فایده اضطراب چیست؟

فایده اضطراب چیست؟ فایده اضطراب را باید در بقای نسل دانست فرد مضطرب وقایع بد آتی را حدس میزند و تدابیری در عمل و اغلب اوقات در ذهن، در مقابله با آن اتخاذ می‌کند. به این ترتیب شانس بقایش را افزایش می‌دهد. بعضی از کلمات به طور ناخودآگاه در ذهن ما، بار معنایی منفی ای را به دوش می کشند. درجه معینی از اضطراب می تواند خلاقیت ما را افزایش دهد. این یکی از نکاتی است که نشان می دهد فایده اضطراب چیست. همچنین تجربه کاری روان شناسان مختلف نشان می دهد که افراد با سطوح بالای اضطراب، اغلب وظیفه شناسی بیشتری دارند و احساس قوی تری برای انجام کارهای بزرگ دارند کلماتی همچون اضطراب، ترس و نگرانی در ذهن ما یادآور تجارب و خاطره هایی است که برای ما ناخوشایند و بعضا ترسناک هستند. اما آیا این کلمات و مفاهیم، لزوما «بد» و «منفی»هستند؟

محققان کشف کرده اند که اضطراب و نگرانی می تواند برای ما کاربردی و حتی مفید واقع شوند. تصور اینکه اضطراب بتواند ما را در زندگی موفق تر کند، شاید کمی سخت باشد. کنار هم قراردادن اضطراب و خلاقیت هم ممکن است تعجب برانگیز باشد. در این نوشتار، می خواهم بررسی کنم که آیا تصورات همیشگی ما مبنی بر بد بودن اضطراب درست است، یا این فرضیه که اضطراب می تواند برای ما نعمتی بزرگ باشد؟و به طور کلی، فایده اضطراب چیست؟

اظطراب چیست ؟ اضطراب، هم یک حالت روانی و هم یک حالت جسمی است. از نظر ذهنی، مشخصه آن افزایش برانگیختگی و دلهره است، که به صورت یک نگرانی بعضا آزاردهنده بروز پیدا می کند. از نظر فیزیکی نیز فعال شدن چندین سیستم بدن است که همه شان برای تسهیل پاسخ به یک خطر ناشناخته هستند، چه بسا این خطر واقعی باشد، چه بسا خیالی!

علائم اضطراب
شاید در این نوشتار هدف اصلی من بیان علائم اضطراب نباشد؛ اما در اینجا لازم است به طور مختصر علائم این اختلال را بیان کنم. به طور کلی، اضطراب دو نوع علائم «روانشناختی» و «فیزیکی»دارد. علائم روانشناختی شامل احساس ترس، تمرکز ضعیف، برانگیختگی و آشفتی مدام ، بی خوابی و احساس بی قراری می باشد.

در اضطراب، علائم فیزیکی، ناشی از واکنش بدن به اصطلاح جنگ یا گریزfight or flight)) است، حالتی از برانگیختگی بالا که ناشی از افزایش آدرنالین است. این علائم فیزیکی شامل لرزش، تعریق، تنش عضلانی، ضربان قلب سریع و تنفس سریع هستند.

 گاهی اوقات افراد ممکن است دچار خشکی دهان  و احساس وجود یک مانع در گلوی خود شوند؛ این احساس که در اصطلاح پزشکی به آن گلوبوس هیستریکوس گفته می‌شود، منجر به بلع اجباری و صدای بلعیدن مشخصی می‌شود که اغلب در کارتون‌های کودکان برای نشان دادن ترس مورد استفاده قرار می‌گیرد.


قبل از بررسی پرسش فایده اضطراب چیست، در ادامه به بررسی 4 نوع اصلی اضطراب که در بین افراد شایع است، می پردازم.

چهار نوع اصلی اضطراب
قبل از پاسخ به پرسش فایده اضطراب چیست، به این نکته اشاره می کنیم که زمانی که ما دچار اضطراب می شویم، این احساس به 4 منشا اصلی برمی گردد. این 4 نوع عبارتند از: اضطراب موقعیتی، زیستی، روانی و وجودی.

نوع یک: اضطراب موقعیتی
در طول دو سال گذشته، آیا هر بار که شدت ویروس کرونا افزایش می یافت، احساس ناآرامی می‌کردید؟ و یا زمانی که منتظر اعلام نتایج آزمون و یا حتی کنکور بودید، احساس پریشانی می کردید؟ زمانی را به یاد می آورید که برای رفتن به بیمارستان یا مطب دکتر احساس ناخوشایندی داشته باشید؟
در تمام این مثال ها و نمونه های مشابه آن، نکته ای بین آنها مشترک است! همه این ها، نشانه های اضطرابی است که در «موقعیت» شکل می گیرد. یعنی زمانی که در موقعیت های خاصی قرار می گیریم، به دلیل شرایط خاص آن موقعیت، دچار اضطراب می شویم. زمانی که آن وضعیت به پایان برسد، شعله اضطراب هم سرد و سردتر می شود.

نوع دو: اضطراب زیستی
وقتی مدتی طولانی، فرد دچار علائم و نشانه های اضطراب باشد، مانند اینکه فرد از ناخن جویدن همیشگی خود شکایت می کند یا بدون علت بیرونی، اضطراب را تجریه می کند، می توان گفت که این تجارب ریشه زیستی یا بیولوژیکی یا همان زیست شناختی دارند. اضطراب زیستی می تواند با عدم تعادل انتقال دهنده های عصبی ای  مانند گابا و سروتونین شروع شود.
در برخی موارد، عدم تعادل در انتقال دهنده های عصبی یا خود هورمون ها می تواند مستقیماً به احساس اضطراب منجر شود. در موارد دیگر، شرایط پزشکی مانند پرکاری تیروئید، می تواند باعث افزایش برانگیختگی شود که آن خود نیز می تواند چرخه معیوب اضطراب را ایجاد کند.

نوع سه: اضطراب روانی
سومین نوع اضطراب، اضطراب روانی نامیده می شود؛ زیرا با عوامل روانی مرتبط است که هم در خودآگاه و هم در ناخودآگاه ما رخ می دهد. بر خلاف اضطراب موقعیتی، که شامل یک پاسخ اضطرابی متناسب با تهدید دنیای واقعی است، اضطراب روانی اغلب زمانی به وجود می‌آید که پاسخ فرد به تهدید واقعی مرتبط نباشد.

تظاهرات بیرونی اضطراب روانی می تواند اشکال بی شماری داشته باشند؛ مانند: احساس ناتوانی در هنگام تغییر برنامه خاص، اجتناب از دوستان و اجتماعات، امتناع از مدرسه، ترس بی دلیل از آلوده شدن غذا، تصور داشتن تومور مغزی آن هم صرفا با تجربه سردرد و مثال هایی دیگر از این قبیل.

نوع چهار: اضطراب وجودی
همه ما قرار است یک روز بمیریم. به گفته ارنست بکر(Ernest Becker)، انسان شناس فرهنگی، «توانایی برای تصدیق و وجود مرگ نه تنها منحصر به نوع ماست، بلکه نیروی محرکه پشت کل روانشناسی و فرهنگ ما است». به این ترتیب، اضطراب وجودی را می توان مادر همه اضطراب ها دانست.
در سال‌های پس از کتاب اصلی بکر، انکار مرگ (1973)، روان‌شناسان اجتماعی کار بکر را در یک نظریه رسمی به نام نظریه مدیریت ترور (TMT) تدوین کردند. نزدیک به 50 سال تحقیق در مورد TMT، نشان داده است که هر چه ما نسبت به مرگ خود آگاه تر باشیم، حتی اگر کسی به سادگی کلمه «مرگ» را به ما نشان دهد، احتمال بیشتری وجود دارد که تصمیمات خود را به روش های بی شمار، تغییر دهیم.

در اضطراب وجودی فرد با خودش، به نوعی تعارض می رسد. اگر ما فرض کنیم با دو خود مواجه هستیم، در اضطراب وجودی این دو خود با هم گلاویز می شوند. در حقیقت در فرد مضطرب، گویی یک خودبیگانگی موج می زند؛ وجود فرد دوپاره می شود و بیگانه ای به جای خویشتن می نشیند. در این موقعیت فرد با معنای زندگی و اینکه به طور کلی این زندگی چه فایده ای دارد، درگیر می شود. در حقیقت، اضطراب به سبب نداشتن معنایی در زندگی ایجاد می شود.

جنبه های مثبت اضطراب (فایده اضطراب چیست؟)
از زمانی که به یاد دارم، همیشه به ما گفته می شود اضطرابت را دور کن، از بین ببر، بر آن غلبه کن و….. . از خانواده گرفته تا معلمان و اطرافیان، ما را از این احساس اضطراب می ترساندند، به امید اینکه بتوانیم آن را از خود دور کنیم. در حالی که اضطراب همراهی همیشگی وجود ما است که باید سعی کنیم با او ارتباط بگیریم و بعضا دوست او شویم! در این بخش قصد دارم،نشان دهم که فایده اضطراب چیست.

1. نجات دهنده جان
اضطراب در ذات و سرشت ما نهادینه شده است؛ به این معنا که در روند تکامل، اضطراب ساز و کاری محافظتی است که هم برای جلوگیری از ورود ما به موقعیت‌های بالقوه خطرناک و هم برای فرار از آن‌ها، به وجود آمده است.
برای مثال، اضطراب ممکن است مانع از تماس نزدیک ما با حیوانات ناقل بیماری یا سمی مانند: موش، مار و عنکبوت شود و یا از درگیر شدن با یک دشمن بسیار قوی ‌تر که در مقابل آن تقریباً مطمئن به شکست هستیم، خودداری کنیم.
اگر خود را در یک موقعیت بالقوه خطرناک بیابیم، واکنش جنگ یا گریز ناشی از اضطراب، ممکن است به ما کمک کند تا با آماده کردن بدن خود برای عمل و افزایش عملکرد و استقامت، پاسخ مناسبی داشته باشیم. این موضوع نشان می دهد که درجاتی از اضطراب، می تواند عملکرد ما را در طیف وسیعی از وظایف بهبود بخشند.
شاید زمان آن رسیده است که بیشتر به اضطراب توجه کنیم و متوجه شویم فایده اضطراب چیست. اگر این مزیت را در دنیا به کار نگیریم، ممکن است زندگی انسان و حتی دیگر جانداران در خطر افتاده یا در خطر بماند!

 مفهومی در زمینه تاب‌آوری به نام پارادوکس تاب‌آوری وجود دارد که می‌گوید داشتن احساس ظرفیت کاذب، برای انطباق با بلایای طبیعی می‌تواند در واقع ما را نسبت به نیاز جلوگیری از شرایطی که فاجعه را ایجاد می‌کنند، کور کند.
به عنوان مثال، اگر به اندازه کافی در مورد الگوهای آب و هوایی نامنظم مانند: کمبود بارش، آلودگی هوا و دیگر جنبه های تغییرات آب و هوایی مضطرب نباشیم، آیا انگیزه ای برای تغییر تعاملات انسان و محیط زیست خواهیم داشت؟ آیا اگر این نگرانی و اضطراب نباشد، در سال های آینده هم محیط زیست ما در امان خواهد بود؟

2. اضطراب، موتور محرکه عمل
دیوید بارلو (David H. Barlow)، روانشناس و متخصص اختلالات اضطرابی، در یکی از تاثیرگذار ترین کتاب هایش به دنبال پاسخ برای پرسش فایده اضطراب چیست، گشت و در مورد اضطراب به طرز جالبی قدردانی خود را از مزایای اضطراب ابراز می دارد و بیان می کند که بدون اضطراب، حقیقتا کارهای کمی پیش می رود. بدون این احساس، عملکرد افرادی مانند ورزشکاران، مدیران،کشاورزان (وقتی آن ها کاری نکنند، محصولی هم کاشته نمی شود) ، دانش آموزان، دانشجویان و …آسیب خواهد دید.
زمانی که ما موتور محرکه ای برای انجام عملی نداشته باشیم، کاری صورت نمی گیرد. همه ما همانند بتی زیر سایه درختی می نشینیم و عملا زندگی منفعلی را دنبال خواهیم کرد. بارلو در کتابش اظهار می کند که این وضعیت می تواند به اندازه جنگ هسته ای برای گونه انسان، مرگبار باشد.فایده اضطراب چیست در حالی که می دانیم اضطراب کلافی سردرگم در ذهن ما ایجاد می کند.

3. اضطراب و ویژگی های مثبت روانی (ذهنی)
در وهله اول، بهتر است اشاره ای به رابطه هوش و اضطراب داشته باشم. در این راستا اضطراب ممکن است نشانه هوش بالاتر باشد. تحقیقات رو به رشدی وجود دارد که نشان می دهد افراد مبتلا به اختلالات اضطرابی، نمرات IQ بالاتری نسبت به افراد «سالم» دارند. همچنین خلاقیت نیز با اضطراب رابطه مثبتی دارد. به این معنا که درجه معینی از اضطراب می تواند خلاقیت ما را افزایش دهد. این یکی از نکاتی است که نشان می دهد فایده اضطراب چیست.

همچنین تجربه کاری روان شناسان مختلف نشان می دهد که افراد با سطوح بالای اضطراب، اغلب وظیفه شناسی بیشتری دارند و احساس قوی تری برای انجام کارهای بزرگ دارند. این به این دلیل است که می توان از اضطراب برای ایجاد آگاهی بیشتر از خود و آگاهی بیشتر از نیازهای دیگران استفاده کرد.

علاوه بر موفقیت و افزایش عملکرد، اضطراب همچنین می تواند رابطه ما با خودمان را نیز تقویت کند. وقتی به جای اینکه اضطراب خود را کنار گذاشته یا روی رهایی از آن تمرکز کنیم، تلاش می کنیم شنونده اضطراب خود باشیم، به احتمال زیاد متوجه می شویم که چه زمانی در حال تقلاییم و نیاز به کاهش این تنش داریم.

اضطراب همچنین می تواند به ما یادآوری کند که باید نسبت به خود دلسوز باشیم. وقتی با شناخت و پذیرش محدودیت‌های طبیعی انسانی خود به اضطراب پاسخ می‌دهیم، قدردانی خود را نسبت به تجربه‌ خودمان عمیق‌تر می‌کنیم و در نتیجه چیزی را که به شدت در جامعه کم است، تمرین می‌کنیم: «محبت به خود»! همه این ها مواردی است از بیان این موضوع که« فایده اضطراب چیست»

4. اضطراب و ارتباط ( فایده اضطراب چیست؟)

وقتی صحبت از برقراری ارتباط با دیگران به میان می‌آید، تا آنجا پیش می‌روم که می‌توانم بگویم زمانی که فرد مضطرب است، ایجاد روابط محبت‌آمیز آسان‌تر است؛ این به این دلیل است که اضطراب فرصت هایی را فراهم می کند که آسیب پذیر باشیم و ترس های درونی خود را به اشتراک بگذاریم و در نتیجه به دیگران فرصتی می دهد تا از ما مراقبت کنند.

 دریافت عشق، جزء ضروری هر ارتباط نزدیک است، بنابراین وقتی نیاز خود به کنترل را رها می کنیم و مراقبت و حمایتی را که دیگران می خواهند به ما ارائه دهند را می پذیریم، به معنای واقعی کلمه، عشق بیشتری در زندگی خود ایجاد می کنیم.

در مجموع در پرسش فایده اضطراب چیست، وقتی ترس از اضطراب را متوقف کنیم و سعی کنیم خود را از اثرات منفی آن دور کنیم، به طور کلی اضطراب نعمتی بزرگ، موتور محرکه رفتار و تحکیم کننده روابط ما با خود و دیگران است.

چگونه این اضطراب از کنترل خارج می شود؟
در ادامه پرسش فایده اضطراب چیست، سوال بالا را باید پاسخ دهیم: جواب این سوال را بهتر است با مثالی شروع کنم. ورزشکاری را تصور کنید که قصد دارد خود را برای مسابقه ای بزرگ آماده کند.
او هر زمان که به شروع مسابقات فکر می کند، تپش قلب می گیرد و گلویش مانند کویری خشک می شود. تفکراتی که در حین این حالت های جسمانی برای او متبادر می شود، می تواند زندگی فرد را از کنترل خارج کنند. تفکراتی مانند «من تحمل این شرایط را ندارم و قطعا در مسابقه بازنده ام، چون به اندازه کافی قوی نیستم» و یا «نکند در طول مسابقه حمله قلبی به من دست بدهد!»

در هر کدام از این موارد ـ و موارد بی‌شماری دیگر ـ در واقع دو نوع اضطراب رخ می‌دهد. اولین نوع آن، تجربه اولیه اضطراب است؛ مانند تپش قلب آن ورزشکار و یا سرد و لرزان شدن دست ها. این موارد ناراحت کننده تلقی می شوند؛ اما کاملا بی ضرر هستند. درست است: داشتن برخی از افکار و احساسات مرتبط با اضطراب هیچ خطر جدی ای برای ما و عملکردمان ندارند. در واقع، احساسات فیزیکی مرتبط با این شکل از اضطراب هستند که ما را هوشیار و آگاه نگه می دارند.

در ادامه سوال فایده اضطراب چیست، نوع دوم اضطراب، شامل نحوه واکنش افراد به اولین نوع آن است. مانند: فاجعه سازی و فکر کردن به بدترین حالت ممکن، که در ورزشکاری که مثال زدم، رخ داد؛ و یا وقتی که فرد گرفتار الگویی از قضاوت و انتقاد از خود می شود و همین باعث می شود که فرد از عملکرد مناسب فاصله بگیرد. این دومین شکل از اضطراب است که افراد را عموما به دردسر می‌اندازد.

هنگامی که احساسات فیزیکی اولیه ـ ناخوشایند اما بی ضرر ـ خود را به عنوان دلیلی برای نگرانی ادراک می کنیم، دلهره ما باعث ترشح آدرنالین در جریان خون می شود؛ این باعث می‌شود که اضطراب ما بیشتر شود و همین اتفاق معمولاً تفکرات فاجعه‌سازی و انتقاد از خود را به وجود می آورد. این موضوع، چرخه ای معیوب را می سازد و اضطراب ما را از کنترل خارج می کند.

برای بررسی فایده اضطراب چیست، عامل مهمی که باعث ایجاد و تداوم این چرخه می شود، دیدن اضطراب به عنوان چیزی است که نباید تجربه کنیم. نیاز ما به رهایی از اضطراب، علائم آن را افزایش می دهد. این موارد یک سوال را ایجاد می کند: اگر تجربه اولیه اضطراب ذاتاً خطرناک نیست، پس چرا انقدر ما را می ترساند و ایجاد چالش می کند؟

میل به کنترل و امنیت
قانع‌کننده‌ترین توضیحی که برای این پارادوکس پیدا کردم این است که دنیای مدرن نسبت به کنترل، وسواس دارد. امروز، ما برای همه چیز، از بازارهای مالی، انتخابات سیاسی، و همه گیری های آنفولانزا گرفته تا نتایج ورزشی حرفه ای و آب و هوا، پیش بینی هایی داریم.

علی‌رغم این واقعیت که چنین پیش ‌بینی‌هایی ممکن است با درصد بالایی نادرست باشند، ما باز هم به این کار ادامه می دهیم؛ زیرا ما ترجیح می‌دهیم آینده را پیش‌بینی کنیم و کاملاً اشتباه کنیم، تا آنکه بپذیریم هیچ سرنخی نداریم که قرار است چه اتفاقی بیفتد!

ما انتظار داریم که احساسات ما کاملاً یکنواخت باشند؛ به این معنا که ما می خواهیم همیشه آرامش و شادی را در زندگی احساس کنیم. در نتیجه، ما نمی توانیم ناراحتی یا خطر درک شده ناشی از احساس اضطراب را کنترل کنیم. ناتوانی ما در پذیرش طیف کاملی از احساسات عادی انسانی مانند اضطراب و نگرانی، باعث تشدید پریشانی ما می شود.

چگونه جلوی کنترل منفی اضطراب خود را بگیریم؟
ما باید درونی کنیم که تجربه اولیه اضطراب به خودی خود، مشکلی ندارد! اضطراب چیز ترسناکی نیست. در واقع، تجربه اولیه اضطراب مثبت است؛ زیرا ما را هشیار، آگاه و ایمن نگاه می دارد. هنگامی که این مفهوم اساسی را درک کنیم، هرگز نیازی به فاجعه سازی در مورد احساسات اضطراب گونه یا قضاوت در مورد احساس اضطراب خود نداریم، و احتمال اینکه این وضعیت ما از کنترل خارج شود، کمتر است.

مدیریت اضطراب منفی
اول از همه، اگر به این احساس به چشم بیماری نگاه کنیم، مدیریت و کنترل آن به مراتب سخت تر خواهد بود. اما به هرحال اضطرابی که عملکرد زندگی روزانه ما را مختل کند، نیاز به مدیریت دارد. در حقیقت اضطراب منفی است که باید در وجود ما کنترل شود.
اما در پرسش فایده اضطراب چیست، درمان و مدیریت اضطراب منفی، ترکیبی از هنر و علم است. به معنایی دیگر، هنر درمان این است که درست جایی را هدف بگیرد که مشکل از آنجا فوران کرده است.

راه هایی برای مدیریت اضطراب
اگر بخواهید به کسی برای مدیریت اضطرابش کمک کنید و یا حتی خودتان بخواهید برای ذهن خود این اضطراب منفی را درمان کنید،گفتن «نگران نباش» برای کسی که در مغزش به راحتی نمی تواند نگرانی را خاموش کند، مفید و کمک کننده نخواهد بود.
    برای اینکه بتوان اضطراب را مدیریت کرد، باید بتوانید فرآیند فاجعه سازی را مهار کنید. افرادی که دچار اضطراب منفی هستند، تمایل دارند به این موضوع فکر کنند که چه چیزی ممکن است اشتباه پیش برود و یا اگر رفتار خاصی را انجام دهند، در پایان اگر نتیجه آن چیزی فراتر از حد تحمل آنها باشد، چه کار کنند؟

«اگر در یک کسب‌ و کار جدید سرمایه‌گذاری کردید و نتیجه نگرفتید، یا اگر برای شغلی درخواست دادید و آن را دریافت نکردید، چه؟ اگر شغل خود را تغییر دهید و در وضعیت بدتری قرار بگیرید چه؟»

همه این مثال ها، در حقیقت اتفاق نیفتاده اند؛ اما در فرآیند فاجعه سازی ـ که نوعی خطای شناختی محسوب می شودـ ما اضطراب را در وجود خود همانند مادری که جنینی را در وجود خود نگه می دارد، پرورش می دهیم.

پس اگر قبل از شروع اضطراب، فرآیند فاجعه سازی را متوقف کنیم، از اضطرابی که عملکرد ما را مختل می کند هم دور می شویم.

    منتظر نباشید که اضطراب به راحتی ذهن شما را ترک کند. اضطراب بخشی از خلق و خوی (temperament) ماست و به خودی خود از بین نمی رود؛ از طرفی مغز ما به هیچ عنوان از عدم قطعیت، غیرقابل پیش بینی بودن و تغییر خوشش نمی آید! با این حال، هنگامی که علی رغم اضطراب، برای رسیدن به اهداف خود اقدام می کنید و متعاقب آن از این وضعیت جان سالم به در می برید، مغز شما به تدریج عدم اطمینان را کم خطر تلقی می کند .

در ادامه پرسش فایده اضطراب چیست، با گذشت زمان، برچسب خودکارآمدی در ذهن شما زده می شود و باعث می شود خود را فردی ببینید که می‌تواند دست به اقدام بزند و حتی زمانی که اضطراب هم در ذهن ما پرسه بزند، باز هم مسیر رسیدن به هدف هموار است. گویی به این درک رسیده اید که می دانید فایده اضطراب چیست.

در پایان: اضطرابت را در آغوش بگیر

در پاسخ به پرسش فایده اضطراب چیست، احساس اضطراب و نگرانی، مانند منحنی ای است که بودن در هر نقطه این منحنی، نتایج متفاوتی را برای ما رقم می زند. در نقطه ای که ما را از عملکرد بهینه دور می کند، باید مهارت مدیریت و کنترل این اضطراب را یادگرفت.

 اما در نقطه ای که ما صحبت از روی خوشایند اضطراب می کنیم، درک اینکه در چه موقعیت هایی برای ما پیش برنده اهداف و رفتارهای مهم است، جایگاه بسیار ارزشمندی در زندگی ما خواهد داشت. اینکه بدانیم فایده اضطراب چیست، ما را در مسیر روشن تری در زندگی قرار می دهد.

در تمام این نوشتار، سعی کردم رابطه منفی ای که بین ما و این احساس در طول زندگی مان شکل گرفته است را بهبود ببخشم. فکر می‌کنم زمان آن فرا رسیده است که اضطراب را در آغوش بگیریم و از آن، به خاطر آنچه که هست قدردانی کنیم.