هیجان چیست و تقویت مهارت مدیریت آن چگونه است ؟

دکتر یاسین نجفی زادگان در یادداشتی تخصصی از مهارت مدیریت هیجان و راهکارهایی برای بهبود آن مهارت  نوشته است : مدیریت هیجان یکی از مهارتهای زندگی است که با کنترل احساسات و هیجانها، کمک می‌کند با چالشها راحت‌تر کنار بیایید. همچنین کیفیت ارتباطات شما را بهتر می‌کند بنا بر همین گزارش از میگنا رسانه سلامت روان ایران بهزیستی روانشناختی مدیریت هیجان و تاب آوری با هم ارتباطات معنی دار داشته لذا در این مقاله سعی شده است به اهمیت این مهارت بپردازیم و راهکارهایی را برای تقویت مهارت مدیریت هیجان معرفی کنیم.


هیجان چیست؟
هیجانها مجموعه وضعیتهای روانی و جسمی هستند که بر اثر تحریک محیطی یا داخلی در بدن تجربه می‌شوند و باعث تحریک، برپایی، تداوم و کنترل فعالیت می‌شوند.هیجانهای اصلی و فرعی مختلفی داریم مثل: خشم، ترس، غم، شادی، نفرت، حسادت، تعجب، سوگ و عشق که هرکدام به روشهای گوناگونی ابراز می‌شوند.
هیجانها رفتار ما را تحت‌تاثیر خود قرار می‌دهند و حتی روی تصمیمات ما و روابطمان با دیگران موثرند.

مهارت مدیریت هیجان چیست؟

این مهارت شامل موارد زیر است:

    انواع هیجانها را بشناسید و از وجود آن آگاه شوید.
    شدت بروز و میزان تاثیرگذاری آنها را بدانید.
    به‌راحتی آنها را ابراز کنید.
    بتوانید با راهکارهای متناسب و با آگاهی و هشیاری، هیجانها را مدیریت و کنترل کنید.

مهارت مدیریت هیجان و بهبود آن
داشتن مهارت مدیریت هیجان چه کمکی به ما می‌کند؟

    می‌توانیم احساسات و هیجانهای خودمان و دیگران را شناسایی و درک کنیم؛ آنها را بپذیریم و ابراز کنیم.
    به احساسات دیگران احترام بگذاریم.
    تشخیص می‌دهیم که چه شرایط و موقعیتهایی باعث ایجاد چه هیجاناتی در ما می‌شوند.
    واکنش خودمان را نسبت به هیجان احتمالی پیش‌بینی می‌کنیم.
    از تاثیر کنترل یا عدم کنترل هیجانهایمان بر دیگران آگاه می‌شویم.
    در مواجهه با چالشها و مشکلات، واکنشهای کنترل‌شده‌ای و سازنده‌ای از خودمان نشان می‌دهیم.
    براساس منطق تصمیم می‌گیریم.
    می‌توانیم خشممان را مدیریت کنیم و از طغیانهای هیجانی و پرخاشگری جلوگیری کنیم.
    روابطمان با دیگران بهبود پیدا می‌کند و سرشار از آرامش و امنیت می‌شود.
    از مکانیسمهای مقابله‌ای بالغانه‌ و مناسبی استفاده می‌کنیم.
    در ابعاد مختلف شغلی، عاطفی و اجتماعی پیشرفت می‌کنیم.

راهکارهایی برای تقویت مهارت مدیریت هیجان

درباره اهمیت و فواید مدیریت هیجان صحبت کردیم؛ حالا ببینیم چطور می‌توانیم این مهارت را در خودمان تقویت کنیم. مثل هر مهارت دیگری، یادگیری این مهارت هم نیاز به تمرین و تکرار دارد. راهکارهای مختلفی برای این کار وجود دارد که به چند مورد آن اشاره می‌کنیم:

هیجانها را بشناسیم و آنها را بپذیریم

آشنایی با هیجانها و شناختن آنها باید از دوران کودکی اتفاق بیفتد. می‌توانیم در قالب بازی و داستان، کودکان را با هیجانهایشان آشنا کنیم. کودک احتمالا تعریفی از هیجانهایی مثل خشم و حسادت ندارد و فقط گریه می‌کند یا اسباب‌بازیهایش را خراب می‌کند. وظیفه آموزش به کودکان به‌عهده ما بزرگترهاست.

اما گاهی خودمان هم به‌عنوان بزرگسال با انواع هیجانهایی که تجربه می‌کنیم، آشنا نیستیم. افتراق هیجانهای مختلف پیش از واکنش نشان دادن اهمیت زیادی دارد. اگر هیجانها را با هم اشتباه بگیریم، به‌سختی می‌توانیم تصمیمهای درست بگیریم و واکنش مناسبی را از خود نشان دهیم.

هنگام تجربه یک هیجان، آن را با تمام وجود بپذیریم. تجربه انواع هیجانها در هر انسانی طبیعی است و نشانه ضعف نیست. هر انسان سالم و طبیعی گاهی خشم را تجربه می‌کند و گاهی هم غمگین می‌شود.
برای کسب مهارت مدیریت هیجان، با روشهای آرام‌سازی آشنا شویم

اگر در اوج هیجان بخواهیم واکنش نشان دهیم، ممکن است درنهایت پشیمان شویم. همچنین تجربه طولانی‌مدت برخی از هیجانها مثل خشم حتی می‌تواند باعث آسیب جسمی و روانی شود.

باید تمرین کنیم تا بتوانیم با تکنیکهایی مثل مراقبه، تنفس عمیق شکمی، نیایش، انجام کارهای خلاقانه و هنری و روشهای دیگری که با روحیه و بینش ما سازگار است، خودمان را آرام کنیم.
ورزش منظم را در برنامه هفتگی خودمان قرار دهیم

ورزش کردن یک راهکار مفید، قدرتمند و حتی کم‌هزینه برای افزایش مهارت مدیریت هیجان است. ورزشهای هوازی و پیاده‌روی در طبیعت برای کنترل هیجان بسیار موثرند. هدف انجام ورزش سنگین و حرفه‌ای نیست؛ نیم‌ساعت ورزش هوازی روزانه اغلب باعث افزایش ترشح دوپامین در بدن می‌شود و بعد از آن احساس شادابی خواهیم کرد.
راههای بروز سالم هیجانهایمان را یاد بگیریم

هیجانها را نباید سرکوب کنیم؛ اما گاهی روشهای نادرستی برای تخلیه برخی از هیجانها داریم که به خودمان یا دیگران آسیب می‌رساند و روابطمان را تخریب می‌کند.

گاهی گریه کردن راهکاری مناسبی است. بعضی از ورزشها هم به تخلیه هیجان کمک می‌کنند.
مهارت مدیریت هیجان
افکار و احساساتمان را بنویسیم

گاهی حرف زدن درباره احساسات و هیجانها بسیار سخت است. نوشتن آنها کمک می‌کند احساس آرامش بیشتری کنیم.
به‌اندازه کافی بخوابیم
خواب کافی و به‌موقع نیاز بدن است. بهتر است شبها زودتر بخوابیم و صبح زود هم بیدار شویم. داشتن برنامه منظم خواب هم روی سلامت جسمی و هم سلامت روانی ما تاثیر می‌گذارد.
برای یادگیری مهارت مدیریت هیجان وقت بگذاریم و از متخصص کمک بگیریم
هر مهارتی نیاز به آموزش دارد. مراجعه به مشاور یا متخصص کمک می‌کند هیجانها را بهتر بشناسیم و با روشهای پذیرش و مدیریت آنها آشنا شویم. گاهی شدت هیجانها در چالشها و مشکلات زندگی بسیار زیاد است و برای کنترل و مدیریت آنها نیاز به راهنمایی و حمایت داریم.

جمع‌بندی مهارت مدیریت هیجان
مهارت مدیریت هیجان یک مهارت کاربردی و مهم زندگیست که تاثیر زیادی در بهبود روابط ما و موفقیتهایمان دارد. همچنین باعث آرامش و سلامت جسمی و روانی ما می‌شود.
ازبین تکنیکهای مدیریت هیجان باید ببینیم کدامیک با روحیه و شخصیت ما سازگارتر است و تاثیر بیشتری روی ما دارد. در انجام این تکنیکها باید مداومت داشته باشیم تا به‌مرور زمان نتایج فوق‌العاده آنها را مشاهده کنیم.