سه شنبه ۲۹ اسفند ۱۴۰۲ - 19 Mar 2024
تاریخ انتشار :
يکشنبه ۲۷ اسفند ۱۳۹۶ / ۱۱:۴۲
کد مطلب: 43794
۳
تصویرسازی ها از سعید مرادی

همه چیز درباره سندروم «آشیانه خالی»

همه چیز درباره سندروم «آشیانه خالی»
میگنا: هیچ کس نمی‌تواند منکر احساس زیبایی شود که در هنگام تولد فرزندش داشته است؛ خاطرات شیرین و معنا بخشی که از اولین روزهای تولد فرزندش به یاد دارد، تاتی‎تاتی راه رفتن‎های کوچولویش، ادای اولین کلمات نصفه و نیمه کودکانه، بازی کردن‎های پر سر و صدا، اولین روز آماده شدنش برای مدرسه، اولین روز دانشگاه و همه شیرینی‎های دیگر فرزندپروری. روزهایی که حس می‎کنیم زندگی رنگ و بوی دیگری پیدا کرده و خوشبختی‎مان کامل‎تر از قبل شده است، اما بالاخره کودکان بزرگ و تبدیل به جوانانی مستقل می‎شوند، می‎خواهند شریک زندگی خود را پیدا کنند، مستقل به زندگی ادامه دهند و دور شوند. در این زمان برخی والدین دچار شرایط روحی نابه‌سامانی می‎شوند. مخصوصاً  مواقعی که روابط اجتماعی با اقوام، آشنایان و دوستان محدودتر باشد والدین از نظر روحی آسیب‎پذیرتر می‌شوند. هیچ چیز برای والدین دشوارتر از دور شدن فرزندان شان نیست. شاید با خودتان بگویید ما که هر هفته به آن ها سر می‎زنیم یا مثلا الان که عید نوروز در راه است، اولین روز را به آن ها اختصاص می‎دهیم که یعنی حواسمان هست، اما واقعا برای پدر و مادرهایی که عمرشان را وقف فرزندانشان کرده‎اند، این توجه خیلی کم است! پس لطفا جدای از تعطیلات عید و آخر هفته‎ها، بعضی مواقع وسط هفته یا روزهایی که اصلا فکرش را نمی‎کنند، به دیدنشان بروید و روی ماهشان را ببوسید. در پرونده امروز شما را با سندرومی که پدر و مادرها را تهدید می‎کند و گاهی حتی دچار مشکل می‌سازد، آشنا می‌کنیم: سندروم آشیانه خالی. مشکلی که حتماً در این روزهای عید که خیلی از جوانان در سفر هستند بیشتر دامن بزرگ ترهای خانواده را می گیرد. با ما همراه باشید تا به شما بگوییم چطور از این بحران پیشگیری کنید یا با آن روبه‌رو شوید.
 
 
برای همه والدین سخت است فرزندانی که سال‌ها در کنار خود پرورش داده ‏اند، خانه را ترک کنند. این سیر طبیعی زندگی که در ظاهر بسیار ساده طی می‎شود، برای برخی والدین تبدیل به یک بحران جدی می‎‌شود و فرد را دچار احساس فقدان، تنهایی و حتی بی‌ارزش بودن می‎کند. احساس مادر یا پدری تنها که فرزندان شان برای ساختن زندگی جدید آن‎ها را ترک کرده اند، دردناک است. روان شناسان این افسردگی ناشی از ترک خانه توسط فرزندان را «سندروم آشیانه خالی» نامیده‎اند.

در حقیقت سندروم آشیانه خالی به احساس افسردگی، ناراحتی و اندوهی گفته می‌شود که والدین هنگام ترک فرزندان تجربه می‌کنند. این می‌تواند بعد از رفتن بچه‌ها به دانشگاه در شهری دیگر یا ازدواج آن ها و مستقل شدن‌شان اتفاق بیفتد.
 

دکترکاوه قادری روان شناس بالینی، در این باره به ما می‎گوید: «طبق تعاریفی که در مجامع علمی وجود دارد، تجربه احساس‌های منفی، غم، ناراحتی، انزوا، احساس تنهایی، احساس گناه و حتی تجربه حس خشم در والدینی که فرزندشان خانه را ترک کرده است، می‎‏تواند علامتی دال بر شروع ابتلا به سندروم آشیانه خالی باشد، البته این اتفاق فقط در سالمندی رخ نمی‎دهد و در حقیقت فرایندی است که از ترک اولین فرزند تا ترک آخرین فرزند از خانه را شامل می‎شود.

تحقیقات نشان داده، ترک اولین فرزند تحمل اش به مراتب سخت‎تر از ترک فرزند آخر است، چون در این مدت والدین روش های سازگاری و نحوه برخورد با مشکلات را یاد می‎گیرند. روان‎شناسان این سندروم را اختلال بالینی و مرضی نمی‎دانند، بلکه امری تقریبا متداول در نتیجه یک تحول در زندگی فرد، مثل تولد فرزند برای بار اول، ازدواج، نوه‏دار شدن و ... در دوران سالمندی معرفی می‎کنند؛ پس امری بیمارگونه و مرضی نیست و در تعداد زیادی از میان سالان و سالمندان هم دیده می‎شود. زمانی وارد حالت مرضی می‎شود که والدین نتوانند به صورت سازگارانه با این تحول رو به‌رو و دچار مشکلات روان شناختی شوند.»

قادری با بیان این که این سندروم در زنان به مراتب بیشتر از مردان دیده می‌شود، می‎گوید: «خانم‎هایی که در زندگی برنامه و اهداف شخصی زیادی به جز مراقبت از فرزندان و خانواده نداشته‎اند و خود را وقف فرزندان و خانواده کرده‏اند، بیشتر در معرض این اختلال قرار دارند. البته به طور کلی خانم‏ ها و آقایانی که در طول زندگی به جز ارتباط با فرزندان، هیچ برنامه و اهداف شخصی و حتی مشترک با همسرشان ندارند، بیشتر دچار خلأ و مشکلات پر کردن جای خالی فرزندان می ‏شوند. بعضی مواقع هم زوج‎هایی که با یکدیگر دچار تعارض بوده‏اند و به سبب تربیت فرزندان و حفظ خانواده روی تعارض‌ها سرپوش گذاشته ‏اند، با رفتن فرزندان، تعارضات شان پررنگ می شود و ممکن است منجر به نارضایتی در روابط زناشویی شود.»


 
چطور متوجه ابتلا به سندروم آشیانه خالی شویم؟

هنگام ترک خانه توسط فرزند، احساس ناراحتی توسط والدین کاملا طبیعی است. همچنین عادی است که بخواهید در زمان غیاب فرزندتان اوقاتی را در اتاق او بگذرانید تا احساس نزدیکی بیشتری به او کنید. اگر احساس می‌کنید دچار سندروم آشیانه خالی هستید، واکنش‌های خود و طول مدت آن ها را تحت‌نظر بگیرید. اگر احساس می‌کنید که زندگی مفید شما به پایان رسیده است یا زیاد گریه می‌کنید یا آن قدر ناراحت هستید که دوست ندارید دوستان و‌ آشنایانتان را ببینید یا حتی سرکار بروید، بهتر است با یک متخصص مشورت کنید. دکتر قادری در این باره می‌گوید: «باید بین واکنش‎های نرمال و واکنش پاتولوژیک و مرضی تفاوت قائل شویم. زمانی که فرزندان خانه را ترک می‎کنند گاهی احساس غم، ناراحتی، دلتنگی و حتی کمی احساس خشم طبیعی است اما اگر این احساس و رفتارها ادامه پیدا کند و به گریه‎های شدید، احساس غم زیاد، لغو برنامه‎های کاری، اختلال در خواب، تشدید تعارضات زناشویی، احساس اضطراب، بی‌علاقگی به کارهای روزمره، احساس تنهایی و نا امیدی درباره آینده و در مواردی هم بی اشتهایی تبدیل شود، مشکل‏‎ساز می‎شود. هر زمان این علایم را مشاهده کردیم و بیشتر هم شد، متوجه می‏شویم که علایم در حال مرضی شدن و بیماری است که باید به متخصص رجوع شود.» او همچنین ادامه می‏دهد: «والدینی که تحصیلات و جایگاه شغلی بهتری دارند، در زمان ترک فرزندان کمتر نشانه‎های احساس تنهایی یا افسردگی و اضطراب را نشان می‎دهند، این خانواده‏ها با ترک فرزندان می‏توانند برنامه و اهداف دیگری را جایگزین کنند و با ثبات مالی و فهم درستی که از استقلال زندگی فرزندان شان دارند، راحت‎تر می‌توانند با مشکلات دوری آن‏‎ها کنار بیایند. تحصیلات، جایگاه شغلی و روابط خوب بین زوجین می‎تواند در غیاب فرزندان به حل خلأ و مشکل دوری کمک کند اما برعکس در خانواده‎هایی که والدین تحصیلات پایین‎تری دارند یا با هم مشکل دارند و به لحاظ مالی وابسته فرزندان شان هستند یا حتی کیفیت رابطه بین والد و فرزند رابطه خوبی نبوده است، بیشتر علایم سندروم آشیانه خالی مشاهده می‎شود. البته سطح دلبستگی اعضا به یکدیگر، نحوه تعامل افراد خانواده و ... چگونگی نمود این مسئله را تحت تاثیر قرار می‌دهد.»

 
راه‎هایی برای بهتر کردن حال سالمندان
روان شناسان برای گذراندن این بحران به شکلی موثر راهکارهایی را ارائه می‎دهند که عبارتند از:
   افزایش ارتباطات: در این زمان بهترین کاری که فرد می ‏تواند انجام دهد، افزایش دادن میزان ارتباطات اجتماعی‌اش است؛ تشدید رفت و آمد با اقوام، آشنایان، دوستان  و شرکت در مراسم و جمع‎های خانوادگی است که مانع از احساس تنهایی و افسردگی فرد می‎شود.
شرکت در بنیادهای خیریه و موسسات: موسسات زیادی هستند که اقدام به کارهای خیر می‎کنند. عضو شدن در این موسسات کمک شایانی به فرد  و احساس ارزشمندی و مفید بودن را در او تقویت می‎کند. احساس مهم و با ارزش بودن همان چیزی است که همه انسان‎ها در هر مقطع سنی به آن نیاز دارند، از بدو کودکی تا پایان میان سالی.

   روابط موثر با همسر: کم شدن دغدغه‎های فرزندان یکی از موهبت‎هایی است که والدین نباید آن را دست کم بگیرند حالا که آن ها خودشان مراقب خود هستند، این بهترین زمان برای توجه به روابط زناشویی بهتر است. در این شرایط زن و مرد باید به روابط خود نشاطی دو چندان ببخشند و زمان بیشتری را کنار هم بگذرانند. مثلا مسافرت‎های دو نفره و برنامه‏ریزی‏هایی که یادآور دوران خوش آشنایی و جوانی‌شان است، انجام دهند.

   بهره ‏برداری از تنهایی: زمانی که والدین درگیر دغدغه‎های فرزندان می‏شوند دیگر زمانی برای رشد خود نمی‏یابند، این زمان بهترین فرصت است برای یک بازسازی مجدد و توجه به علایق و آن چه می‏خواستند تاکنون انجام دهند ولی فرصت آن را پیدا نکرده‏اند.
   افزایش اطلاعات عمومی: آن چه میان سالان را از فرزندان و نوه‎ها دور می‏ کند، به روز نبودن است. برای داشتن روابط اجتماعی خوب و برقراری رابطه با نسل‎های بعدی نیاز است افراد با تکنولوژی پیش بروند، ماندن در گذشته چیزی را درست نمی‌کند. آن چه به آدمی شور و نشاط می‏بخشد تحرک و پیشرفت است.

   وقت گذراندن با فرزندان و نوه‎ها: آن چه مسلم است احتیاجات و نیازهای فرزندان هیچ‎گاه تمام شدنی نیست. آنان همیشه به والدین خود نیازمند هستند. گذراندن زمانی در کنار آن‌ها و داشتن تعامل با فرزندان و نوه‎ها، تاثیر به‌سزایی در تقویت روحیه فرد دارد و حتی انجام کارهای کوچک برای آن ها سبب احساس موثر بودن می‎شود.
   مراجعه به روان پزشک و روان شناس: با وجود همه توصیه‎های بالا، باز هم بهتر است احساس تان را با پزشک خود مطرح کنید.


 
عوامل تاثیرگذار در شدت و ضعف سندروم آشیانه خالی

مفهوم سندروم آشیانه خالی در حقیقت یک تعبیر پزشکی- زیست‌شناسی است که در روان شناسی وارد شده است و در تحلیل مسائل بازنشستگی و سالمندی مورد استفاده قرار می‌گیرد. مفهومی نمادین است از وضعیت پرنده‌های نر و ماده‌ بعد از بزرگ‌شدن جوجه‌ها و پر گشودن و رفتن آن ها از آشیانه. افسردگی و اضطراب، اختلال مهم دوران سالمندی به شمار می‎آید که سندروم آشیانه خالی یکی از آن هاست. این سندروم در واقع نوعی پژمردگی روانی به شمار می‎آید که سالمندان را به شدت آزار می‏دهد. و در ایران بیش از دیگر کشورها احساس می‏شود چون خانواده، دارای جایگاه ارزشمند و مهمی است. بعد از ترک خانه توسط فرزندان، عوامل فیزیولوژیک، اجتماعی و روانی دیگری هم وجود دارد که شدت و ضعف و نوع برخورد با این مسئله را تعیین می‎کند.

   یائسگی در زنان: همزمان شدن یائسگی زنان با خالی‌شدن خانه از حضور فرزندان، می‌تواند موجب بروز احساس تنهایی در زنان شود. اغلب زنان تنهایی را به معنای علاقه به گوشه‌نشینی، ابراز نکردن احساسات، ناراحت بودن از تغییر و نداشتن اعتماد به نفس و قدرت می‌دانند و این احساس را همراه با احساساتی مانند ناتوانی، پیری و سالمندی باور کرده اند و می‌پذیرند.

   بازنشستگی در مردان: به طور معمول اما نه همیشه این سندروم با بازنشستگی مردان همراه است، یعنی در 45 تا 50 سالگی یا 50 تا 60 سالگی. این سندروم می‎تواند با بروز بحران میان سالی موازی باشد البته این اتفاق همیشه رخ نمی‏دهد.

   تنها بودن یکی از زوجین: در برخی موارد زوجین هنگام استقلال و ترک خانه توسط فرزندان شان، تنها هستند. یا از همسرشان جدا شده اند یا یکی از زوجین فوت شده است که این عامل به تنهایی می‎تواند مشکل‎ساز باشد، ولی زمانی که با جدایی فرزندان از خانه همراه می‎شود،  تاثیر بیشتری در بروز ابتلا به سندروم آشیانه خالی می‎‌گذارد.

دکتر قادری در خصوص موارد ذکر شده، می‎افزاید: «خانواده‏ هایی که آمادگی لازم برای جدایی از فرزند را ندارند، خود را آماده جدایی فرزندشان نکرده‎‏اند، وابستگی بیش از حدی بین آن ها وجود دارد یا خودشان را وقف فرزندانشان کرده‎اند، زمینه ابتلا به سندروم آشیانه خالی دارند. و طبعا سالمندی که نتواند با این مرحله رو به‏رو شود، دچار مسائلی مثل دخالت در زندگی فرزندان می‎شود. MIGNA.IR به جای آن بهتر است زوجین روی تقویت روابط زناشویی‏شان کار و صمیمیت بیشتری بین خودشان ایجاد کنند. حتی با وجود فرزندان، از قبل داشتن فضای دو نفره را تمرین کنند. فرزندان هم باید در سازگاری خانواده کمک کننده باشند، مثلا با تقویت رابطه عروس‌ و داماد و نوه ها با خانواده‎شان، از مادر و پدر حمایت اجتماعی‎ کنند.»

 
تصویرسازی ها از: سعید مرادی
 
مرجع : روزنامه خراسان
نام شما

آدرس ايميل شما
  • نظراتی که غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط با خبر باشد منتشر نمی‌شود
  • نظرات پس از تأیید مدير حداكثر ظرف 24 ساعت آينده منتشر می‌شود

چرا نباید برای جلب محبت یا عشق التماس کنیم؟
ویژگی‌های یک اردو مطالعاتی خوب چیست؟
چطور از فکر کردن بیش از حد به یک موضوع جلوگیری کنیم؟
نوجوانان آمریکایی بدون تلفن همراه احساس بهتری دارند
من با دروغ گفتن و آه وناله پول درمیارم
افراد کمال‌گرا چه ویژگی‌هایی دارند؟
كودكان را قرباني حرف مردم نكنيد
خودبیمارانگاری از خود بیماری مرگبارتر است!
راه‌ درمان تب بالای تمایل به عمل‌های زیبایی چیست؟
متوجه رابطه شوهرم با خواهرم شدم. چه کار کنم؟
بیمارستان روانپزشکی امین آباد تهران
سه گام مهم برای تقویت تاب آوری کودکان
تونل هابه ما آموختند که حتی دردل سنگ هم راهی برای عبور هست، تونل ها راست میگویند ؛ راه است ، حتی از دلِ سنگ! " آنجا كه راه نیست ، خداوند راه را می گشاید... "