چرا و چگونه این همه رشته علوم تجربی مورد استقبال قرار گرفت؟
طبق اعلام وزارت آموزش و پرورش کار هدایت تحصیلی دانشآموزان براساس چند مؤلفه انجام میشود که عبارتند از نظر والدین با 5 امتیاز، نظر مشاوران مدارس با 10 امتیاز، نتایج آزمونهای استعداد سنجی با 30 امتیاز، نمرات تحصیلی دانشآموز با 35 امتیاز و نظر معلمان 10 امتیاز و نظر دانشآموز 10 امتیاز.
مطابق با آییننامه جدید هدایت تحصیلی دیگر همانند گذشته نمرات تحصیلی ملاک اصلی انتخاب رشته دانشآموزان نیست بلکه آزمونهای سنجش استعداد و رغبت و نظر مشاوران مدارس نیز سهم به سزایی دارد.
با عباس فرجی کارشناس مشاوره در آموزشوپرورش به گفتوگو نشستیم.
** تراکم دانشآموزان در رشته تجربی دردسر بزرگ سالهای آینده
این کارشناس مشاوره در آموزش وپرورش گفت: چالشی که این روزها سر زبانهاست تراکم بیش از اندازه در رشته تجربی است تراکمی که اگر به خوبی مدیریت نشود میتواند درد سر بزرگی برای دانشآموزان در سالهای آتی باشد.
** چرا و چگونه این همه رشته تجربی مورد استقبال قرار گرفت؟
وی ادامه داد: اما چرا و چگونه این همه رشته تجربی مورد استقبال قرار گرفت؟ رشتهای که تا چندی پیش جزء رشتههایی بود که عمدتاً دانش آموزان دختر به آن علاقه نشان میدادند ولی اکنون هم پسران و هم دختران به آن تمایل زیادی نشان میدهند.فرضیات زیادی مطرح است، فرضیاتی که هر کدام دلایل خاص خود را دارند مثلاً یکی از فرضیات تاکید بر آن دارد که شغل پزشکی فی نفسه جذاب است و اغلب دانشآموزانی که به رشته تجربی میروند خود را با روپوش سفید یا در اتاق عمل میبینند.
این کارشناس مشاوره در آموزشوپرورش افزود: فرضیه دومی که میتوان متصور شد پول است که با توجه به شرایط اقتصادی موجب شده که دانش آموزان و اولیاء پولسازی این رشته برایشان هدف قرار گرفته شود لذا به سمت رشته تجربی میروند
اما آیا دانشگاهها این همه ظرفیت پذیرش دانشجو در رشته پزشکی را دارند؟ و آیا با فرض بر اینکه این همه دانشآموز به رشته پزشکی بروند جامعه به این همه پزشک نیاز خواهد داشت ؟
وی با اشاره به اینکه آخرین اخبار هدایت تحصیلی از وخیم شدن اوضاع خبر میدهد به گونهای که تمایل و گرایش به رشته تجربی نه تنها کمتر نشده بلکه بیشتر هم شده است، گفت: با نگاهی مختصر متوجه میشویم که سیاستهای اشتباه در آموزش و پرورش چه در سنوات گذشته و چه در حال حاضر اوضاع را روز به روز بدتر کرده است به گونهای اگر به همین منوال ادامه پیدا کند سایر رشتهها با صندلی خالی مواجه خواهند شد.
** تورم دانشآموز در رشته تجربی
فرجی بیان کرد: به طور مثال اگر به آماری که علی افشانی مدیرکل آموزش متوسطه نظری وزارت آموزش و پرورش ارائه میکند نگاهی بیاندازیم متوجه خواهیم شد که میزان گرایش دانشآموزان دختر به رشته ریاضی 50 درصد کمتر از پسران است، ولی در رشته تجربی این دختران هستند که با گرایش 51 درصدی به این رشته گوی سبقت را از پسران ربودهاند و نوعی رکورد ثبت کردهاند. جمع آمارهای مربوط به این دو جنس نیز وضعی مشابه را نشان میدهد و از آن میشود به خوبی تورم دانشآموز در رشته تجربی را درک کرد. طبق این آمار 25.9 درصد دانشآموزان پایههای دوم و سوم متوسطه نظری در رشته ریاضی، 45 درصد در رشته تجربی و 28.4 درصد در رشته انسانی تحصیل میکنند که در آن باز هم رشته تجربی در صدر رشتههای پرطرفدار قرار میگیرد به گونه ای تقریباً دو برابر رشته ریاضی و انسانی دانش آموز وارد رشته تجربی شده است.
این کارشناس مشاوره در آموزش وپرورش ادامه داد: گرچه وزارت آموزش و پرورش در تلاش است با ایجاد توازن در رشتهها این مشکل را رفع کند اما برای ایجاد چنین توازنی نیازمندیم که از رشته تجربی به رشته ریاضی یا انسانی دانشآموز جابجا کنیم و خود این موضوع نیز البته دردسرهای خاص خود را به همراه خواهد داشت چرا که تا چندی پیش در شهر تهران حتی زمزمههایی به گوش می رسید که آموزش و پرورش قصد دارد فقط در دبیرستانهای فرهنگ دانش آموز رشته انسانی جذب کند که با فشار افکار عمومی و مجلس این طرح ملغی شد. با این اوصاف فکر میکنم آموزش و پرورش برنامه مشخصی در دستور کار ندارد با صحبتهایی که از مسئولان میشنویم آنچه محرز است عدم توازن در رشتههای تحصیلی در دبیرستانهاست ولی آنچه که از مسئولان انتظار میرود ایجاد تعادل در رشتههاست.
** حال رشتههای فنیوحرفهای خوب نیستاین کارشناس مشاوره در آموزشوپرورش بیان کرد: در سال جاری تبلیغات وسیعی برای نرفتن دانشآموزان به رشته ریاضی صورت گرفت و بر عکس از طرفی تبلیغ گستردهای برای هدایت به رشته فنیوحرفه ای صورت پذیرفت اما در عمل دانش آموزان بخاطر تبلیغات منفی از ترس به سمت رشته ریاضی نرفتند و به سمت رشته تجربی گرایش نشان دادند چون وضعیت فنی و حرفهایها را مناسب نمیدیدند این را بنده نمیگویم اکثر مدیران دبیرستانها اوضاع رشتههای فنیوحرفهای را خوش نمیدانند لذا در چنین بستری طبیعی است که دانشآموز بین بد و بدتر بد را انتخاب کند یعنی تجربی گزینهای است که برخی از دانش آموزان از روی ناچاری انتخاب کردهاند وگرنه اولویت اولشان چیز دیگری میبود.
** ایرادات تستهای استعداد و رغبت
فرجی ادامه داد: اما اینکه من یا شما بدانیم که تجربی اتفاقاً بدترین گزینه است امری دیگری است منظور این است که باید این را به دانشآموزان هم انتقال میدادیم که متاسفانه آموزش و پرورش نتوانست این کار را انجام دهد. مهمترین فاکتوری که مسئولان آموزش و پرورش در انتخاب رشته دانشآموزی در سال جاری به آن استناد میکنند این است که از دانشآموزان تستهای استعداد و رغبت گرفته شده است البته امری که در گذشته هم رایج بوده و بر اساس هوش عمومی و علائق دانشآموزان آنها را هدایت میکردند اما اکنون در این تستها تغییراتی ایجاد شده است و به گواه آموزش و پرورش دقیقتر دانشآموزان ارزیابی میشوند ولی داستان از این قرار است که خود این تستها محل اشکال زیادی است.
وی گفت: یکی از آزمونهای تشخیصی که در پایه نهم از دانشآموزان گرفته میشود تست استعداد تحصیلی است این تست 11 خرده آزمون دارد که شامل معنی واژه، استدلال کلامی، کفایت اطلاعات، مبانی ریاضی، استدلال عددی، استدلال انتزاعی، استنباط منطقی، تجسم فضایی، چرخش شکل، ترکیب قطعات و استدلال مکانیکی است یکی از مهمترین ایرادهایی که به این آزمون میتوان گرفت زمان 130 دقیقهای آن است دانشآموزان غالباً در این سن تجربه کافی برای چنین آزمون سنگینی را ندارند اما همین آزمون ملاک مهمی برای تعیین رشته دانش آموز بوده آزمونی که 15 درصد از نمره هدایت تحصیلی در آن نهفته است.
این کارشناس مشاوره در آموزشوپرورش بیان کرد: دومین ایرادی که به این تست گرفته میشود این است که هیچ خرده آزمونی از یازده خرده آزمون، استعداد دانشآموز برای ورودبه رشتههای تجربی را محک نمیزند لذا میشود اینگونه استناد کرد که این تست اساساً نمیتواند ملاک انتخاب دانش آموز برای رشته تجربی باشد ولی این اتفاق در حال رخ دادن است و تصادفاً آموزش و پرورش به آن افتخار هم میکند.
فرجی ادامه داد: سومین و مهمترین ایراد این آزمون این است که ملاک ارزیابی تست برای تعیین رشته نمره عمومی و معدل کل استعداد دانشآموز است. لذا سوال مهم این است که اگر قرار است بر اساس نمره عمومی استعداد دانشآموز ارزیابی شود پس چرا ما آزمون ریون را که سالها مورد اجرا قرار می گرفت کنار گذاشتیم؟ مگر آنکه فرض بگیریم آموزش و پرورش میخواسته هدفمندتر تعیین رشته کند که در عمل اینگونه به نظر نمیآید.
-
ولی رشته های ریاضی بعد از فارغ التحصیلی از دانشگاه طرح ندارند و بیکار میمانند. و فقط عده معدودی که معرف و پارتی داشته باشند مشغول به کار میشوند.
پس اگر دولت برای رشته های ریاضی که در دانشگاه درس میخوانند. و مهندسین طرح بگذارد . دیگر دانش آموزان به سمت رشته های تجربی نمیروند . و تعادل برقرار میشود.