غافلگیری مغز برای عملکرد بهتر در امتحان!

 دانشمندان در این مطالعه به شرکت‌کنندگان یاد دادند با استفاده از نشانه‌هایی مانند مثلث یا مربع، اشیاء دست‌ساز یا طبیعی را پیش‌بینی کنند. سپس کل آزمایش با ۲۴ نفر دیگر تکرار شد که اسکن ام‌آر‌آیِ مغزی هم داشتند تا مشخص شود که برای یادگیری و بازیابی داده‌ها از کدام مناطق مغزشان استفاده می‌شود.
 
وقتی یک رویداد پیش‌بینی‌شده (از قبیل شی دست‌ساز) به دنبال یک رویداد پیش‌بینی‌نشده اما مشابه (از قبیل یک شی طبیعی) می‌آمد، حافظه‌ی شرکت‌کنندگان تقویت میشد. مطالعه‌ی دوم در اسکن ام‌آرآی دقیقاً نتایجِ رفتاریِ مشابهی داشت و نشان‌دهنده‌یِ فعال شدنِ هیپوکامپ مغز بود. از طرف دیگر، توالی دو رویداد مشابهِ پیش‌بینی نشده نیز نواحی بینایی مغز را تحریک کرد، اما عملکرد حافظه را تقویت نکرد.
 
دکتر دریا فرانک، دانشمند علوم اعصاب شناختی از دانشگاه منچستر می‌گوید: «هم‌اکنون می‌دانیم اگر قبل و حین یادگیری، عامل انتظار زیرپا گذاشته شود، سبب تحریک شدن مکانیسم انطباقی می‌شود که متعاقباً منجر به بهتر شدن حافظه برای رویداد‌های پیش‌بینی‌نشده می‌شود.

این آزمایش نشان می‌دهد زمانی که تلاش می‌کنیم داده‌ها را بازیابی کنیم این مکانیسم چگونه متاثر می‌شود.» وقتی اتفاق غیرمنتظره‌ای رخ می‌دهد، مغز ما روی محیط بیرونی تمرکز می‌کند تا بتواند چیز جدیدی بیاموزد، چیزی که در آغاز انتظارش را نداشته است.

دانشندان در حال حاضر می‌دانند «غافلگیری» حالتِ یادگیری را در مغز فعال می‌کند، با این حال مطالعه‌ی کنونی نخستین مطالعه‌ایست که بررسی می‌کند مغز ما هنگام تلاش برای بازیابی داده‌ها چگونه از این مکانیسم استفاده می‌کند.

دکتر فرانک در این زمینه می‌افزاید: «اگرچه ما در مطالعه‌ی کنونی، اثر این یافته‌ها را بر بازنگری امتحان و عملکرد ارزیابی نکردیم، منطقی‌ست که آن را بسنجیم؛ بنابراین وقتی هدف، بازیابی داده‌هاست، مواجهه با رویداد‌های غافلگیرکننده می‌تواند مکانیسم کدگذاری را به کار بیاندازد؛ مثلا درس خواندن در یک کافه یا یک محیط ناآشنای دیگر ممکن است سبب تقویت حافظه برای امتحانات آینده شود».
 
اما عکس آن نیز صادق است: زمانِ امتحان وقتی در حال تلاش برای به خاطر آوردن چیزی هستید که قبلاً یاد گرفته‌اید، یک محیط آشنا و مورد انتظار می‌تواند به شما کمک کند و باعث بازیابی اطلاعات حافظه شود.»