روانشناسی مهندسی چیست؟
روانشناسی مهندسی، تعامل انسان، ماشین و تکنولوژی را بررسی می کند
انجمن روانشناسی آمریکا، روانشناسی مهندسی و عوامل انسانی را اینگونه تعریف می کند: روانشناسی مهندسی، تعامل انسان، ماشین و تکنولوژی را بررسی می کند.مفهوم روانشناسی مهندسی چیست، اولین بار در زمان جنگ جهانی اول مطرح شد.تصور کنید افرادی که در این رشته کار می کنند، می توانند به بهبود کیفیت و کارایی محصولات کمک کنند روانشناسی مهندسی با تمرکز بر اصول روانشناسی شناختی، روانشناسی صنعتی و سازمانی و همچنین دانش فنی، برای ارتقا محصولات و تعامل هر چه بیش تر انسان و تکنولوژی تلاش می کند.
فرض بفرمایید صاحب کارخانه محصولات الکترونیکی هستید و قصد دارید امسال محصول جدیدی را به تولیدات خود اضافه کنید. محصول جدید شما یک ساعت هوشمند است که علاوه بر نشان دادن زمان، می تواند به وسایل الکترونیکی دیگر در خانه متصل بشود.
برای فهم سوال روانشناسی مهندسی چیست، به این مثال، توجه کنید : این ساعت علاوه بر اینکه 6 صبح زنگ می خورد، می تواند به دستگاه قهوه ساز شما متصل شود و همچنین با اتصال به سیستم نوری خانه، چراغ های اتاق را روشن کند. برای ساخت این محصول، حضور مهندسان، نیروی کار و ماشین آلات پیشرفته کافی نیست!
فردی با دانش فنی و روانشناسی نیز باید در این مجموعه حضور داشته باشد. این شخص باید با روانشناسی مهندسی آشنا باشد و بداند در ابتدای صبح افراد چه خلق و خویی دارند و ترجیح می دهند چه نوع آلارمی را برای خود انتخاب کنند.
از آنجایی که محصول تولید شده، توسط یک انسان استفاده می شود؛ در نظر گرفتن ویژگی های رفتاری و ذهنی او نیز باید در مراحل طراحی محصول مورد توجه واقع شود. اما روانشناسی مهندسی چیست؟ روانشناسی مهندسی(engineering psychology)، افرادی را تربیت می کند که می توانند در فرایند طراحی و تولید یک محصول در صنعت حضور داشته و به بهروری و کارایی سیستم کمک کنند. این رشته، در آمریکا بیشتر با نام روانشناسی عوامل انسانی (Human Factors Engineering) ودر اروپا بیشتر با نام روانشناسی ارگونومیک (Ergonomics) شناخته می شود.
تاریخچه رواشناسی مهندسی
پاسخ به سوال روانشناسی مهندسی چیست، نیازمند دانش به تاریخچه آن است.
این شاخه، از روانشناسی تجربی جدا شده است.
مفهوم روانشناسی مهندسی چیست، اولین بار در زمان جنگ جهانی اول مطرح شد. ایده ی این کار پس از بررسی شکست های مکرر بمب های آمریکایی شکل گرفت. بمب های یاد شده نمی توانستند به درستی عمل کنند و علت آن هم خطای انسانی بود. بعد از آن طرحی برای کاهش خطاهای انسانی توسط دو نفر از روانشناسان آمریکایی ریخته شد. بعد از موفقیت عملکرد در طرح، تحقیقات بیشتری در زمینه ی پاسخ به سوال روانشناسی مهندسی چیست، انجام شد.
لیلیان گیلبرت (Lillian Gilbreth)، مهندسی و روانشناسی را ترکیب کرد. او در حیطه ی ارگونومی (که در ادامه توضیحات آن خواهد آمد) در آشپزخانه دستاورد های بسیاری داشت. برای مثال او سطل های پدالی را طراحی کرد.
روانشناسی مهندسی چیست؟
انجمن روانشناسی آمریکا، روانشناسی مهندسی و عوامل انسانی را اینگونه تعریف می کند: روانشناسی مهندسی، تعامل انسان، ماشین و تکنولوژی را بررسی می کند. این علم از اصول روانشناسی استفاده می کند تا فرایند طراحی محصول ایمن تر و کاربردی تر باشد.
این رشته، تنها بر فرآیند طراحی و تولید یک محصول نظارت نمی کند؛ ارگونومی، امنیت محیط کار، خطاهای انسانی و تعامل بین انسان و محصول نیز از مورادی هستند که این شاخه، به آن توجه می کند.
روانشناسان مهندسی
افرادی که در این رشته کار می کنند، می توانند به بهبود کیفیت و کارایی محصولات کمک کنند. روانشناسان مهندسی می توانند با به حداقل رساندن خطرات حوادث و اشتباهات، محصولات، سیستم ها و مکان های کاری را امن تر کنند. آن ها می توانند تجزیه و تحلیل چگونگی تعامل افراد و استفاده از تجهیزات و فن آوری را بررسی کنند.
همچنین یکی از زیر مجموعه های این رشته، روش هایی برای تسهیل دسترسی به فناوری، برای افراد ناتوان و معلول می باشد. علاوه بر موارد ذکر شده، طراحی تجهیزات پزشکی برای به حداقل رساندن خطرات اشتباهات پزشکی نیز از زیر شاخه های این رشته، حساب می شود.
شاخه های روانشناسی مهندسی
افرادی که در این حوزه، متخصص می شوند، در موقعیت هایی که شامل کار با ماشین آلات و محصولات هستند، مشغول به کار می شوند. روانشناسان مهندسی در زمینه های تخصصی ذیل فعالیت می کنند.
طراحی تجربه کاربر (user experience)
تجربه کاربر، از قسمت های پرطرفدار روانشناسی مهندسی می باشد. طراحی تجربه کاربر، به احساس و رفتار کاربر هنگام تعامل با یک محصول، توجه می کند. حال این محصول ممکن است به شکل فیزیکی و یا دیجیتال باشد.
پیشگیری از خطای انسانی
انسان در مورد طراحی سیستم ها تصمیم گیری می کند، انسان چگونگی انجام کار را برنامه ریزی می کند و انسان از تجهیزات استفاده می کند. با توجه به موارد مطرح شده، بررسی عوامل انسانی و تلاش برای به حداقل رساندن آنها از وظایف مهم کسانی است که در رشته ی روانشناسی مهندسی فعالیت می کنند.
ارگونومی شناختی
ارگونومی به معنای دانش شناخت کار می باشد. ارگونومی واژه ای یونانی است که از دو قسمت تشکیل شده است: ergon به معنی کار و nomoi به معنای قوانین طبیعی. ارگونومی، علمی برای تسهیل کارهاست. ارگونومی شناختی (cognitive ergonomics)، ترکیب دو علم روانشناسی شناختی و ارگونومی است که شاخه ای از روانشناسی مهندسی می باشد. ارگونومی شناختی بر طراحی تعامل بهتر بین انسان و ماشین با توجه به محدودیتهای شناختی کاربر تمرکز می کند. انگیزش انسان، مهارت های حسی و حرکتی وی، حافظه و کارگروهی، از موادی هستند که در ارگونومی شناختی مطرح می شوند.
در ادامه نوشتار روانشناسی مهندسی چیست، به بررسی تفاوت این شاخه با سایر زیر شاخه های روانشناسی، می پردازم.
تفاوت روانشناسی مهندسی با سایر زیر شاخه های روانشناسی
این شاخه، نسبت به زیر شاخه های دیگر روانشناسی مانند: روانشناسی اجتماعی، روانشناسی بالینی و روانشناسی شناختی، رشته ای ناآشنا تر می باشد. روانشناسی مهندسی، برخلاف روانشناسی بالینی، بر تشخیص و درمان افراد با مشکلات روانی تمرکز نمی کند. روانشناسان مهندسی در اتاق درمان فعالیت نمی کنند. آن ها با حضور در مراحل تولید و طراحی محصول، نقش پر رنگی در صنعت ایفا می کنند. روانشناسی این حوزه، به روانشناسی صنعتی و سازمانی شباهت بیشتری دارد. روانشناسی صنعتی و سازمانی به اختصار I/O psychology خوانده می شود. روانشناسی صنعتی شاخه‌ای از علم روانشناسی است که نظریه‌ها و اصول روانشناسی را در مدیریت و روابط بین فردی سازمان‌ها پیاده می‌کند. روانشناسی مهندسی بیشترین همپوشانی را با موارد ذیل دارد:
تعامل انسان و کامپیوتر
تعامل انسان با کامپیوتر (human computer interaction) روی طراحی تکنولوژی کامپیوتر و به ویژه تعامل بین انسان ها یا کاربران با کامپیوترها تمرکز دارد.
قابلیت استفاده
نمونه ای از usability نامناسب، هدف روانشناسی مهندسی طراحی بهتر می باشد.
در موضوع روانشناسی مهندسی چیست، نمونه ای از usability نامناسب، هدف روانشناسی مهندسی، طراحی بهتر می باشد.
قابلیت استفاده یا usability به معنای بررسی توانمندی انسان در استفاده از یک محصول می باشد. در این قسمت، محدودیت های حرکتی و شناختی انسان مطالعه شده و از نتایج آن برای طراحی کاربردی تر یک محصول استفاده می شود.
قابلیت استفاده در این رشته، پنج اصل را در بر می گیرد:
در دسترس بودن (availability)؛
وضوح(clarity)؛
تشخیص(recognition)؛
اعتبار(credibility)؛
ارتباط(relevamce).
انتهای خط تولید
در پاسخ به سوال روانشناسی مهندسی چیست، باید بگوییم که روانشناسی مهندسی، یک حوزه ی میان رشته ای است که طیف گسترده ای از موضوعات را در بر می گیرد. ارگونومی، ایمنی محل کار، تعامل انسان و ماشین از موارد اصلی این علم به حساب می آیند. با توجه به اهمیت کاربر محور بودن محصولات، این شاخه، جایگاه بسیار مهمی در صنعت پیدا کرده است. روانشناسی مهندسی با تمرکز بر اصول روانشناسی شناختی، روانشناسی صنعتی و سازمانی و همچنین دانش فنی، برای ارتقا محصولات و تعامل هر چه بیش تر انسان و تکنولوژی تلاش می کند.
فرض بفرمایید صاحب کارخانه محصولات الکترونیکی هستید و قصد دارید امسال محصول جدیدی را به تولیدات خود اضافه کنید. محصول جدید شما یک ساعت هوشمند است که علاوه بر نشان دادن زمان، می تواند به وسایل الکترونیکی دیگر در خانه متصل بشود.
برای فهم سوال روانشناسی مهندسی چیست، به این مثال، توجه کنید : این ساعت علاوه بر اینکه 6 صبح زنگ می خورد، می تواند به دستگاه قهوه ساز شما متصل شود و همچنین با اتصال به سیستم نوری خانه، چراغ های اتاق را روشن کند. برای ساخت این محصول، حضور مهندسان، نیروی کار و ماشین آلات پیشرفته کافی نیست!
فردی با دانش فنی و روانشناسی نیز باید در این مجموعه حضور داشته باشد. این شخص باید با روانشناسی مهندسی آشنا باشد و بداند در ابتدای صبح افراد چه خلق و خویی دارند و ترجیح می دهند چه نوع آلارمی را برای خود انتخاب کنند.
از آنجایی که محصول تولید شده، توسط یک انسان استفاده می شود؛ در نظر گرفتن ویژگی های رفتاری و ذهنی او نیز باید در مراحل طراحی محصول مورد توجه واقع شود. اما روانشناسی مهندسی چیست؟ روانشناسی مهندسی(engineering psychology)، افرادی را تربیت می کند که می توانند در فرایند طراحی و تولید یک محصول در صنعت حضور داشته و به بهروری و کارایی سیستم کمک کنند. این رشته، در آمریکا بیشتر با نام روانشناسی عوامل انسانی (Human Factors Engineering) ودر اروپا بیشتر با نام روانشناسی ارگونومیک (Ergonomics) شناخته می شود.
تاریخچه رواشناسی مهندسی
پاسخ به سوال روانشناسی مهندسی چیست، نیازمند دانش به تاریخچه آن است.
این شاخه، از روانشناسی تجربی جدا شده است.
مفهوم روانشناسی مهندسی چیست، اولین بار در زمان جنگ جهانی اول مطرح شد. ایده ی این کار پس از بررسی شکست های مکرر بمب های آمریکایی شکل گرفت. بمب های یاد شده نمی توانستند به درستی عمل کنند و علت آن هم خطای انسانی بود. بعد از آن طرحی برای کاهش خطاهای انسانی توسط دو نفر از روانشناسان آمریکایی ریخته شد. بعد از موفقیت عملکرد در طرح، تحقیقات بیشتری در زمینه ی پاسخ به سوال روانشناسی مهندسی چیست، انجام شد.
لیلیان گیلبرت (Lillian Gilbreth)، مهندسی و روانشناسی را ترکیب کرد. او در حیطه ی ارگونومی (که در ادامه توضیحات آن خواهد آمد) در آشپزخانه دستاورد های بسیاری داشت. برای مثال او سطل های پدالی را طراحی کرد.
روانشناسی مهندسی چیست؟
انجمن روانشناسی آمریکا، روانشناسی مهندسی و عوامل انسانی را اینگونه تعریف می کند: روانشناسی مهندسی، تعامل انسان، ماشین و تکنولوژی را بررسی می کند. این علم از اصول روانشناسی استفاده می کند تا فرایند طراحی محصول ایمن تر و کاربردی تر باشد.
این رشته، تنها بر فرآیند طراحی و تولید یک محصول نظارت نمی کند؛ ارگونومی، امنیت محیط کار، خطاهای انسانی و تعامل بین انسان و محصول نیز از مورادی هستند که این شاخه، به آن توجه می کند.
روانشناسان مهندسی
افرادی که در این رشته کار می کنند، می توانند به بهبود کیفیت و کارایی محصولات کمک کنند. روانشناسان مهندسی می توانند با به حداقل رساندن خطرات حوادث و اشتباهات، محصولات، سیستم ها و مکان های کاری را امن تر کنند. آن ها می توانند تجزیه و تحلیل چگونگی تعامل افراد و استفاده از تجهیزات و فن آوری را بررسی کنند.
همچنین یکی از زیر مجموعه های این رشته، روش هایی برای تسهیل دسترسی به فناوری، برای افراد ناتوان و معلول می باشد. علاوه بر موارد ذکر شده، طراحی تجهیزات پزشکی برای به حداقل رساندن خطرات اشتباهات پزشکی نیز از زیر شاخه های این رشته، حساب می شود.
شاخه های روانشناسی مهندسی
افرادی که در این حوزه، متخصص می شوند، در موقعیت هایی که شامل کار با ماشین آلات و محصولات هستند، مشغول به کار می شوند. روانشناسان مهندسی در زمینه های تخصصی ذیل فعالیت می کنند.
طراحی تجربه کاربر (user experience)
تجربه کاربر، از قسمت های پرطرفدار روانشناسی مهندسی می باشد. طراحی تجربه کاربر، به احساس و رفتار کاربر هنگام تعامل با یک محصول، توجه می کند. حال این محصول ممکن است به شکل فیزیکی و یا دیجیتال باشد.
پیشگیری از خطای انسانی
انسان در مورد طراحی سیستم ها تصمیم گیری می کند، انسان چگونگی انجام کار را برنامه ریزی می کند و انسان از تجهیزات استفاده می کند. با توجه به موارد مطرح شده، بررسی عوامل انسانی و تلاش برای به حداقل رساندن آنها از وظایف مهم کسانی است که در رشته ی روانشناسی مهندسی فعالیت می کنند.
ارگونومی شناختی
ارگونومی به معنای دانش شناخت کار می باشد. ارگونومی واژه ای یونانی است که از دو قسمت تشکیل شده است: ergon به معنی کار و nomoi به معنای قوانین طبیعی. ارگونومی، علمی برای تسهیل کارهاست. ارگونومی شناختی (cognitive ergonomics)، ترکیب دو علم روانشناسی شناختی و ارگونومی است که شاخه ای از روانشناسی مهندسی می باشد. ارگونومی شناختی بر طراحی تعامل بهتر بین انسان و ماشین با توجه به محدودیتهای شناختی کاربر تمرکز می کند. انگیزش انسان، مهارت های حسی و حرکتی وی، حافظه و کارگروهی، از موادی هستند که در ارگونومی شناختی مطرح می شوند.
در ادامه نوشتار روانشناسی مهندسی چیست، به بررسی تفاوت این شاخه با سایر زیر شاخه های روانشناسی، می پردازم.
تفاوت روانشناسی مهندسی با سایر زیر شاخه های روانشناسی
این شاخه، نسبت به زیر شاخه های دیگر روانشناسی مانند: روانشناسی اجتماعی، روانشناسی بالینی و روانشناسی شناختی، رشته ای ناآشنا تر می باشد. روانشناسی مهندسی، برخلاف روانشناسی بالینی، بر تشخیص و درمان افراد با مشکلات روانی تمرکز نمی کند. روانشناسان مهندسی در اتاق درمان فعالیت نمی کنند. آن ها با حضور در مراحل تولید و طراحی محصول، نقش پر رنگی در صنعت ایفا می کنند. روانشناسی این حوزه، به روانشناسی صنعتی و سازمانی شباهت بیشتری دارد. روانشناسی صنعتی و سازمانی به اختصار I/O psychology خوانده می شود. روانشناسی صنعتی شاخه‌ای از علم روانشناسی است که نظریه‌ها و اصول روانشناسی را در مدیریت و روابط بین فردی سازمان‌ها پیاده می‌کند. روانشناسی مهندسی بیشترین همپوشانی را با موارد ذیل دارد:
تعامل انسان و کامپیوتر
تعامل انسان با کامپیوتر (human computer interaction) روی طراحی تکنولوژی کامپیوتر و به ویژه تعامل بین انسان ها یا کاربران با کامپیوترها تمرکز دارد.
قابلیت استفاده
نمونه ای از usability نامناسب، هدف روانشناسی مهندسی طراحی بهتر می باشد.
در موضوع روانشناسی مهندسی چیست، نمونه ای از usability نامناسب، هدف روانشناسی مهندسی، طراحی بهتر می باشد.
قابلیت استفاده یا usability به معنای بررسی توانمندی انسان در استفاده از یک محصول می باشد. در این قسمت، محدودیت های حرکتی و شناختی انسان مطالعه شده و از نتایج آن برای طراحی کاربردی تر یک محصول استفاده می شود.
قابلیت استفاده در این رشته، پنج اصل را در بر می گیرد:
در دسترس بودن (availability)؛
وضوح(clarity)؛
تشخیص(recognition)؛
اعتبار(credibility)؛
ارتباط(relevamce).
انتهای خط تولید
در پاسخ به سوال روانشناسی مهندسی چیست، باید بگوییم که روانشناسی مهندسی، یک حوزه ی میان رشته ای است که طیف گسترده ای از موضوعات را در بر می گیرد. ارگونومی، ایمنی محل کار، تعامل انسان و ماشین از موارد اصلی این علم به حساب می آیند. با توجه به اهمیت کاربر محور بودن محصولات، این شاخه، جایگاه بسیار مهمی در صنعت پیدا کرده است. روانشناسی مهندسی با تمرکز بر اصول روانشناسی شناختی، روانشناسی صنعتی و سازمانی و همچنین دانش فنی، برای ارتقا محصولات و تعامل هر چه بیش تر انسان و تکنولوژی تلاش می کند.
مرجع : مانگ
