نتایج یک پژوهش نشان میدهد:
زنان شاغل در روابط اجتماعی، مدیریت بدن و الگوی خرید مدرن شدهاند
این پژوهش به بررسی تفاوت میان سبک زندگی زنان شاغل و غیرشاغل اختصاص دارد. جامعه آماری این پژوهش شامل کلیه زنان متأهل شاغل و غیرشاغل ۴۹-۲۵ سال شهر ساری در سال ۱۳۹۰ است که تعداد آنها ۶۵۱۸۰ نفر است. حجم نمونه با استفاده از نمونهگیری خوشهای تصادفی ۴۵۰ نفر انتخاب شد. روش پژوهش پیمایش و از ابزار پرسشنامه جهت جمعآوری دادهها استفاده شده است.
زنان شاغل و غیر شاغل
زنان شاغل نسبت به زنان غیرشاغل دارای فرصتها و موقعیتهای اجتماعی بیشتری بوده و به لحاظ سلایق و علایق و شرایط و نیازهایشان، سبک زندگی متفاوتی را در پیش میگیرند. بهگونهای که میتوان ادعا کرد امروزه زنان با استقرار در موقعیتهای اجتماعی جدید و دستیابی به سرمایههای اقتصادی و فرهنگی بیشتر به سبکهای زندگی و سلایق خاصی روی آوردهاند. با ورود زنان به نهادهای شغلی، آموزشی و سایر نهادها، سبک زندگی آنان تعدد و تکثر یافته و در پی آن، شغل و فرهنگ شغلی، آموزشی و سایر نهادها٬ نیز بر سبک زندگی آنان تأثیرگذار بوده است که متفاوت از سبک زندگی زنانی است که دارای شغل تعریفشده نیستند.
سبک زندگی را میتوان به شیوه زندگی طبقات و گروههای اجتماعی گوناگون جامعه تعبیر کرد که در آن با پیروی از الگوهای رفتاری خاص٬ باورها٬ هنجارها و ارزشهای اجتماعی ویژه یا انتخاب نمادهای فرهنگی و منزلتی خاصی (نوع مسکن٬ محل سکونت و...) تا الگوهایی که مبتنی بر مؤلفههای مصرف کالاهای فرهنگی٬ فعالیتهای فرهنگی (کتاب٬ مجله و...)٬ هنری (فیلم٬ موسیقی و...) و نحوه گذران اوقات فراغت است٬ تعلقات خود را نسبت به آن به نمایش میگذارد. زنان به منزله یک قشر اجتماعی که نیمی از جمعیت فعال کشور را تشکیل میدهند با توجه به وضعیت فعالیت (شاغل- غیرشاغل) دارای تفاوتها و تمایزاتی در سبک زندگی هستند که در این پژوهش به آن پرداخته شده است تا از این راه نوع و میزان تفاوتها و عوامل مؤثر بر آن شناسایی شوند.
تعریف عملیاتی متغیر سبک زندگی
متغیر سبک زندگی بر اساس مؤلفهها و ابعاد زیر سنجیده شده است:
نوع سلیقه سنتی
1. استفاده از سطح زمین برای صرف غذا و استراحت،
2. مسکن و تزئینات غیرتجملی،
3. آراستن منزل با استفاده از لوازم ساده و سنتی،
4. انتخاب موسیقی محلی و سنتی ایرانی،
نوع سلیقه مدرن
1. استفاده از میز غذاخوری و پیشخوان آشپزخانه برای صرف غذا،
2. آپارتمان لوکس و خانه ویلایی،
3. آراستن منزل با استفاده از کالاهای لوکس و تزئینات تجملی،
4. انتخاب موسیقی، پاپ و غربی
سبک زندگی براساس روابط اجتماعی سنتی
1. تأکید بر روابط خانواده دوستی و خویشاوندی،
2. محدود بودن روابط با جنس مخالف،
3. تأکید بر دید و بازدید،
4. مسافرت با خانواده و خویشاوندان،
5. مسافرت به مناطق حومه شهر و جنگل و دریا و مناطق مذهبی.
سبک زندگی براساس روابط اجتماعی مدرن
1. کم توجهی به روابط خانوادگی و خویشاوندی،
2. داشتن رابطه جنسی و تجربه این روابط فراتر از حیطه خانواده،
3. کم شدن دید و بازدید،
4. مسافرت و گردش با دوستان و همکاران و به تنهایی،
5. مسافرت به مناطق مرزی (کیش و قشم) و کشورهای خارجی.
سبک زندگی براساس مدیریت و نظارت بدن (سنتی)
1. توجه به پوششهای ساده،
2. کمتوجهی به آرایش موی سر و صورت،
3. عدم توجه به جراحیهای زیبایی و تناسب اندام.
سبک زندگی براساس مدیریت و نظارت بدن (مدرن)
1. توجه به پوششهای مد روز،
2. توجه زیاد به آرایش موی سر و صورت،
3. توجه به جراحیهای زیبایی و استفاده از روشهای تناسب اندام.
سبک زندگی براساس الگوی خرید لباس سنتی
1. مکانهای تهیه لباس (عمدهفروشی، بازارهای هفتگی و...)،
2. خرید لباس با توجه به عقاید مذهبی، پوشیده بودن، ساده بودن، موقعیت خانوادگی، پایین بودن قیمت.
سبک زندگی براساس الگوی خرید لباس مدرن
1. مکانهای تهیه لباس(مجتمعهای تجاری، خارج از کشور و...)
2. خرید لباس با توجه به مارک، مد روز بودن، خارجی بودن، شیک بودن و عدم توجه به عقاید مذهبی
سبک زندگی براساس نحوه گذران اوقات فراغت سنتی
1. استفاده از سرگرمیها و ورزشهای فرهنگی ارزان مانند خواندن کتاب و مجلات، دویدن و قدم زدن، پیادهروی،
2. توجه به مراسم مذهبی و دعا و نیایش و زیارت اماکن مقدس، توجه به کارهای هنری(خیاطی، گلدوزی و...).
سبک زندگی براساس نحوه گذران اوقات فراغت مدرن
1. تأکید بر گذران فراغت مبتنی بر استفاده از فنآوریهای جدید مانند (رایانه، اینترنت، کنسرت، سینما)،
2. تأکید بر الگوهای ورزشی و گران قیمت(کنسرت موسیقی، اسکیت، تنیس و ...)،
3. کمتوجهی به شرکت در مراسم و مجالس مذهبی دعا و نیایش،
4. عدم توجه به کارهای هنری (خیاطی، گلدوزی و ...)
مصرف فرهنگی سنتی
1. استفاده از موسیقی سنتی و اکتفا به فیلمها و برنامههای رادیویی و تلویزیونی،
2. خواندن روزنامه و مجلات.
مصرف فرهنگی مدرن
توجه به خرید کالاهای فرهنگی و آموزشی مانند لوح فشرده، اینترنت(دانلود کتاب و موسیقی)، ماهواره، کنسرتهای موسیقی(غربی و پاپ)، اینترنت، کتابخانه دیجیتال
یافتههای پژوهش
اولین یافته این پژوهش نشان میدهد 3.3 درصد پاسخگویان بیسواد، 8.3 درصد ابتدایی، 12 درصد راهنمایی، 43.7 درصد دیپلم، 15.3 درصد فوقدیپلم و 17.3 درصد لیسانس بودهاند. بالاترین فراوانی مربوط به گروه سنی ۲۹-۲۵سالههاست. در گروه شاغلان بیشترین افراد در گروه تحصیلات لیسانس و در غیرشاغلین بیشترین فراوانی متعلق به دیپلمههاست.
گرایش زنان شاغل به سبک زندگی مدرن
یافتههای پژوهش نشان میدهد به جز بعد روابط اجتماعی، با تفاوتی بسیار کم در سایر ابعاد، اکثریت زنان موردمطالعه دارای سبک زندگی سنتی هستند، اما در این ابعاد تفاوت زنان شاغل با غیرشاغل مشهود است؛ بهگونهای که کلیه زنان شاغل به گونهای نسبی از فراوانی بیشتری در سبک زندگی مدرن برخوردارند، و این تفاوت بهویژه در روابط اجتماعی، مدیریت بدن و الگوی خرید کاملاً قابل ملاحظه است، اما در زنان غیرشاغل در کلیه ابعاد مذکور سبک زندگی افراد سنتی است. حدود 70 درصد زنان مورد مطالعه سبک زندگی سنتی دارند یافته دیگر این پژوهش نشان میدهد حدود 70 درصد زنان مورد مطالعه دارای سبک زندگی سنتی و 30 درصد بقیه مدرن هستند. باوجود آنکه تفاوت نوع سبک زندگی در بین زنان شاغل و غیرشاغل قابل ملاحظه نیست، ولی این تفاوت معنیدار است.
نسبت بالای زنان شاغل مدرن به زنان غیر شاغل مدرن
مقایسه بین دو گروه نشان میدهد در همه ابعاد سبک زندگی مدرن در زنان شاغل بیشتر از زنان غیرشاغل است. نکته دارای اهمیت در این است که در گذران اوقات فراغت بین دو گروه تفاوت بسیار ناچیز است، اما این تفاوت در تمامی ابعاد سبک زندگی مورد تأیید نیست. چنانچه در نوع سلیقه و مصرف فرهنگی تفاوتها تأیید نشدهاند. اما در روابط اجتماعی٬ مدیریت بدن و الگوی خرید تفاوتها معنادار است، که البته با توجه به اینکه زنان شاغل در بیرون خانه حضور دارند، بدیهی است شبکه روابط اجتماعیشان بیشتر است. همچنین این زنان به علت دسترسی به منابع مالی مستقل در نظارت بر بدن (لباس، آرایش و ...) و الگوی خرید، متفاوت از زنان غیرشاغل هستند.
نسبت میان سن و سبک زندگی
یافته بعدی این پژوهش تأکید میکند با بالارفتن سن گرایش به سبک زندگی سنتی افزایش مییابد و درآمد خانواده افراد با سبک زندگی آنان رابطه مستقیم دارد و همچنین با افزایش میزان تحصیلات گرایش به سبک زندگی مدرن افزایش مییابد. نیز زنان با منزلت شغلی بالاتر دارای گرایشهای سبک زندگی مدرن هستند.
قویترین متغیر برای پیشبینی سبک زندگی، متغیر تحصیلات است که با تأثیرگذاری مستقیم و غیرمستقیم سهم بیشتری در مقایسه با سایر متغیرها در پیشگویی متغیر وابسته (سبک زندگی) دارد و کماهمیتترین متغیر، درآمد خانواده است. لازم به ذکر است این پژوهش با نام کامل «بررسی سبک زندگی زنان شاغل و غیرشاغل» زمستان 1391 در فصلنامه علمی- پژوهشی زن و جامعه منتشر شده است.
زنان شاغل و غیر شاغل
زنان شاغل نسبت به زنان غیرشاغل دارای فرصتها و موقعیتهای اجتماعی بیشتری بوده و به لحاظ سلایق و علایق و شرایط و نیازهایشان، سبک زندگی متفاوتی را در پیش میگیرند. بهگونهای که میتوان ادعا کرد امروزه زنان با استقرار در موقعیتهای اجتماعی جدید و دستیابی به سرمایههای اقتصادی و فرهنگی بیشتر به سبکهای زندگی و سلایق خاصی روی آوردهاند. با ورود زنان به نهادهای شغلی، آموزشی و سایر نهادها، سبک زندگی آنان تعدد و تکثر یافته و در پی آن، شغل و فرهنگ شغلی، آموزشی و سایر نهادها٬ نیز بر سبک زندگی آنان تأثیرگذار بوده است که متفاوت از سبک زندگی زنانی است که دارای شغل تعریفشده نیستند.
سبک زندگی را میتوان به شیوه زندگی طبقات و گروههای اجتماعی گوناگون جامعه تعبیر کرد که در آن با پیروی از الگوهای رفتاری خاص٬ باورها٬ هنجارها و ارزشهای اجتماعی ویژه یا انتخاب نمادهای فرهنگی و منزلتی خاصی (نوع مسکن٬ محل سکونت و...) تا الگوهایی که مبتنی بر مؤلفههای مصرف کالاهای فرهنگی٬ فعالیتهای فرهنگی (کتاب٬ مجله و...)٬ هنری (فیلم٬ موسیقی و...) و نحوه گذران اوقات فراغت است٬ تعلقات خود را نسبت به آن به نمایش میگذارد. زنان به منزله یک قشر اجتماعی که نیمی از جمعیت فعال کشور را تشکیل میدهند با توجه به وضعیت فعالیت (شاغل- غیرشاغل) دارای تفاوتها و تمایزاتی در سبک زندگی هستند که در این پژوهش به آن پرداخته شده است تا از این راه نوع و میزان تفاوتها و عوامل مؤثر بر آن شناسایی شوند.
تعریف عملیاتی متغیر سبک زندگی
متغیر سبک زندگی بر اساس مؤلفهها و ابعاد زیر سنجیده شده است:
نوع سلیقه سنتی
1. استفاده از سطح زمین برای صرف غذا و استراحت،
2. مسکن و تزئینات غیرتجملی،
3. آراستن منزل با استفاده از لوازم ساده و سنتی،
4. انتخاب موسیقی محلی و سنتی ایرانی،
نوع سلیقه مدرن
1. استفاده از میز غذاخوری و پیشخوان آشپزخانه برای صرف غذا،
2. آپارتمان لوکس و خانه ویلایی،
3. آراستن منزل با استفاده از کالاهای لوکس و تزئینات تجملی،
4. انتخاب موسیقی، پاپ و غربی
سبک زندگی براساس روابط اجتماعی سنتی
1. تأکید بر روابط خانواده دوستی و خویشاوندی،
2. محدود بودن روابط با جنس مخالف،
3. تأکید بر دید و بازدید،
4. مسافرت با خانواده و خویشاوندان،
5. مسافرت به مناطق حومه شهر و جنگل و دریا و مناطق مذهبی.
سبک زندگی براساس روابط اجتماعی مدرن
1. کم توجهی به روابط خانوادگی و خویشاوندی،
2. داشتن رابطه جنسی و تجربه این روابط فراتر از حیطه خانواده،
3. کم شدن دید و بازدید،
4. مسافرت و گردش با دوستان و همکاران و به تنهایی،
5. مسافرت به مناطق مرزی (کیش و قشم) و کشورهای خارجی.
سبک زندگی براساس مدیریت و نظارت بدن (سنتی)
1. توجه به پوششهای ساده،
2. کمتوجهی به آرایش موی سر و صورت،
3. عدم توجه به جراحیهای زیبایی و تناسب اندام.
سبک زندگی براساس مدیریت و نظارت بدن (مدرن)
1. توجه به پوششهای مد روز،
2. توجه زیاد به آرایش موی سر و صورت،
3. توجه به جراحیهای زیبایی و استفاده از روشهای تناسب اندام.
سبک زندگی براساس الگوی خرید لباس سنتی
1. مکانهای تهیه لباس (عمدهفروشی، بازارهای هفتگی و...)،
2. خرید لباس با توجه به عقاید مذهبی، پوشیده بودن، ساده بودن، موقعیت خانوادگی، پایین بودن قیمت.
سبک زندگی براساس الگوی خرید لباس مدرن
1. مکانهای تهیه لباس(مجتمعهای تجاری، خارج از کشور و...)
2. خرید لباس با توجه به مارک، مد روز بودن، خارجی بودن، شیک بودن و عدم توجه به عقاید مذهبی
سبک زندگی براساس نحوه گذران اوقات فراغت سنتی
1. استفاده از سرگرمیها و ورزشهای فرهنگی ارزان مانند خواندن کتاب و مجلات، دویدن و قدم زدن، پیادهروی،
2. توجه به مراسم مذهبی و دعا و نیایش و زیارت اماکن مقدس، توجه به کارهای هنری(خیاطی، گلدوزی و...).
سبک زندگی براساس نحوه گذران اوقات فراغت مدرن
1. تأکید بر گذران فراغت مبتنی بر استفاده از فنآوریهای جدید مانند (رایانه، اینترنت، کنسرت، سینما)،
2. تأکید بر الگوهای ورزشی و گران قیمت(کنسرت موسیقی، اسکیت، تنیس و ...)،
3. کمتوجهی به شرکت در مراسم و مجالس مذهبی دعا و نیایش،
4. عدم توجه به کارهای هنری (خیاطی، گلدوزی و ...)
مصرف فرهنگی سنتی
1. استفاده از موسیقی سنتی و اکتفا به فیلمها و برنامههای رادیویی و تلویزیونی،
2. خواندن روزنامه و مجلات.
مصرف فرهنگی مدرن
توجه به خرید کالاهای فرهنگی و آموزشی مانند لوح فشرده، اینترنت(دانلود کتاب و موسیقی)، ماهواره، کنسرتهای موسیقی(غربی و پاپ)، اینترنت، کتابخانه دیجیتال
یافتههای پژوهش
اولین یافته این پژوهش نشان میدهد 3.3 درصد پاسخگویان بیسواد، 8.3 درصد ابتدایی، 12 درصد راهنمایی، 43.7 درصد دیپلم، 15.3 درصد فوقدیپلم و 17.3 درصد لیسانس بودهاند. بالاترین فراوانی مربوط به گروه سنی ۲۹-۲۵سالههاست. در گروه شاغلان بیشترین افراد در گروه تحصیلات لیسانس و در غیرشاغلین بیشترین فراوانی متعلق به دیپلمههاست.
گرایش زنان شاغل به سبک زندگی مدرن
یافتههای پژوهش نشان میدهد به جز بعد روابط اجتماعی، با تفاوتی بسیار کم در سایر ابعاد، اکثریت زنان موردمطالعه دارای سبک زندگی سنتی هستند، اما در این ابعاد تفاوت زنان شاغل با غیرشاغل مشهود است؛ بهگونهای که کلیه زنان شاغل به گونهای نسبی از فراوانی بیشتری در سبک زندگی مدرن برخوردارند، و این تفاوت بهویژه در روابط اجتماعی، مدیریت بدن و الگوی خرید کاملاً قابل ملاحظه است، اما در زنان غیرشاغل در کلیه ابعاد مذکور سبک زندگی افراد سنتی است. حدود 70 درصد زنان مورد مطالعه سبک زندگی سنتی دارند یافته دیگر این پژوهش نشان میدهد حدود 70 درصد زنان مورد مطالعه دارای سبک زندگی سنتی و 30 درصد بقیه مدرن هستند. باوجود آنکه تفاوت نوع سبک زندگی در بین زنان شاغل و غیرشاغل قابل ملاحظه نیست، ولی این تفاوت معنیدار است.
نسبت بالای زنان شاغل مدرن به زنان غیر شاغل مدرن
مقایسه بین دو گروه نشان میدهد در همه ابعاد سبک زندگی مدرن در زنان شاغل بیشتر از زنان غیرشاغل است. نکته دارای اهمیت در این است که در گذران اوقات فراغت بین دو گروه تفاوت بسیار ناچیز است، اما این تفاوت در تمامی ابعاد سبک زندگی مورد تأیید نیست. چنانچه در نوع سلیقه و مصرف فرهنگی تفاوتها تأیید نشدهاند. اما در روابط اجتماعی٬ مدیریت بدن و الگوی خرید تفاوتها معنادار است، که البته با توجه به اینکه زنان شاغل در بیرون خانه حضور دارند، بدیهی است شبکه روابط اجتماعیشان بیشتر است. همچنین این زنان به علت دسترسی به منابع مالی مستقل در نظارت بر بدن (لباس، آرایش و ...) و الگوی خرید، متفاوت از زنان غیرشاغل هستند.
نسبت میان سن و سبک زندگی
یافته بعدی این پژوهش تأکید میکند با بالارفتن سن گرایش به سبک زندگی سنتی افزایش مییابد و درآمد خانواده افراد با سبک زندگی آنان رابطه مستقیم دارد و همچنین با افزایش میزان تحصیلات گرایش به سبک زندگی مدرن افزایش مییابد. نیز زنان با منزلت شغلی بالاتر دارای گرایشهای سبک زندگی مدرن هستند.
قویترین متغیر برای پیشبینی سبک زندگی، متغیر تحصیلات است که با تأثیرگذاری مستقیم و غیرمستقیم سهم بیشتری در مقایسه با سایر متغیرها در پیشگویی متغیر وابسته (سبک زندگی) دارد و کماهمیتترین متغیر، درآمد خانواده است. لازم به ذکر است این پژوهش با نام کامل «بررسی سبک زندگی زنان شاغل و غیرشاغل» زمستان 1391 در فصلنامه علمی- پژوهشی زن و جامعه منتشر شده است.
ايا اين سايت سرگرمي است !؟