یادی از دکتر زند، استاد فقید ریاضیات دانشگاه تهران
نوروز امسال مصادف با نخستین سالگرد درگذشت دکتر علینقی زند، استاد بازنشسته ریاضیات دانشگاه تهران بود.
استاد زند که اوایل فروردین ماه سال گذشته پس از یک سال بیماری درگذشت از ریاضیدانان پیشگام و شاخص کشور در معرفی جبر مدرن بود. وی سالها طیف وسیعی از دروس کارشناسی و کارشناسی ارشد ریاضی خصوصا دروس جبر، جبر خطی، نظریه گالوا، آنالیز و توپولوژی را در دانشگاه تهران تدریس کرده و پس از بازنشستگی در سال 1373 کار تدریس و راهنمایی دانشجویان را در دانشگاه آزاد واحد تهران مرکز ادامه داده بود.
علینقی زند در سال 1314 در شهر خوی متولد شد. تحصیلات خود را تا سال قبل از دیپلم در خوی گذراند و در 1333 برای سال آخر به دبیرستان مروی تهران رفت. در سال 1334 در دوره لیسانس ریاضی دانشکده علوم دانشگاه تهران پذیرفته شد و در 1337 با احراز رتبه اول دانش آموخته شد و بلافاصله به عنوان دبیر دکتر اسد‌اله آل‌بویه، استاد این دانشکده استخدام شد.
زنده یاد زند در سال 1341 برای ادامه تحصیل به فرانسه رفت و در دانشگاه سوربن پاریس، تحت نظر پروفسور شارل ارسمن کار کرد. هر چند ارسمن که از شاگردان سابق الی کارتان بود، به دلیل کارهای ارزنده‌اش در هندسه دیفرانسیل شهرت داشت ولی در آن زمان به نظریه رسته‌ها روی آورده بود. زند هم رساله خود را در همین زمینه نوشت و در سال 1966 از آن دفاع کرد. موضوع رساله وی «رسته‌های پیش جمعی» بود.
دکتر زند در سال 1346 به کشور بازگشت و کار خود را در گروه ریاضی دانشکده علوم دانشگاه تهران ادامه داد. وی فرد پیشرو در میان چند نفری بود که پس از بازنشستگی نسل اول استادان وارد هیئت علمی گروه ریاضی شدند و تلاش‌های ارزنده‌ای برای تغییر برنامه درسی دوره لیسانس ریاضی دانشگاه تهران و تنظیم آن برنامه مطابق با دانشگاه‌های پیشرفته دنیا انجام دادند.
از فعالیتهای ارزشمند وی و همکارانش در این زمینه، ترجمه کتاب‌هایی از ژاک دیکسمیه برای دوره لیسانس ریاضی بود که با عناوین کتاب اول جبر، جلد اول و دوم (1350)، کتاب دوم آنالیز، جلد اول (1349) و توپولوژی عمومی (1376) توسط انتشارات دانشگاه تهران منتشر شد. دکتر زند همچنین با تیمی از ریاضیدانان کشور برای تجدید نظر در برنامه ریاضی دوره دبیرستان همکاری کرد. او در سال 1356 برای گذراندن فرصت مطالعاتی به دانشگاه ادینوروی انگلستان رفت و تحقیقاتی روی near rings انجام داد.
دکتر زند طیف وسیعی از درس‌های دوره کارشناسی و کارشناسی ارشد ریاضی را در دانشگاه تهران تدریس کر که دروس جبر، جبر خطی، نظریه گالوا، آنالیز، و توپولوژی از آن جمله‌اند. او در ایجاد جو علمی و پویا در گروه ریاضی دانشگاه تهران نقش بسزایی داشت و فرد شاخص دانشگاه تهران در معرفی جبر مدرن به شمار می‌آمد.
دکتر رحیم زارع نهندی، استاد ریاضیات دانشگاه تهران که از شاگردان و بعدا از همکاران دکتر زند بود درباره استاد و همکارش چنین می‌گوید: «دکتر زند به مفاهیم اصلی طیف وسیعی از دروس مسلط بود و با تدریس همزمان دروسی در جبر، آنالیز، و توپولوژی وحدت ریاضیات را به نمایش می‌گذاشت. همواره علاقه‌مند به مباحث پیشرفته روز بود، تنوع و عمق مطالب درسی برایش بیشتر اهمیت داشت تا شیوه تدریس و از لحاظ خصوصیات شخصی نیز، فردی صریح‌الهجه و با شهامت بود و بارها چوب این ویژگی را خورد.»
