آموزش ابتدايي تا 11 سال تمام در طرح جديد
فارس: معاون آموزش ابتدايي وزير آموزش و پرورش به تشريح اهداف و ضرورت‌هاي افزودن يك سال تحصيلي به طول دوره دبستان پرداخت و با اشاره به قطعي بودن اجراي اين طرح تأكيد كرد كه طرح مذكور در سال تحصيلي جديد اجرا نمي‌شود.
در آذرماه 88 و در شرايطي كه حدود يك‌ماه از قرار گرفتن حميدرضا حاجي‌بابايي رئيس فراكسيون فرهنگيان مجلس بر صندلي مسند آموزش و پرورش گذشته بود، طرح تغيير نظام آموزشي كشور به دو دوره 6ساله مطرح و اعلام شد كه بر اساس اين طرح، دوره ابتدايي از 5 سال به 6 سال تغيير مي‌يابد. اين خبر كه در زمان انتشار آن، همه و به خصوص بزرگترها را به ياد نظام آموزشي سال‌هاي پيش از دهه 50 انداخته بود، واكنش‌هاي مثبت و منفي و سؤالات متعددي را به وجود آورد كه ماهيت و شكل ساختار جديد دوران تحصيل چيست و اساساً هدف از چنين اقدامي چيست؟ از آن تاريخ تاكنون بحث‌ها و اظهارنظرهاي مختلفي با رويكرد مثبت و منفي درباره اين طرح صورت گرفته و از سويي، وزير و مسئولان وزارت آموزش و پرورش نيز، علي‌رغم وجود ديدگاه‌هاي گوناگون ميان آنها، سعي در توجيه و تبيين دلايل و ضرورت‌هاي تغيير نظام آموزشي به اين شيوه داشته‌اند. اخيراً طرح تغيير نظام آموزش و پرورش به صورت "3،3،6 " (6 سال ابتدايي، 3 سال متوسطه اول، 3 سال متوسطه دوم) به عنوان بخشي از سند ملي آموزش و پرورش به تصويب شوراي عالي انقلاب فرهنگي رسيده و اجراي آن قطعي شده است؛ به همين دليل و با توجه به سؤالات متعددي كه پيشِروي جامعه به ويژه خانواده‌هاي دانش‌آموزان ابتدايي وجود دارد، به گفت‌و‌گو با فاطمه قربان معاون آموزش ابتدايي وزير آموزش و پرورش نشستيم و ضرورت‌هاي اين اقدام و نيز زمان اجراي ساختار جديد را از وي جويا شديم. *** فاطمه قربان با اشاره به اهداف طراحي ساختار جديد نظام آموزش و پرورش و 6ساله شدن دوره ابتدايي گفت: ساختار «3،3،6» از سوي شوراي عالي انقلاب فرهنگي به تصويب رسيده اما سال تحصيلي استقرار و اجراي آن معين نشده است اما مسلماً اين ساختار در سال تحصيلي 91 ـ 90 اجرا نمي‌شود، به دليل آنكه براي اجرا نيازمند فراهم‌سازي مقدماتي هستيم، هرچند اصل موضوع مصوب و قطعي شده است. وي ادامه داد: در هر صورت از هر سالي كه قرار باشد اين طرح را اجرا كنيم آمادگي كامل را داريم، چرا كه از زمان تصويب طرح ناچار بوديم در رابطه با فضاهاي آموزشي، تجهيزات، نيروي انساني و محتواي آموزشي دوره ابتدايي برنامه‌ريزي كنيم و البته اين كار را نيز انجام داده و آماده اجراي طرح در زمان اعلام شده هستيم. * خانواده و دانش‌آموز اهميت "مهارت‌آموزي " را بهتر درك مي‌كنند معاون آموزش ابتدايي وزير آموزش و پرورش در رابطه با اهداف و فوايد اجراي اين ساختار و 6ساله شدن دوره ابتدايي گفت: تحول در آموزش و پرورش به عنوان دستگاه انسان‌ساز تنها به يك يا دو بخش بستگي ندارد و بايد در تمام ابعاد از جمله "ساختار، محتوا، روش‌ها، تجهيزات و نيروي انساني " لحاظ شود تا انسان مدنظر در افق 1404 تربيت شود. قربان اظهار داشت: بر اين اساس اين طرح مدنظر قرار گرفت و حُسن آن نيز اين است كه دوره اول آموزش كودكان (دبستان) دوره‌اي است كه دانش‌آموز را براي كسب مهارت‌هاي زندگي اجتماعي آماده مي‌كنيم تا بتواند زندگي مطلوب را كه همان زندگي عجين با آداب و مهارت‌هاي اسلامي است، تجربه كند. وي افزود: اگر بخواهيم چنين موضوعي را به دانش‌آموز بياموزيم، 6ساله شدن دوره ابتدايي حاكي از اين است كه توجه برنامه‌ريزان نسبت به ضرورت آموزش مهارت‌هاي اجتماعي بيشتر است و هم خانواده و هم دانش‌آموز اهميت اين دوره را بهتر درك مي‌كنند. * نگاه‌ها در راهنمايي و دبيرستان عمدتاً «آموزشي» است تا «پرورشي» قربان عنوان كرد: دانش‌آموز ابتدايي به محض اينكه دوره دبستان را پشت سر گذاشته و وارد متوسطه اول (راهنمايي) مي‌شود، پس از كسب مهارت‌هاي عمومي و دانش عمومي در دوره متوسطه دوم عمدتاً به دنبال آموزش‌هاي تخصصي مي‌رود و شرايط به گونه‌اي مي‌شود كه هم دانش‌آموز و هم مدرسه كمتر به مسائل تربيتي و مهارتي توجه مي‌كنند و نگاه آنها يك نگاه آموزشي مي‌شود تا يك نگاه پرورشي. معاون آموزش ابتدايي وزير آموزش وپرورش تصريح كرد: بر اين اساس اگر ساختار «3،3،6» محقق شود، حداقل به مدت "يك‌سال " فرصت بيشتري مي‌يابيم تا وقت بيشتري را به مسائل تربيتي و مهارتي دانش‌آموزان اختصاص دهيم، يعني تمام مسائلي كه مربوط به تربيت «انسان» به معناي واقعي آن مي‌شود. * امكان «انتخاب رشته» واقع‌بينانه در دبيرستان با 6ساله شدن ابتدايي وي خاطرنشان كرد: سن 4 سال تمام و 5 سال تمام براي آموزش‌هاي «پيش‌دبستاني» تعريف شده است و از 6 سال تمام دوره ابتدايي آغاز مي‌شود؛ در گذشته نيز تا 10 سال تمام به دوره ابتدايي اختصاص داشته است اما در حال حاضر و با اجراي اين طرح تا 11 سال تمام به آموزش‌هاي دبستاني اختصاص مي‌يابد. قربان ادامه داد: پس از اين دوره، سه سال به دوره متوسطه اول اختصاص مي‌يابد كه اين دوره نيز عمدتاً يك دوره عمومي است و پس از آن در دوره سهساله متوسطه دوم شخصيت دانش‌آموز شكل مي‌گيرد و چون پيش از آن فرصت بيشتري داشته و موفق شده است تا مهارت‌ها و توانمندي‌هاي خود را بيشتر و بهتر بشناسد بنابراين مي‌تواند رشته تخصصي خود را بهتر و واقع‌بينانه‌تر انتخاب كند. * در مسير حركت بهسمت سن نوجواني نهتنها يك سال حتي ماه‌ها و روزها نيز تأثير دارد معاون آموزش ابتدايي وزير آموزش و پرورش در رابطه با تأثير افزوده شدن يك سال به دوره ابتدايي و مهارت‌آموزي گفت: در مسير حركت به سمت سن بلوغ و نوجواني نهتنها يك سال حتي ماه‌ها و روزها نيز تأثير دارد و از جهت جسماني، رفتاري و اخلاقي تأثيرات شگرفي روي دانش‌آموزان ملاحظه مي‌شود و شرايط مانند دوره ابتدايي نيست كه تأثيرات رفتاري به فاصله دو تا سه سال بروز و ظهور يابد، بنابراين اگر يك سال به دوره ابتدايي افزوده شود، دانش‌آموز فرصت بيشتري براي كسب مهارت‌هاي زندگي اجتماعي و تعامل با ديگران خواهد داشت و كسي نيز از او توقعي ندارد كه وارد آموزش‌هاي تخصصي شود. وي در ادامه با اشاره به اجراي طرح "ارزشيابي توصيفي " در دوره ابتدايي از سال‌هاي گذشته اظهار داشت: اين انتظار وجود دارد كه همزمان با گسترش ارزشيابي توصيفي و هم‌سو با اهداف طرح 6ساله شدن دوره ابتدايي، مديران و معلمان اين مقطع بتوانند ضرورت مهارت‌آموزي و تعامل بهتر با اجتماع را در كلاس‌هاي درس به خوبي تبيين كنند و جمع‌بندي ما نيز اين است كه با اين ساختار، كارهاي تربيتي پررنگ‌تر و اولويت‌دارتر دنبال مي‌شود. * وزن دوره 6ساله ابتدايي با متوسطه اول و دوم برابري خواهد كرد قربان در خصوص مطالعات صورت گرفته روي اين طرح گفت: با توجه به وجود سه دوره تحصيلي در نظام آموزش و پرورش تاكنون توجه چنداني از نظر «فضا، تجهيزات و ساماندهي نيروي انساني متخصص» به دوره ابتدايي نمي‌شد و به جثه دانش‌آموز نگاه مي‌كردند و اين‌طور تصور مي‌كردند كه اگر دانش‌آموز ابتدايي تنها خواندن و نوشتن و حساب كردن را بياموزد كافي است و نگاه تخصصي و مهارتي در اين دوره ضرورت چنداني ندارد. وي تأكيد كرد: با استقرار ساختار جديد همه متوجه مي‌شوند كه دوره 6ساله ابتدايي از جهت وزن و جايگاه با دوره متوسطه اول و دوم (راهنمايي و دبيرستان) برابري مي‌كند و حتي سهم بيشتري نيز در زمينه تعليم و تربيت دانش آموزان خواهد داشت بنابراين همه بايد به اين باور برسند كه براي تربيت نيروي متخصص و متعهد در جامعه توجه به ابتدايي مهمترين اصل آموزش و پرورش است و اگر اينگونه شود، قطعاً در دوره‌هاي تحصيلي بعدي هيچ مشكلي وجود نخواهد داشت.
در آذرماه 88 و در شرايطي كه حدود يك‌ماه از قرار گرفتن حميدرضا حاجي‌بابايي رئيس فراكسيون فرهنگيان مجلس بر صندلي مسند آموزش و پرورش گذشته بود، طرح تغيير نظام آموزشي كشور به دو دوره 6ساله مطرح و اعلام شد كه بر اساس اين طرح، دوره ابتدايي از 5 سال به 6 سال تغيير مي‌يابد. اين خبر كه در زمان انتشار آن، همه و به خصوص بزرگترها را به ياد نظام آموزشي سال‌هاي پيش از دهه 50 انداخته بود، واكنش‌هاي مثبت و منفي و سؤالات متعددي را به وجود آورد كه ماهيت و شكل ساختار جديد دوران تحصيل چيست و اساساً هدف از چنين اقدامي چيست؟ از آن تاريخ تاكنون بحث‌ها و اظهارنظرهاي مختلفي با رويكرد مثبت و منفي درباره اين طرح صورت گرفته و از سويي، وزير و مسئولان وزارت آموزش و پرورش نيز، علي‌رغم وجود ديدگاه‌هاي گوناگون ميان آنها، سعي در توجيه و تبيين دلايل و ضرورت‌هاي تغيير نظام آموزشي به اين شيوه داشته‌اند. اخيراً طرح تغيير نظام آموزش و پرورش به صورت "3،3،6 " (6 سال ابتدايي، 3 سال متوسطه اول، 3 سال متوسطه دوم) به عنوان بخشي از سند ملي آموزش و پرورش به تصويب شوراي عالي انقلاب فرهنگي رسيده و اجراي آن قطعي شده است؛ به همين دليل و با توجه به سؤالات متعددي كه پيشِروي جامعه به ويژه خانواده‌هاي دانش‌آموزان ابتدايي وجود دارد، به گفت‌و‌گو با فاطمه قربان معاون آموزش ابتدايي وزير آموزش و پرورش نشستيم و ضرورت‌هاي اين اقدام و نيز زمان اجراي ساختار جديد را از وي جويا شديم. *** فاطمه قربان با اشاره به اهداف طراحي ساختار جديد نظام آموزش و پرورش و 6ساله شدن دوره ابتدايي گفت: ساختار «3،3،6» از سوي شوراي عالي انقلاب فرهنگي به تصويب رسيده اما سال تحصيلي استقرار و اجراي آن معين نشده است اما مسلماً اين ساختار در سال تحصيلي 91 ـ 90 اجرا نمي‌شود، به دليل آنكه براي اجرا نيازمند فراهم‌سازي مقدماتي هستيم، هرچند اصل موضوع مصوب و قطعي شده است. وي ادامه داد: در هر صورت از هر سالي كه قرار باشد اين طرح را اجرا كنيم آمادگي كامل را داريم، چرا كه از زمان تصويب طرح ناچار بوديم در رابطه با فضاهاي آموزشي، تجهيزات، نيروي انساني و محتواي آموزشي دوره ابتدايي برنامه‌ريزي كنيم و البته اين كار را نيز انجام داده و آماده اجراي طرح در زمان اعلام شده هستيم. * خانواده و دانش‌آموز اهميت "مهارت‌آموزي " را بهتر درك مي‌كنند معاون آموزش ابتدايي وزير آموزش و پرورش در رابطه با اهداف و فوايد اجراي اين ساختار و 6ساله شدن دوره ابتدايي گفت: تحول در آموزش و پرورش به عنوان دستگاه انسان‌ساز تنها به يك يا دو بخش بستگي ندارد و بايد در تمام ابعاد از جمله "ساختار، محتوا، روش‌ها، تجهيزات و نيروي انساني " لحاظ شود تا انسان مدنظر در افق 1404 تربيت شود. قربان اظهار داشت: بر اين اساس اين طرح مدنظر قرار گرفت و حُسن آن نيز اين است كه دوره اول آموزش كودكان (دبستان) دوره‌اي است كه دانش‌آموز را براي كسب مهارت‌هاي زندگي اجتماعي آماده مي‌كنيم تا بتواند زندگي مطلوب را كه همان زندگي عجين با آداب و مهارت‌هاي اسلامي است، تجربه كند. وي افزود: اگر بخواهيم چنين موضوعي را به دانش‌آموز بياموزيم، 6ساله شدن دوره ابتدايي حاكي از اين است كه توجه برنامه‌ريزان نسبت به ضرورت آموزش مهارت‌هاي اجتماعي بيشتر است و هم خانواده و هم دانش‌آموز اهميت اين دوره را بهتر درك مي‌كنند. * نگاه‌ها در راهنمايي و دبيرستان عمدتاً «آموزشي» است تا «پرورشي» قربان عنوان كرد: دانش‌آموز ابتدايي به محض اينكه دوره دبستان را پشت سر گذاشته و وارد متوسطه اول (راهنمايي) مي‌شود، پس از كسب مهارت‌هاي عمومي و دانش عمومي در دوره متوسطه دوم عمدتاً به دنبال آموزش‌هاي تخصصي مي‌رود و شرايط به گونه‌اي مي‌شود كه هم دانش‌آموز و هم مدرسه كمتر به مسائل تربيتي و مهارتي توجه مي‌كنند و نگاه آنها يك نگاه آموزشي مي‌شود تا يك نگاه پرورشي. معاون آموزش ابتدايي وزير آموزش وپرورش تصريح كرد: بر اين اساس اگر ساختار «3،3،6» محقق شود، حداقل به مدت "يك‌سال " فرصت بيشتري مي‌يابيم تا وقت بيشتري را به مسائل تربيتي و مهارتي دانش‌آموزان اختصاص دهيم، يعني تمام مسائلي كه مربوط به تربيت «انسان» به معناي واقعي آن مي‌شود. * امكان «انتخاب رشته» واقع‌بينانه در دبيرستان با 6ساله شدن ابتدايي وي خاطرنشان كرد: سن 4 سال تمام و 5 سال تمام براي آموزش‌هاي «پيش‌دبستاني» تعريف شده است و از 6 سال تمام دوره ابتدايي آغاز مي‌شود؛ در گذشته نيز تا 10 سال تمام به دوره ابتدايي اختصاص داشته است اما در حال حاضر و با اجراي اين طرح تا 11 سال تمام به آموزش‌هاي دبستاني اختصاص مي‌يابد. قربان ادامه داد: پس از اين دوره، سه سال به دوره متوسطه اول اختصاص مي‌يابد كه اين دوره نيز عمدتاً يك دوره عمومي است و پس از آن در دوره سهساله متوسطه دوم شخصيت دانش‌آموز شكل مي‌گيرد و چون پيش از آن فرصت بيشتري داشته و موفق شده است تا مهارت‌ها و توانمندي‌هاي خود را بيشتر و بهتر بشناسد بنابراين مي‌تواند رشته تخصصي خود را بهتر و واقع‌بينانه‌تر انتخاب كند. * در مسير حركت بهسمت سن نوجواني نهتنها يك سال حتي ماه‌ها و روزها نيز تأثير دارد معاون آموزش ابتدايي وزير آموزش و پرورش در رابطه با تأثير افزوده شدن يك سال به دوره ابتدايي و مهارت‌آموزي گفت: در مسير حركت به سمت سن بلوغ و نوجواني نهتنها يك سال حتي ماه‌ها و روزها نيز تأثير دارد و از جهت جسماني، رفتاري و اخلاقي تأثيرات شگرفي روي دانش‌آموزان ملاحظه مي‌شود و شرايط مانند دوره ابتدايي نيست كه تأثيرات رفتاري به فاصله دو تا سه سال بروز و ظهور يابد، بنابراين اگر يك سال به دوره ابتدايي افزوده شود، دانش‌آموز فرصت بيشتري براي كسب مهارت‌هاي زندگي اجتماعي و تعامل با ديگران خواهد داشت و كسي نيز از او توقعي ندارد كه وارد آموزش‌هاي تخصصي شود. وي در ادامه با اشاره به اجراي طرح "ارزشيابي توصيفي " در دوره ابتدايي از سال‌هاي گذشته اظهار داشت: اين انتظار وجود دارد كه همزمان با گسترش ارزشيابي توصيفي و هم‌سو با اهداف طرح 6ساله شدن دوره ابتدايي، مديران و معلمان اين مقطع بتوانند ضرورت مهارت‌آموزي و تعامل بهتر با اجتماع را در كلاس‌هاي درس به خوبي تبيين كنند و جمع‌بندي ما نيز اين است كه با اين ساختار، كارهاي تربيتي پررنگ‌تر و اولويت‌دارتر دنبال مي‌شود. * وزن دوره 6ساله ابتدايي با متوسطه اول و دوم برابري خواهد كرد قربان در خصوص مطالعات صورت گرفته روي اين طرح گفت: با توجه به وجود سه دوره تحصيلي در نظام آموزش و پرورش تاكنون توجه چنداني از نظر «فضا، تجهيزات و ساماندهي نيروي انساني متخصص» به دوره ابتدايي نمي‌شد و به جثه دانش‌آموز نگاه مي‌كردند و اين‌طور تصور مي‌كردند كه اگر دانش‌آموز ابتدايي تنها خواندن و نوشتن و حساب كردن را بياموزد كافي است و نگاه تخصصي و مهارتي در اين دوره ضرورت چنداني ندارد. وي تأكيد كرد: با استقرار ساختار جديد همه متوجه مي‌شوند كه دوره 6ساله ابتدايي از جهت وزن و جايگاه با دوره متوسطه اول و دوم (راهنمايي و دبيرستان) برابري مي‌كند و حتي سهم بيشتري نيز در زمينه تعليم و تربيت دانش آموزان خواهد داشت بنابراين همه بايد به اين باور برسند كه براي تربيت نيروي متخصص و متعهد در جامعه توجه به ابتدايي مهمترين اصل آموزش و پرورش است و اگر اينگونه شود، قطعاً در دوره‌هاي تحصيلي بعدي هيچ مشكلي وجود نخواهد داشت.
