برگرفته از کتاب آنچه والدین باید بدانند
والدگری و نقش آن در سلامت روان
دکتر زهرا محبوبی نیه متخصص روانشناسی سلامت
هنگامی که والدین و دیگر مراقبین، محیطی امن و غنی از محرک برای کودکان فراهم میکنند، محیطی که کودکان را به جستجوگری تشویق می کند، رشد خوبی در کودکان اتفاق می افتد. زمانی که کودک در معرض والدگری نامناسب که با ویژگی هایی همچون غفلت، تعارضات والدینی و موارد دیگر.... قرار میگیرند، به شدت آسیب پذیر میشوند در فرایند تربیت کودکان هردو والد نقش موثری بازی می کنند.
دکتر زهرا محبوبی نیه روانشناسی سلامت در ادامه این مطلب آورده است تربیت فرزند از مهمترین وظایفی است که در وهله نخست بر عهدهی پدر و مادر و سپس معلمان و مربیان نهاده شده است؛ چرا که تربیت فرزند، رابطهی مستقیمی با صلاح و فساد جامعه دارد و اگر فرزندان در محیط خانواده، درست تربیت شوند، از این ناحیه، مشکلی برای جامعه پیش نمیآید.
اما اگر فرزندانی با تربیت نادرست پا به عرصهی اجتماع بگذارند، رفتار سوء آنان در جامعه سرایت میکند و تأثیر منفی بر آن میگذارند. چنان که بسیاری از نابسامانیهای اخلاقی و رفتاری موجود در جوامع کنونی، ناشی از انحرافات اخلاقی نسل جوان است که بخش عمدهی آن ریشه در تربیت خانوادگی آنان دارد. چرا که تصور بفرمایید کودک دختر یا پسر امروز، مادر و پدر، معلم، پزشک، وزیر و وکیل و سیاستمدار وغیره.... فردا هست.
وظیفه تک تک افراد جامعه است که به این مهم، توجه کافی ولازم را مبذول داشته واز هیچ گونه تلاشی دریغ نورزند. بطور مثال:
»در خیابانها و بزرگراهها، مراقب رفتار و گفتار خود خصوصا با کودکان کار باشیم و دقت کنیم. چرا که کو چکترین رفتار و گفتار نادرست آسیبی بزرگ و هولناک به روان این کودکان وارد میسازد که گاها جبران آن نزدیک به غیر ممکن خواهد بود.»
از این رو، پدر و مادر در تربیت فرزند وظیفهای بس مهم به عهده دارند که باید به آن توجه نمایند.
اما در بسیاری از جوامع نقش مادر در این زمینه پررنگ تر است، احتمالاً به این دلیل که مادر نسبت به پدر زمان بیشتری را با کودک سپری میکند .
عوامل تاثیرگذار بر چگونگی رفتار پدری و مادری عبارتند از: خصوصیت والدین اعم از سن و وضعیت روانی میزان تحصیلات، عوامل وضعیتی در خانه، روابط زناشویی، نگرش ها و نظام ارزشی، تصویر مادر از روابط اولیه و نیز عوامل گستردهتری همچون فرهنگ منابع و حمایت های اجتماعی و شرایط اجتماعی اقتصادی.
خانواده به عنوان اولین پایه گذار شخصیت، ارزشها و معیارهای فکری هر فرد است که نقش بارزی در تعیین سرنوشت، سبک و خط مشی زندگی افراد در آینده دارد و سلامت و اخلاق فرد تا حدود زیادی به آن بستگی دارد. شیوههای فرزند پروری را میتوان مجموعهای از رفتارهایی دانست که تعاملات والد- فرزند را در طول دامنه گستردهایی از موقعیت ها، توصیف میکند.
هر خانواده شیوه خاصی را تحت عنوان شیوههای فرزند پروری در تربیت فرزندان خویش به کار گرفته که متاثر از عوامل متفاوتی از جمله عوامل فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و اقتصادی است.