نفرت زنان علیه زنان در اینستاگرام

پژوهشگران کشور در یک مطالعه تحقیقاتی، موضوع نفرت‌پراکنی زنان علیه زنان را در شبکه اجتماعی اینستاگرام مورد واکاوی قرار داده اند.نفرت پراکنی، نقض هرگونه آزادی بیان و حقوق افراد و گروه‌ها، حقوق اقلیت ها و همچنین مفاهیم کرامت، آزادی و برابری است.
در قوانین ملی و بین المللی، نفرت‌پراکنی شامل سخنی است که تحریک به آسیب رساندن به دیگری یا طرح بیانی حاوی تبعیض، تعصب یا خشونت باشد یا از آن حمایت کند. همچنین، مفهوم نفرت پراکنی به اظهاراتی بسط داده می‌شود که تقویت کننده فضای تعصب و نبود رواداری است.
این تعصب ها ممکن است سبب تشدید حملات خشونت آمیز، خصومت و تبعیض هدفمند شوند. یکی از مسائلی که پژوهشگران در فضای مجازی و به ویژه شبکه های اجتماعی مورد توجه قرار داده اند، پدیده نفرت‌پراکنی اینترنتی است.بنابر گفته های محققان، نفرت‌پراکنی، نوعی گفتار خصمانه، کورکورانه و بدخواهانه در مورد شخص یا گروهی از افراد به دلیل خصوصیات درونی ادراک شده یا واقعی آن ها است. این نگرش به ویژگی هایی نظیر جنس، نژاد، مذهب، قومیت، رنگ پوست، خاستگاه ملی، ناتوانی یا گرایش جنسی، متاسفانه به شدت تبعیض‌آمیز، ناروا گر و ستیزه جویانه است.
نفرت پراکنی اینترنتی علیه زنان موضوع در خور توجهی است و در این بین اینستاگرام به عنوان یکی از شبکه‌های اجتماعی محبوب، بستری مناسب برای گسترش این پدیده شده است.امروزه شبکه اجتماعی فوق، فضا را برای گروه های تندرو و رادیکال و ضد زنانه فراهم کرده است تا کاملاً بی پرده و آشکارا، زنان را آماج انواع و اقسام توهین ها قرار دهند.

در این رابطه، پژوهشی توسط محققان دانشگاه علامه طباطبائی، دانشگاه آزاد اسلامی قشم و دانشگاه باقرالعلوم قم انجام شده است که در آن، مؤلفه‌های کلیدی نفرت‌پراکنی زنان علیه زنان در شبکه اجتماعی اینستاگرام با بررسی صفحات بیست کاربر زن فعال در حوزه زنان مورد تحلیل قرار گرفته اند.

نتایج این تحقیق، نشان از وجود چهار مؤلفه نفرت‌پراکنی ساختاری زنان علیه زنان دارد. کاربران از یک‌سو آگاهانه و تحت‌‌تأثیر آموزه‌های فمنیستی به نفی ارزش‌ها و ایدئولوژی گفتمان مسلط پرداخته و ازسوی دیگر با هجمه زنان سنتی به بازتولید گفتمان مسلط می‌پردازند.

هادی خانیکی، استاد و پژوهشگر علوم ارتباطات دانشگاه علامه طباطبائی و همکارانش در این خصوص می گویند: پست‌های منتشرشده، به نفی باورهای موجود و شکل‌‌گیری مقاومتی منتهی به برابری جنسی پرداخته‌اند. تولید خشونت نمادین توسط زنان نویسنده و زنان پسردوست به‌صورت ناآگاهانه، از تقابل‌‌های مشهود در پست‌‌های کاربران بوده که منجر به همدستی ضمنی آنها در بازتولید نگاه فرودستی به زنان است.

به گفته این محققان، نتایج نشان دادند: کاربران از یک سو تحت تاثیر آموزه های فمینیستی به طور آگاهانه به نفی ارزش ها و ایدئولوژی گفتمان مسلط پرداخته و از سوی دیگر مورد هجمه زنان سنتی قرار می‌گیرند که خود به بازتولید گفتمان مسلط می پردازند.

بر این اساس، پست های منتشر شده در تلاش برای نفی باور های موجود در مورد زنان برای دستیابی به برابری جنسی، مقاومت ایجاد می‌کنند. این برابری در حمله به ارزش های سنتی و نهادهایی چون خانواده متجلی شده است.
خانیکی و همکارانش اظهار داشته اند: باورهای غلط و برآمده از فرهنگ مردسالاری که زنان خانه دار نماینده آن هستند به عنوان واقعیات ذاتی و هویتی جنس زنان بیان می‌شوند. یافته‌های این پژوهش حاکی از نگاه فمینیستی علیه نقش‌های سنتی زنان هستند که پیامد این نگاه، آشکار شدن تبعیض‌ها، برجسته شدن نفرت از مادران و نفرت از خشونت نهفته نظام مردسالار آن است.
این یافته های علمی پژوهشی را فصلنامه «زن در فرهنگ و هنر» متعلق به مرکز مطالعات زنان و خانواده دانشگاه تهران منتشر کرده است.