۲۷اکتبر مصادف با ۵ آبان، روز جهانی کاردرمانی است

۲۷اکتبر مصادف با ۵ آبان، روز جهانی کاردرمانی است؛ رشته ای که با پیوند زندگی به مفاهیم توانبخشی، سعی در بهبود کیفیت زندگی تمام افراد جامعه دارد و اهمیت آن به طور چشمگیری در حال فزونی است.

کاردرمانی، رشته ای با سابقه اما به روز، گسترده و کل نگر بوده که با ترکیب مفاهیم مختلفی از علوم حرکت شناسی، آناتومی، روانشناسی و اصول ارگونومی با مبانی توانبخشی، سعی در افزایش کیفیت و رضایت از زندگی مراجعان توانبخشی دارد.

متخصصین کاردرمانی با دانش به روز و هنر خود در استفاده از ابزارها و مدالیته های مختلف درمانی، توانخواهان و مراجعین مختلف را به سمت حداکثر استقلال در فعالیت های روزمره زندگی خود سوق می دهند. مراجعینی از طیف افراد دچار سکته مغزی، ضربه مغزی، ضایعه نخاعی و آسیب های شغلی، مبتلایان ام اس، پارکینسون، ALS و نیز سالمندان. در زمینه اطفال نیز متخصصین کاردرمانی با تسهیل مراحل رشدی کودکان دچار تاخیر رشدی، تثبیت مراحل حرکتی کودکان فلج مغزی یا کودکان دارای نیازهای ویژه، تعدیل مشکلات حسی و درکی کودکان اوتیسم و نیز بهبود توجه و تمرکز کودکان بیش فعال و نیز ارایه مشاوره توانبخشی به خانواده کودکان، در سبک زندگی سالم کودکان و خانواده آنان نقش اصلی را برعهده دارند.

در بیماری های روانپزشکی نیز کاردرمانگران، هم در بخش های بیمارستانی و هم در بخش های سرپایی، خط اول درمان توانبخشی هستند.

کاردرمانی ترجمه «Occupational Therapy» است. معنای لغوی «Occupation» شغل و مشغول شدن است.

معنی اصطلاحی آن، همان مفهوم تخصصی ای است که ما در این رشته به کار می بریم. Occupation: فعالیت و کارهای معنادار و هدفمندی هستند که یک انسان در زندگی روزمره به آنها می پردازد.

به صورت تخصصی «آکوپیشن» به هشت جزو تقسیم می شود. یک جزو، کار یا همان work است. البته «کار» در زبان فارسی معنای گسترده تری دارد و شاید بهترین واژه برای ترجمه آکوپیشن، همین کار باشد.

آموزش، استراحت و خواب، بازی، تفریح، مشارکت اجتماعی و مدیریت سلامت، اجزای دیگر آکوپیشن هستند.
فعالیت های روزمره زندگی (ADL (Activity of daily living نیز یک جزء دیگر است. همچنین بخشی با نام اختصاریIADL Instrumental activities of daily living به استفاده روزمره ما از تجهیزات ووسایل دنیای مدرن اشاره دارد.

این اجزا دارای اهمیت بوده چون ما به عنوان Occupational Therapist، یا آکوپیشن را درمان می کنیم یا از آکوپیشن به عنوان یک ابزار برای درمان بهره می بریم، به نحوی که می توان گفت آکوپیشن هدفی بوده که براساس آن، درمان تنظیم می شود. به عنوان مثال، مادر شاغلی را درنظر بگیرید که طی تصادف جاده ای، دچار شکستگی دست شده و یکی از اعضای خانواده را نیز از دست داده است.

کاردرمانی برای این فرد از فاز حاد بیمارستانی با هدف جلوگیری از ایجاد مشکلات ثانویه به سانحه و بستری شدن شروع شده و در کنار پوشش مسائل روانپزشکی و مرتفع ساختن مشکلات انگیزشی ادامه می یابد.

با استمرار درمان، کاردرمانگر حیطه دست (هندتراپیست) به بهبود مشکلات ایجاد شده ناشی از شکستگی و بهبود حرکات و توانایی های دست می پردازد تا وی بتواند به صورت فعال و با حداکثر استقلال به فعالیت ها و نقش های روزمره خود از جمله نقش مادری بپردازد و با بهره گیری از مشاوره های تخصصی و تطابقات محیطی منزل، تمام فعالیت های شخصی خود را با حداکثر رضایت از عملکرد به انجام برساند.

در راستای توانبخشی شغلی، کاردرمانگر به وی کمک می کند تا با استفاده از روش ها و ابزار درمانی خاص در کنار مناسب سازی محیط کار و نیز توانبخشی قلبی ریوی، بازگشت به کار برای وی مقدور شود و با مرور زمان و ادامه درمان تخصصی کاردرمانی، فرد به «زندگی» رضایتبخش بازگردد.

بدین نحو، کاردرمانی از زندگی مختل شده فرد شروع شده و به زندگی رضایتبخش وی منتهی می شود و «حرفه ای به جنس زندگی» خودنمایی می کند. یک کاردرمانگر، می تواند مداخله هایش را از محیط های درمانی صرف پزشکی شروع کرده و تا محیط های اجتماعی و فرهنگی ادامه دهد و هر زمان نیاز به توسعه نقش های اجتماعی باشد؛ نقش خود را ایفا کند.

به همین علت است که در برخی کشورهای پیشگام در امور توانبخشی، به ازای هر ۷ هزار نفر جمعیت، یک کاردرمانگر مشغول به فعالیت است. در کنار این میزان از سطوح فعالیت، چالش هایی در این رشته وجود دارد: کاردرمانی بیمه پایه ندارد و هرچند برخی بیمه ها، بخش هایی از مداخلات کاردرمانی را با شرایط خاص و محدود پوشش می دهند، اما شوربختانه و به دلایل متعدد، به رغم اشاره صریح به الزام و اهمیت توانبخشی در سند توسعه سلامت، توانبخشی اولویت نظام سلامت نیست.

روز جهانی کاردرمانی یاد آور این مطلب است که توانبخشی و به طور ویژه کاردرمانی در هر سه سطح از سطوح مراقبت سلامت -نه فقط در سطح سوم که بیماری پیش آمده و عوارض خود را نیز بر جای گذاشته  نقش دارد.

بیمه ها به توانبخشی به چشم مصرف کننده نگاه می کنند در صورتی که چنین نیست. سالانه حدود دو تا سه هزار نفر دچار ضایعه نخاعی می شوند. اگر این افراد هفته ای حداقل یک جلسه کاردرمانی داشته باشند، از بسیاری از عوارض ثانویه این ضایعه پیشگیری می شود.

بیمه این بخش از خدمات را پوشش نمی دهد و درعوض، هزینه های سنگین زخم بستر را تحت حمایت قرار می دهد. نظام سلامت باید توانبخشی را به رسمیت بشناسد تا به زیستی و کیفیت زندگی در سطح جامعه خصوصا میان افراد دارای نیازهای ویژه بالا برود.

خوشبختانه بیمه سلامت اقداماتی را در این خصوص انجام داده اما متاسفانه در یک سال اخیر که برخی بیمه ها شروع به کار کرده اند، به رغم وعده های داده شده، انجام تعهدات به موقع و کارشناسانه نبوده و این امر موجب دلسردی درمانگران نسبت به استفاده از بیمه می شود. از قریب به ۱۰ سال قبل، کدهایی برای رشته کاردرمانی تعریف شد که متاسفانه این کدها، هم محدود بودند هم از نظر علمی و فنی نیاز به بازتنظیمی داشتند.

بازتنظیمی این کدها، هم به رشته کاردرمانی هویت می دهد و هم پشتوانه ای برای مراجعین آن می شود. همچنین با توجه به الکترونیکی شدن نسخ درمانی، این مقوله پزشکان را در ارجاع دقیق تر یاری می کند. در ۱۵ ماه گذشته وزارتخانه همکاری و همراهی دلسوزانه و کارآمدی داشته ولی محدودیت های اداری باعث شده تا این موضوع به تصویب نهایی نرسیده و دو مرحله تصویب شورای عالی بیمه و تصویب و ابلاغ هیات دولت را پیش رو داشته باشد.

روز جهانی کاردرمانی ۵ آبان است کا درمانی رشته ای که با پیوند زندگی به مفاهیم توانبخشی، سعی در بهبود کیفیت زندگی و توسعه تاب آوری تمام افراد جامعه دارد