دیگر، حجم بسیار زیادی از اخباری که از طریق پیامک برای کاربران و مخاطبان ارسال می‌شود، ارزش‌های جذاب خبری را برای کاربران ندارد. به عبارت دیگر، کاربری که به میل خود نتواند انتخاب کند که می‌خواهد چه پیام‌هایی را دریافت کند، این خبرها برایش جذابیتی نخواهند داشت؛ اما زمانی است که مانند دیگر کشورهای جهان، اخباری درباره‌ی مدیران سیاسی و اقتصادی، هنرپیشه‌ها و ورزشکاران، جذابیت‌های عامه‌پسند دارند، اخباری از این دست می‌توانند بر افکار عمومی تأثیر بگذارند. یکی دیگر از امکاناتی که پیامک‌های خبری دارند، سرعت بالای انتشار است. یک خبر کوتاه می‌تواند در زمان بسیار کوتاهی، مسافت قابل توجهی را طی کند؛ اما این امکان همان‌قدر که فرصت به‌شمار می‌رود، می‌تواند تهدید هم باشد، چون اگر شایعه‌ها نیز با این روش منتشر شوند، آسیب‌های پس از آن بسیار عمیق خواهد بود.

امامی درباره‌ی تهدیدهای پیامک‌های خبری وقتی حاوی شایعه باشند، گفت: شایعه یعنی خبر تأییدنشده، پس می‌تواند خبر درستی یا خبر دروغ باشد، یعنی این‌گونه نیست که همه‌ی شایعه‌ها دروغ باشند. از این رو، شایعه همیشه جذاب است؛ اما نکته‌ی دوم این‌که موارد متعددی نشان داده که انتشار شایعه با پیامک تلفن همراه بسیار سریع و فارغ از محدودیت‌های جغرافیایی گسترش می‌یابد؛ از خبر شیوع یک بیماری خاص گرفته تا وجود خفاشان شب در خیابان‌های یک شهر که از همه خواسته می‌شود، در این‌باره سریع اطلاع‌رسانی شود.

این پژوهشگر افزود: افرادی به‌واسطه‌ی دلسوزی برای آشنایان و عزیزان خود، این پیام‌ها را منتشر می‌کنند و این پیامک‌ها دست‌به‌دست می‌چرخند، فارغ از این‌که صحت و سقم آن‌ها تأیید شود. این شیوه، روش صحیحی نیست. در حالی که باید هر شخص دارنده‌ی تلفن همراه بداند، در برابر پیامک‌هایی که از اعتبار منبع آن اطلاعی ندارند و خود شخصا نمی‌تواند درباره‌ی صحت آن تحقیق کند، حداقل مسوولیتش این است که پایان‌دهنده‌ی حلقه‌ی ارتباطی و شایعه‌ی خبری باشد و آن را برای کسی ارسال نکند. پیامک خبری مانند هزاران محصول دیگر تکنولوژی، زودتر از فرهنگش به کشور ما آمده است. البته به این معنی نیست که باید از تکنولوژی عقب بمانیم، بلکه باید سرعت فرهنگ‌سازی را بالا ببریم تا احتمال آسیب‌ها کمتر شود.