مزایای داستان‌سرایی برای سلامت روان

داستان‌سرایی معمولاً به عنوان گفتن یا نوشتن داستان توصیف می‌شود. این داستان‌ها معمولاً برای سرگرمی و مشغول کردن شنوندگان و خوانندگان گفته می‌شود. افزون بر این، آن چه که در این مطلب قصد گفتن آن را داریم اینست که داستان‌سرایی ابزار قدرتمندی برای سلامت روان است.
 همه‌ی ما با به اشتراک گذاشتن یک رویداد منفی با یکی از اعضای خانواده درباره‌ی اتفاقی که مثلاً در بازار افتاده یا وقتی ماجرای رمانتیک ازدواج یا آشنایی با شریک عاطفی‌مان را برای کسی تعریف می‌کنیم به نوعی داستان‌سرایی می‌کنیم. وقتی درباره‌ی رویدادها، شخصیت‌ها، اعمال، موضوعات، احساسات و ایده‌ها صحبت می‌کنیم، در واقع به صورت روزانه از روش‌های داستان‌سرایی استفاده می‌کنیم. یکی از روش‌های شروع گفتگو‌های ما استفاده از عبارتی مانند «داستان چیه؟» یا «داستان از این قراره که» است. ما بدون این که خودمان متوجه باشیم داستان‌های زیادی را با دیگران به اشتراک می‌گذاریم.
ارتباط بین داستان‌سرایی و سلامت روان
آنی بروستِر استادیار دانشکده‌ی پزشکی هاروارد باور دارد داستان‌ها با ما ارتباط برقرار می‌کنند. تحقیقات حوزه‌ی روان‌شناسیِ روایتی نشان‌دهنده‌ی ارتباط بین داستان‌سرایی و تندرستی است. کشف داستان‌های شخصی، فکر کردن درباره‌ی آنها، تغییر این روایت‌ها و به اشتراک گذاشتن آن‌ها شاید ما را آسیب‌پذیر کند، اما به بهبود و رشد ما هم کمک می‌کند.
مزایای داستان‌سرایی برای سلامت روان
تقویت مهارت‌های گوش دادن و تخیل
شما حین تمرکز و توجه کامل با تمام حواس به داستان‌ها تبدیل به یک شنونده‌ی فعال می‌شوید. تبدیل شدن به یک شنونده‌ی فعال یک مهارت اجتماعی عالیست. از طرفی با خواندن کتاب‌های داستانی تخیل و تفکر شما رشد کرده و گسترش می‌یابد. در واقع شما می‌توانید از خواندن به عنوان تمرینی برای سلامت و تناسب مغزتان بهره ببرید. گاهی‌اوقات داشتن قدرت تخیل به افراد قدرت تحمل عوامل استرس‌زای زندگی را می‌دهد.
افزایش همدلی و تقویت حافظه
حین ارتباط برقرار کردن با کاراکتر‌های یک داستان، مغز ما اکسی‌توسین ترشح می‌کند. اکسی‌توسین با همدلی ارتباط دارد، عنصر سازنده‌ای که به ارتباط و عمیق کردن روابط ما کمک می‌کند. افزون بر افزایش حس همدلی، مزیت دیگر داستان‌سرایی بهبود حافظه است. جنیفر آکِر استاد بازاریابی دانشکده‌ی کسب و کار استنفورد می‌گوید مردم اطلاعات را زمانی که با داستان آمیخته شده باشد ۲۲ برابر بیشتر از خودِ اطلاعات به تنهایی به یاد می‌آورند.
افزایش احساسات مثبت
طبق تحقیقات اخیر در زمینه‌ی روان‌شناسی مثبت، نحوه‌ی داستان‌سراییِ ما خلق و خو و خویشتن‌شناسی ما را کنترل می‌کند. داستان‌ها قدرت تعالی بخشیدن به ما و تغییر حالات روحی ما را دارند و این اتفاق کوچکی نیست. مقدار قابل‌قبولی حسِ مثبت و خوش‌بینی به ما اجازه می‌دهد ناملایمات و موانع زندگی را بهتر تحمل کنیم.

در مطالعه‌ای که روی کودکان بستری شده در بخش مراقبت‌های ویژه انجام شد، یک جلسه قصه‌گویی منجر به افزایش اکسی‌توسین، کاهش کورتیزول و درد همین‌طور تغییرات مثبت احساسی در کودکان شده است. قدرت قصه‌گویی در تنظیم عملکرد‌های فیزیولوژیکی و روانی را نباید کوچک شمرد چرا که راه ساده‌ای برای تسکین درد و ناراحتی و تغییر چشم‌انداز احساسی ماست.
کمک به بهبود زوال عقل
افراد مبتلا به زوال عقل هم از مشارکت در داستان‌گوییِ گروهی و خاطره درمانی بهره می‌برند. ثابت شده است که داستان‌سرایی هم مانند بسیاری از هنر‌ها از جمله موسیقی به اعضای مسن جامعه کمک می‌کند با حافظه‌ی به خطرافتاده‌شان کنار بیایند و آن را بهبود ببخشند.
کمک به برقراری ارتباط با دیگران
نه تنها سخنگویان از داستان‌ها برای مسحور کردن مخاطبان خود بهره می‌برند، بلکه دانشمندانی که تلاش می‌کنند با عموم مردم ارتباط بهتری برقرار کنند از مهارت داستان‌سرایی استفاده می‌کنند. این رویکرد به معنای سخنرانی بیشتر درباره‌ی نحوه‌ی گسترش آثار و فرایند علمی آنها، انتقال اطلاعات و جزئیات به یک شیوه‌ی خودمانی‌تر یا گفتگو‌های علمی به سبک داستان‌سرایی برای درک بهتر شنوندگان است.
معنادار کردن موفقیت‌ها و شکست‌ها
تغییر روایت شخصی خودتان در واکنش به موفقیت‌ها و شکست‌هایتان می‌تواند اثرات مثبتی در پی داشته باشد. دانشمندان در تحقیق درباره‌ی پشتکار و موفقیت‌های تحصیلی جوانان دریافتند روایت‌های جدید می‌تواند به شیوه‌های مثبت خودانگیختگی ایجاد کند.
داستان موفقیت‌های فردی یادآور اینست که فرد چقدر در دستیابی به اهدافش موفق بوده است. با بازگویی این داستان‌ها عزت‌نفس فرد افزایش یافته و برای موفقیت‌های دوباره انگیزه پیدا می‌کند.

از سوی دیگر، بازگویی داستان‌های شکست هم خالی از فایده نیست. اگر آن‌ها را به یک شیوه‌ی جدید بازگو کنید، افراد دیگر با شنیدن آن‌ها قدر تلاش‌هایشان را می‌دانند، برای پشت سر گذاشتن چالش‌های زندگی به خودشان می‌بالند و برای رویارویی با چالش‌های آینده آمادگی بیشتری پیدا می‌کنند.
دگرگونی داستان زندگی شخصی
روایت‌درمانی به افراد کمک می‌کند از داستان‌های مشکل‌آفرینی که در گذشته تجربه کرده‌اند و بی‌سبب غرق آن‌ها شده‌اند، عبور کنند. با به چالش کشیدن باور‌های ناسالم و گسترشِ روشِ نگاه به داستان‌های زندگی می‌توان داستان‌های جایگزین یافت و نسبت به آینده دیدگاه‌های جدید و سالمتری پیدا کرد.

در واقع، تحقیقات اخیر درباره‌ی هویتِ روایی نشان داد وقتی صحبت از داستان‌های زندگی می‌شود، کسانی که معانی رهایی‌بخشی از چالش‌ها و مصیبت‌های گذشته‌ی زندگی‌شان یافته‌اند و آن را در قالب داستان با دیگران به اشتراک می‌گذارند از سطوح بالاتری از سلامت روان، تندرستی و بلوغ برخوردارند.
سخن آخر
با انتخاب یک دیدگاه متفاوت می‌توانید سلامت روان‌تان را بهبود ببخشید. داستان‌سرایی راهی برای برقراری ارتباط با دیگران، معنادار کردن تجربیات شخصی خودمان، سازماندهی به زندگی در قالب یک روایت منسجم و کسب تجربه از شنیدن داستان‌های دیگران است.