گفت‌وگو با مترجم کتاب «روان ­ترکیب‌گری: راهنمای اصول و تکنیک­‌ها»

کتاب «روان ­ترکیب‌گری: راهنمای اصول و تکنیک­‌ها» به ترجمه خالد جنادله، مریم جباری، مهدی بیت­ سعید از سوی انتشارات کتاب ارجمند منتشر شده است.

جباری درباره این اثر توضیح داد: کتاب «روان­ ترکیب گری: راهنمای اصول و تکنیک‌­ها»، رویکرد نسبتاً تازه‌­ای را نسبت به ساختار روان و روان ­درمانی ارائه می­‌کند. این کتاب نخستین کتابی است که توسط بنیانگذار روان ­ترکیب گری، روبرتو آساجیولی، و با هدف معرفی دیدگاه خود تألیف شده است. این رویکرد در وهله نخست از نظریه روان­ تحلیلی فروید منشعب شده و برای تکوین نظرگاه جدیدی درباره ساختار شخصیتی انسان و فرایند روان­ درمانی مبتنی بر روان­ ترکیب‌گری توسعه یافته است.

او ادامه داد: روان ­ترکیب گری بر خلاف نظریه روان ­تحلیلی کلاسیک، رویکردی کل­ نگر است و بر تمامیت و یکپارچگی شخصیت و هویت وجودی انسان تأکید می‌­کند و از این رهگذر می‌­کوشد ابتدا با مورد هدف قرار دادن ناهشیار پست‌­تر، که پایین­‌ترین سطح شخصیت انسان است، و کندوکاو در تعارض­‌های سرکوب­ شده و آسیب‌­های دوران اولیه زندگی، بحران­‌های روحی و روانی و همانندسازی­‌های فرد را تشخیص دهد؛ سپس با رهاسازی فرد از این بحران‌­ها و همانندسازی­‌ها که اغلب فرد را از تجربه «خود» اصیل و یکپارچه‌­اش محروم می‌­سازند، برای تحقق و شکوفایی هشیاری برترش که جایگاه فضایل انسانی است راه را می­‌گشاید. بنابراین، در روان­ ترکیب‌گری «خود» جنبه بسیار مهمی است که برای محقق ساختن آن فرد پستی‌­ها و بلندی‌­های بسیاری را پشت سر می­‌نهد. «خود» به­ مثابه آگاهی محض، تهی از هرگونه محتوای تجربه؛ فرا­تر از همه هیجان‌­ها، افکار، احساسات و حس­‌ها و در عین حال حاضر در همه آنها.

جباری با بیان اینکه یکی از اهداف اساسی روبرتو آساجیولی از پایه‌­گذاری روان­ ترکیب‌گری، گنجاندن بُعد معنوی و روحانی انسان در فرایند روان ­درمان است عنوان کرد: بُعدی که در روان­تحلیلی فروید مورد غفلت یا انکار قرار گرفته بود. همچنین، توجه به جوانب مثبت وجود انسان و اهتمام به شکوفایی آنها در فرایند روان­ درمانی و خودپروری، از انگیزه­‌های دیگر آساجیولی برای تدوین این رویکرد بود که همین امر سبب می­‌شود وی را از طلایه‌­داران روان­شناسی مثبت­ نگر و از جهتی دیگر روان­شناسی انسان­‌گرا بدانیم. علی­رغم اهمیت نظری و در عین حال کاربردی روان ­ترکیب‌گری و پتانسیل­‌هایش در حوزه روان‌­درمانی و خودپروری، پیش از این در ایران اهتمامی نسبت به معرفی آن نشده بود و همین امر مترجمان کتاب روان ­ترکیب‌گری را برانگیخت تا به معرفی این نظرگاه از خلال ترجمه کتاب مذکور بپردازند.

او درباره مخاطبان کتاب حاضر هم بیان کرد: مخاطبان کتاب حاضر در وهله نخست، روان­ درمانگران، مشاوران، بالینگران، مربیان و مددکاران اجتماعی است؛ زیرا در حوزه روان­ درمانگری تألیف شده است و بر نظریه‌­ها و دیدگاه‌­های روان­ درمان‌گرانه سلف و هم ­عصر خود مبتنی است. لذا خواننده برای بیشترین میزان بهره­‌مندی از این کتاب باید در زمینه نظریه روان ­تحلیل‌گری و بعضی از مفاهیم رایج در حوزه روان­‌درمانی و روان­شناسی آشنایی داشته باشد، اما این امر بدان معنا نیست که این کتاب، خارج از حوزه روان­شناسی و روان­‌درمانی نمی‌­تواند مخاطبان خود را بجوید، از آنجا که آساجیولی در همین کتاب بیان کرده است که تکنیک‌­های روان­ ترکیب‌گری را می‌­توان به عنوان خودآموز هم به­ کار برد، خوانندگانی که در زمینه روان ­درمانی و روان­شناسی متخصص نیستند، اما نسبت به مفاهیم آن آگاهی دارند نیز می‌­توانند از این کتاب بهره ببرند؛ به ­خصوص که تکنیک‌­های روان­ ترکیب‌گری در زمینه خودپروری هم قابلیت بالایی دارند. به همین دلیل امروزه در زمینه آموزش و پرورش و در موقعیت‌­های سازمانی هم به­ کار گرفته می‌­شوند.

جباری با تاکید بر اینکه مفاهیم و تکنیک‌­های روان­ ترکیب‌گری منحصر به موقعیت درمانی نیستند و باتوجه به تنوع و کاربردپذیری بسیاری که دارند می‌­توانند در زمینه خودپروری هم به ­کار گرفته شوند توضیح داد: به ­ویژه تکنیک‌­هایی مانند ناهمانندسازی یا همانندسازی با خود، تمرین پرورش و تقویت اراده، انواع تجسم­‌ها و ... این­گونه تکنیک­‌ها و تمرین‌­ها می‌­توانند حتی به افرادی که از سلامت روانی هم برخوردار هستند کمک کنند تا به ذات اصیل و حقیقی خود نزدیک‌­تر شده و مسیر خود را در تحقق و شکوفایی موهبت­‌های انسانی‌­شان بیابند و در آن به ­طور مؤثر گام بردارند. هدف روان ­ترکیب‌گری در نهایت، تحقق خود است؛ یعنی رهایی یافتن از حجاب روزمرگی و برچسب­‌هایی که به خود نسبت می­‌دهیم یا به ما نسبت می­‌دهند، و منکشف شدن ماهیت و جوهر اصیل انسان، و این در واقع هدفی است که هر خردمندی در پی آن می­پوید، لذا روان ­ترکیب‌گری می‌­تواند برای همه مفید باشد.

او درباره ضرورت ترجمه این کتاب بیان کرد: هدف واقعی ترجمه پر کردن خلاء است، چه علمی چه ادبی و چه در حوزه­‌های دیگر. آنچه ترجمه یک اثر را بااهمیت می‌­سازد صرفاً انتقال دقیق و مخلصانه اثر به زبان دیگر نیست، بلکه گزینش اثر هم نقش بسیار مهمی در اهمیت نتیجه نهایی دارد. اینکه از دهه چهل یا پنجاه رویکردی در زمینه روان ­درمانی و روان­­شناسی در غرب مطرح شده بود و همچنان کارایی دارد و در رهگذر زمان بر آن افزوده شده، پیروانی یافته و مؤسسات و انجمن‌­هایی دارد، اما در کشور ما ذکری از آن نرفته، به نظر ما یک خلاء است. ادعایی بر اینکه این شیوه روان­ درمانی حلال همه مشکلات است مطرح نمی‌­کنیم، اما لااقل می­‌تواند در زمینه­‌هایی دست درمانگر یا مشاور را بگیرد و رهنمون وی شود، خاصه که نگاهی یکپارچه و کل­نگر نسبت به انسان دارد و وضعیت وجودی او را به یک اختلال فرو نمی‌­کاهد. چه بسا پر کردن همین خلاءهاست که می‌­تواند افقی تازه بگشاید و راه را برای ابداع و نوآوری باز کند، البته اگر دغدغه ما در مقام متخصصان روان‌درمانی و روان­شناسی ابداع و نوآوری باشد نه چیز دیگر!

جباری در پایان با بیان اینکه روان­ ترکیب‌گری در حوزه روان­ درمانی ابداع شد، اما محدود به روان ­درمانی نیست و می‌­توان آن را به دیده یک سبک زندگی نگریست افزود: در عصری که انسان روزبه ­روز از خود حقیقی­‌اش فاصله می­‌گیرد و به سوی زندگی مصرفی و تهی از خودآگاهی گام برمی­دارد و مؤسسات تجاری، فرهنگی، جناحی و به­ ظاهر هنریِ حرص­‌آمیز و سودپیشه تمام تلاش خود را بر دامن زدن بر این فاصله صرف می­‌کنند، تا از وی طعمه سهل ­الوصولی برای مقاصد خود بسازند، نیاز به خودآگاهی و مصالحه با خود بیش از هر زمان دیگری احساس می­‌شود.

او یادآور شد: البته باید گفت روان ­ترکیب‌گری راه همواری برای نیل به خودآگاهی و خودبودگی نیست و رسیدن به مقصد تابع نظم و انظباط خاصی است که رهرو عنای آن را بر خود هموار می‌­کند. مهم این است که بخواهیم به خود نزدیک شویم، به­ سوی خود گام برداریم، و سرانجام خود شویم؛ آن­گاه است که ارزش والای خود را در می­‌یابیم و خود را به هیچ چیز دیگر تنزل نمی­‌دهیم چراکه به ­یقین می‌رسیم که «من کالایی نیستم که دست­ به ­دست شود. من «من» هستم.» ادعایی نیست که روان­ ترکیب‌گری تنها راه رسیدن به «من» است؛ راه­ها بسیار است، اما روان ­ترکیب‌گری یکی از همین راه­هاست که می‌­کوشد ما را به ­سوی تحقق«من» یا «خود» اصیل رهنمون شود تا «من هستندگی» ما سرچشمه عشق حقیقی به خود، زندگی و دیگری باشد.