آسيب هاي ماهواره بر خانواده

دکترمجيد ابهري، آسيب شناس اجتماعي و متخصص علوم رفتاري در گفت وگو با خراسان طي تحليلي از آسيب هاي خانواده ايراني و عوامل پيدايي آن از تاثير ابزارهاي نوين ارتباطي بر خانواده سخن گفت و اظهار داشت: غفلت ما از رصد کردن وضعيت خانواده طي سه دهه اخير و ورود بي مقدمه و بدون زمينه سازي ابزارهايي چون ماهواره، بيشترين آسيب را به خانواده ايراني وارد کرده است.

در اين سه دهه از خانواده غفلت کرده ايم

دکتر ابهري در اين گفت وگو با هشدار نسبت به اين که ورود مولفه هاي دنياي مدرن به ايران، بيش از هر چيز خانواده را تحت تاثير قرار داده است، گفت: من بارها هشدار داده ام و باز هم تاکيد مي کنم که ما در پيچ خطرناکي قرار داريم.

دلايل مختلفي وجود دارد که موجب شده است طي دهه هاي اخير از خانواده غفلت کنيم؛ تحريم هاي اقتصادي و سياسي، جنگ ۸ ساله و ... تنها بخشي از مشکلاتي بود که باعث غفلت ما از خانواده شد.

همچنين اين مشکلات مانع از آن شد تا ما به فکر بسترسازي مناسب فرهنگي در سطح جامعه براي ورود مدرنيته و ابزارهاي نوين ارتباطي باشيم. در نتيجه وقتي مولفه هاي زندگي مدرن وارد کشور شد، ترکش هاي آن ابتدا خانواده را هدف قرار داد و خانواده ايراني به عنوان اصلي ترين نهاد اجتماعي در معرض آسيب هاي جدي و ناهنجاري ها قرار گرفت.

بيش فعالي کودکان ارمغان زندگي آپارتماني

وي به برخي مولفه هاي زندگي مدرن اشاره کرد و افزود: زندگي آپارتماني به عنوان يکي از نمادهاي زندگي مدرن، آسيب هايي را بر خانواده وارد کرده است که افسردگي و بيش فعالي بچه ها در خانواده از جمله اين موارد است. در حال حاضر بسياري از خانواده ها به ما روان شناسان مراجعه و از بيش فعالي کودکان خود شکايت مي کنند در حالي که آن فرزند مشکلي ندارد، بلکه چون در محل سکونت او جايي براي بازي وجود ندارد، انرژي ها در درون اين کودک ذخيره مي شود و اگر فضايي براي او پديد آيد او شروع به تخليه اين انرژي ها مي کند. در حالي که در گذشته خانواده هاي ايراني در حياط هايي بزرگ که پر از درخت و گل و حوض آب بود زندگي مي کردند.

امروزه به دليل وجود چنين مشکلاتي خانواده ها ترجيح مي دهند فرزند کمتري داشته باشند يا اصلا فرزندي نداشته باشند به خصوص اين که به خانواده هاي پرجمعيت مسکن اجاره داده نمي شود.

زندگي آپارتماني وارد جامعه ما شد، اما چون در اين زمينه بسترسازي فرهنگي انجام نشده، معضلاتي را به دنبال داشته است. به عنوان نمونه همسايه طبقه بالا در يک آپارتمان ملاحظه همسايه پايين را نمي کند و تا پاسي از شب با سر و صدا و ميهمان داري و ... براي ديگر همسايگان ايجاد مزاحمت مي کند.

ارتباطات عاطفي به يک پيامک خلاصه شده است

اين استاد دانشگاه استفاده گسترده از تلفن همراه را يکي ديگر از ويژگي هاي دنياي مدرن برشمرد که خانواده ايراني را دچار چالش کرده است.

وي در اين باره گفت: در گذشته به مناسبت هاي مختلف مثل اعياد، افراد دور هم جمع مي شدند و با صله رحم، ارتباط عاطفي پررنگي با يکديگر داشتند اما در حال حاضر افراد از طريق يک تلفن و در اغلب اوقات به واسطه ارسال يک پيامک اين کار را انجام مي دهند يعني ارتباطات عاطفي به يک پيامک خلاصه مي شود که اين گسست عاطفي تاثير اصلي خود را بر خانواده مي گذارد.

نتايج تحقيقات نشان مي دهد ۸۹ درصد افراد جامعه ما که از تلفن همراه استفاده مي کنند ضرورتي براي استفاده از آن ندارند. متاسفانه از طريق همين تلفن هاي همراه بلوتوث ها و پيامک هاي غيراخلاقي به سهولت رد و بدل مي شود.

علت اين اتفاق آن است که ما بسترسازي فرهنگي مناسبي در اين زمينه نکرده ايم تا فقط کساني که نياز دارند از تلفن همراه استفاده کنند در حالي که در جامعه ما حتي نوجوانان و کودکان از اين ابزار ارتباطي به وفور استفاده مي کنند.

يک نوجوان فيلمي را که ديده است با تلفن همراه براي دوستش تعريف مي کند يا يک خانم براي خواهرش از طريق تلفن همراه دستور آشپزي مي دهد يا در يک ميهماني، تعداد زيادي دور هم نشسته اند در حالي که هر يک مشغول بازي با تلفن همراه خود هستند که اين باعث ايجاد فاصله بين افراد مي شود.

عشق هاي مثلثي، روابط نامشروع و دوستي هاي نامتعارف از پيامدهاي ماهواره براي جامعه ايران

ابهري ورود ماهواره به جامعه ايران را يکي ديگر از ابزارهاي نوين ارتباطي دانست که خانواده ايراني را در معرض آسيب قرار داده است.

او در اين باره تصريح کرد: ماهواره در جامعه ما باعث فاصله گرفتن اعضاي خانواده از يکديگر شده است. به طور کلي خيانت، دوستي هاي نادرست و نامتعارف بين زنان و مردان حتي بين متاهلان، ايجاد عشق هاي مثلثي، روابط نامشروع و ... از تبعات ورود ماهواره به جامعه ايراني است.

در واقع خانواده بزرگ ترين قرباني اين ابزار نوين ارتباطي است. اينترنت هم همين تبعات را براي جامعه ما به دنبال داشته است. اينترنت وسيله اي است که سرعت دستيابي به منابع علمي را افزايش مي دهد اما بچه هاي ما بيشتر وارد چت روم ها و سايت هاي غيراخلاقي و غيرعلمي مي شوند که نه تنها براي آن ها مفيد نيست بلکه ضررهاي بسياري هم دارد.

شبکه هاي اجتماعي مثل فيس بوک هم از ديگر ابزارهاي نوين ارتباطي است که باعث ناهنجاري هاي رفتاري در سطح جامعه ما شده است.

کاهش ارتباطات کلامي اعضاي خانواده ايراني به ۱۵ تا ۱۷ دقيقه

اين آسيب شناس اجتماعي با بيان اين که محوريت تلويزيون در خانواده نيز باعث کاهش روابط عاطفي بين اعضاي خانواده و در نتيجه گسست خانواده شده به طوري که ارتباط کلامي اعضاي خانواده به ۱۵ تا ۱۷ دقيقه کاهش يافته است، اظهار داشت: در گذشته اعضاي خانواده در کنار بزرگ تر خانواده جمع مي شدند و با هم گفت وگو مي کردند ولي حالا تلويزيون محور خانواده است و چيدمان خانه و نشستن افراد طوري است که تلويزيون در کانون قرار مي گيرد.

آن فضا هم که همه اعضاي خانواده هنگام غذاخوردن سر سفره دور هم جمع مي شدند ديگر در خانواده ايراني به چشم نمي خورد و اين فضاهاي عاطفي در بين خانواده ها به شدت کاهش يافته است.

اين استاد دانشگاه در ادامه سخنانش به بيان راهکارهاي مقابله با اين آسيب ها اشاره و خاطرنشان کرد: ورود ابزارهاي نوين ارتباطي و مولفه هاي زندگي مدرن به درون خانواده ايراني اجتناب ناپذير است.

علاوه بر آن فناوري هاي نوين در کنار معايب و آسيب هايي که دارد داراي محاسن و نکات مثبتي نيز مي باشد که ما مي توانيم از اين مزايا به نفع خانواده بهره گيريم.

ابزارهاي نوين ارتباطي نبايد دوباره ما را غافلگيرکند

به ويژه اين که ابزارهاي نوين بسيار پيشرفته تر، دير يا زود وارد جامعه ما مي شود و ما نمي توانيم در برابر ورود آ ن ها مقاومت کنيم بنابراين تجربه هايي که در اين سال ها به دست آورده ايم بايد به ما کمک کند تا آسيب ها و ناهنجاري هاي زندگي مدرن به حداقل کاهش يابد و ما در برابر اين ابزارها غافلگير نشويم. اتفاقي که طي سال هاي گذشته در زمينه ورود ماهواره و اينترنت، تلفن همراه و ... در جامعه ما رخ داد، اين غافلگيري نبايد دوباره براي جامعه ايران تکرار شود.

خانواده در اين بسترسازي نقش اساسي و اصلي را ايفا مي کند و بايد چگونگي استفاده از فناوري را به فرزندان خود بياموزد.

دشمن بهتر از ما متوجه اهميت خانواده در اين زمينه شده است به همين دليل انواع شبکه هاي ماهواره اي فارسي زبان مثل فارسي يک، من و تو و ... را با هدف تضعيف خانواده و تخريب فرهنگي و ديني و اجتماعي جامعه ايران راه اندازي کرده است. اين در حالي است که صداوسيما به عنوان دانشگاه عمومي که بايد با توليد برنامه هاي خوب با شبکه هاي ماهواره اي رقابت کند نتوانسته است وظيفه خود را در اين زمينه به درستي ايفا کند. رسانه ملي حداقل مي تواند پشت پرده هاي برنامه هاي ماهواره را براي خانواده ها تشريح کند تا مردم با واقعيت ها بيشتر آشنا شوند.

تربيت ديني بايد جاي آموزش ديني را بگيرد

وي با اشاره به اين که تقويت آموزه هاي ديني و اخلاقي از مهم ترين راهکارهاي مقابله با آسيب ها و ناهنجاري هاي اجتماعي زندگي مدرن است، گفت: چه بخواهيم چه نخواهيم مولفه ها و ابزارهاي دنياي مدرن وارد زندگي ما شده و مي شود اما خانواده ها مي توانند از طريق پرورش ديني فرزندان، آن ها را از خطرات مصون سازند.

در جامعه ما آموزش ديني جاي تربيت را گرفته است. آموزش ديني براي نسل هاي گذشته که در دهکده جهاني زندگي نمي کرد، مفيد بود ولي براي نسل امروز بايد به جاي آموزش ديني، تربيت و پرورش ديني را جايگزين کرد. به اين معنا که خانواده بايد عشق، عبادت، نيايش، صداقت، امانت داري، نوع دوستي، پاکدامني و ... را در وجود فرزندان خود پرورش دهد تا آن ها با عشق و علاقه دروني به سوي اين مفاهيم حرکت کنند.

اين آسيب شناس اجتماعي در پايان اين گفت وگو با بيان اين که خانواده در استان خراسان به دليل ورود خرده فرهنگ هاي متفاوت و متنوع در معرض آسيب هاي بيشتري قرار دارد، از خانواده هاي اين استان خواست در تربيت نوجوانان و جوانان خود دقت مضاعفي داشته باشند.