فيس بوک و سياست
فضاي مجازي محدوديت‌هاي مکاني و زماني در عصر مکانيک را از ميان برد. در دوره مدرن با توجه به منطق مکانيکي سيستم هاي بروکراتيک حاکم شد. بروکراسي به زمان، مکان و رويه‌هاي کاغذي بسيار وابسته بود. فضاي مجازي تا حدي ابعاد زندگي بشر را وسعت بخشيد. انديشه‌ها چاپ مي‌گردد، عکس‌ها و موسيقي‌ها و فيلم‌ها خارج از انحصار واحدهاي سياست در سطح جهاني منتشر مي‌شود. ايميل امکان ارتباط بسيار گسترده انسان‌ها را به صورت نوشتاري فراهم کرد و موتورهاي جست‌وجو‌گر ياهو و گوگل در اين راستا پيشرو شدند.وبلاگ‌ها و سايت‌ها امکان انتشار اطلاعات به صورت روزنامه‌اي و رسانه‌هاي يک طرفه را فراهم کردند.
اينترنت رسانه‌اي چند وجهي بود که راديو، تلويزيون، روزنامه، دستگاه موسيقي و فيلم‌برداري و... را باهم جمع کرده است. در سال 2004 امکان جديد براي اينترنت پيدا شد که وبلاگ‌ها و سايت‌ها را از حالت کم مخاطبي و يک طرفه بودن خارج مي‌کرد. فيس‌بوک نوعي سايت شبکه‌اي بود که وبلاگ‌ها را در سطح جهاني به اشتراک مي‌گذاشت. صفحه‌هايي که در اختيار کاربران قرار مي گرفت و آنها مي‌توانستند در آن صفحات از همه نوع رسانه نوشتاري، گفتاري، تصويري و... استفاده کنند. مطالب دوستان خود را ببينند و نظردهند و به اشتراک بگذارند. با سرعتي خارق‌العاده فيس بوک توانست در سطح دنيا اعتبار کسب کند و نزديک 1 ميليارد عضو پيدا کرد. شرکت‌ها، رسانه‌هاي مختلف، روزنامه‌ها، شخصيت‌ها، کشورها و حتي نهادهاي رسمي سياسي در فيس بوک داراي صفحه هستند. تنوع عقايد، گسترش سرعت و امکانات کاربرمحور باعث شده است که فيس بوک رابطه‌اي برد- برد را با مخاطبان و کاربران خود داشته باشد. فيس بوک آنقدر اهميت پيدا کرده است که ملک‌عبدالله پادشاه عربستان پيشنهاد 150 ميليارد دلاري را براي خريد سهام آن داده است. البته اين خبر از سوي دولت عربستان تکذيب شده است.
گونه‌هاي معروف ارتباط فيس بوک به سياست را چنين مي‌توان جمع‌بندي کرد:
1- فيس‌بوک و خالقان تکنولوژي
تکنيک قدرت مي‌آورد به اين معنا که نمي‌توان سياست را خارج از تکنولوژي به تصوير کشيد. در دوران مدرن دولت‌ها مي‌بايست هزينه‌هاي هنگفتي انجام دهند تا بتوانند به اطلاعات دست پيدا کنند. اطلاعاتي که از طريق موسسه‌هاي نظرسنجي در کشورها انجام مي‌گرفت. هزينه‌هاي بالا، درصد اشتباه و خلاء ناشي از سطوح‌بررسي، قصديت مخاطبان و تحليل‌هاي نادرست باعث مي‌شد که اغلب جمع‌آوري اطلاعات صورتي يک طرفه و نامطمئن داشته باشد. اکنون تکنولوژي اطلاعات صورتي از قدرت نرم و کسب وجهه آمريکا در محيط بين الملل شده است. فيس بوک رسانه‌اي است که رويه‌هاي برد- برد را شکل داده است. از يکسو از من اطلاعات خام از اسم، فاميل، جنسيت، دوستان، علايق، نظرات، خاطرات، عکس‌ها و... را دريافت مي کند و از سوي ديگر امکانات مجاني جهت انتشار افکار، عقايد و يافتن دوستان با پيشرفت‌ترين پتانسيل‌هاي رسانه‌اي را ايجاد مي‌کند. فيس‌بوک در حال تبديل شدن به هژمون رسانه‌اي است که بزرگترين موتور جمع‌آوري اطلاعات در جهان به شمار مي‌رود. اطلاعات ارزشمندي که کاربران برروي اين سايت قرار مي‌دهند و بسياري از روند تحليل افکار عمومي، مديريت افکار عمومي و از همه مهمتر منبعي بزرگ از محرمانه‌ترين اطلاعات را در اختيار آژانس‌ها و کشورهاي صاحب آن قرار مي‌دهند. اعتياد فيس‌بوکي باعث شده است که اکنون جنبه تبليغاتي و کسب درآمد مستقيم مدنظر نباشد اما اگر روزگاري دولت‌ها به خاطر هزينه بالا توان خريد اطلاعات فيس بوک را نداشته باشند اين سايت مي‌تواند از طريق تبليغات يا سهام کاربران امور خود را بچرخاند. فيس‌بوک بزرگترين تکنيک جمع‌آوري اطلاعات به صورت شبکه‌اي در عصر جديد به حساب مي‌آيد.
2- فيس‌بوک و کاربران تکنولوژي
توليد قدرت که شکلي اطلاعاتي به خود گرفته است علاوه براينکه آمريکا را داراي منبعي بزرگ از اطلاعات ساخته است که مي‌تواند به خوانش، تحليل و مديريت افکار عمومي بپردازد، از سوي ديگر شهروندان جهاني را به صورت فشرده، نسبي و بسيار موفق خارج از انحصارها و محدوديت‌ها به يکديگر نزديک کرده است. به اين معنا فيس بوک براي سياست شهروندان جهان منطق دموکراتيک سازي را دنبال مي‌کند. تکنولوژي ابزار محض نيست که بعد از خلق شدن بتوان آنرا در اختيار گرفت. تکنولوژي داراي جهان زيستي است که حيات مستقل از خود را دارد. به خصوص اينکه تکنولوژي‌هاي عصر اطلاعات داراي منطق کوانتومي هستند که اين منطق به آنها اجازه زندگي مجزا از انسان را مي‌دهد. فيس بوک با ماهيت جمع‌آوري اطلاعات در ابتدا به صورت ابزاري خلق مي‌شود که در خدمت قدرت است. اما پس از چندي جهان زيست کوانتومي عصر اطلاعات بسياري از شبکه‌هاي اجتماعي را به ماهيت اصل انتقادي و دموکراسي‌سازي نزديک مي‌کند. نمي‌توان با پول، زور و بسياري از مشوق‌ها فيس‌بوک را خريد و کنترل کرد.
فيس بوک داراي جهان زيست اقتصادي، کاربر محور دموکراتيک است به نحوي که مديريت و هدايت آن به سمت‌هاي جهت دهي يک فکر، آنرا از اعتبار مي‌اندازد و تبديل به سايتي امنيتي و متروکه مي‌کند. بنابراين شايد فيس بوک در ابتدا با منطق، سياسي و اقتصادي خلق شد اما کم کم وجه انتقادي و مشارکت جويانه آن که ناشي از عصر اطلاعات است ظهور مي‌کند و به راه خود مستقل از قدرت‌هاي خريدار فيس‌بوک ادامه مي‌دهد. هرگونه خريدوفروش، دستکاري ناشيانه يا مديريت از بالا به پايين باعث مي‌شود اعتبار که سرمايه پيشرو فيس بوک است نابود شود. نويسنده : علي اسلامي / مردمسالاري شماره 2906
