بارداری و اختلالات خواب

بارداري براي همه زنان تجربه اي شیرین و خوشایند نبوده و می تواند طیفی از پاسخ هاي متفاوت مثبت تا منفی را در فرد ایجاد نماید.
به گزارش میگنا رسانه روانشناسی و تاب آوری ایران دوران بارداری با فشارهاي روانی، هیجانی و جسمی بسیاري همراه است که نیازمند تغییرات فیزیولوژیک و روانشناختی بسیارمی باشد. به دلیل تغییرات سیستماتیک ناشی از عوامل هورمونی و جسمی، دوران بارداري می تواند الگوي خواب را برهم زده و اختلال خواب ایجاد نماید.

دکتر زهرا محبوبی متخصص روانشناسی روانشناسی سلامت اختلال در ادامه این مطلب آورده است : خواب از شایع ترین مشکلات دوران بارداري است که  درصد قابل توجهی از زنان باردار جهان از آن رنج می برند و شایعترین نوع اختلال خواب در بارداری بی خوابی بوده و از شروع هفته 12بارداري تا 2ماه بعد از زایمان، اختلالات خواب به صورت بیدارشدن هاي مکرر شبانه، کمتر شدن خواب شبانه و کاهش کارایی خواب بروز می کند، همچنین  به صورت مشکل در شروع، حفظ و ادامه خواب و یا کیفیت بد خواب در نظر گرفته می شود و پدیده اي تهدید کننده براي سلامت مادران است.
لذا با افزایش سن حاملگی و اضافه شدن وزن، فشار بر روی اعصاب کمر و اعصاب پا بیشتر شده و حرکات و فعالیت مادر کُند تر می شود و مشکلات قید شده، باعث کاهش خواب می گردد.
عوامل ایجادکننده اختلالات خواب در سه ماهه اول، تهوع، استفراغ، کمردرد و تکرر ادرار، در سه ماهه دوم حرکت جنین و سوزش سردل، و در سه ماهه سوم تکرر ادرار، کمردرد، کوتاهی تنفس و گرفتگی پا است.
در این راستا، نتایج مطالعات مروري حاصل از اختلالات خواب در دوران بارداري نمایانگر افزایش احتمال زایمان پیش از موعد، کاهش وزن هنگام تولد، افزایش مشکلات در دوران بارداري و حین زایمان، افزایش طول مراحل زایمان و زایمان با سزارین می شود.
دي جانگ  و همکاران ( 2016 )، در مطالعه خود اذعان داشتند که مدت زمان کوتاه تر خواب در اوایل بارداري با مدت زمان تولد ارتباط دارد و مدت زمان خواب، به عنوان یک عامل خطر براي رشد آهسته جنین به شمار  می رود.
از جمله عوامل دیگري که به شدت می تواند کیفیت خواب را تحت تأثیر قرار دهد، افسردگی حین بارداري است، براي بسیاري از زنان، دوران بارداري نمایانگر افزایش آسیب پذیري نسبت به بیماري هاي روان پزشکی است.
شمار قابل توجهی از زنان شروع اولین اختلالات اضطرابی و خُلقی را در طول بارداري و یا در چند ماه نخست بعد از زایمان تجربه می کنند و کسانی که داراي تاریخچه اختلال روان پزشکی هستند، در خطر فزاینده تکرار یا عود علائم قرار دارند.
تغییرات الگوي خواب موجب ایجاد اختلال عملکرد روزانه، خستگی مادر، کاهش رفاه خانوادگی، افزایش حوادث و در نتیجه باعث کاهش کیفیت زندگی می گردد.

افزون بر آن، در برخی موارد نیز موجب بروز افسردگی در بارداري و تاثیر منفی روي خانواده و به طور غیرمستقیم منجر به تحمیل باراقتصادي به جامعه می شود. بایستی خاطر نشان کرد، کودکان مادرانی که افسردگی دوران بارداري را تجربه کرده اند، با تأخیر در راه رفتن و تکلم، نقصان در حافظه و یادگیري، اختلالات خواب و هیجان پذیري، اختلالات حرکتی، افزایش واکنش هاي هیجانی، اُفت خلق و مشکلات عاطفی و رفتاري دست به گریبان  هستند.
عاملی که از نظر شناختی در بی خوابی و افسردگی نقش اساسی دارد، نشخوار ذهنی می باشد. نشخوارها تفکرات منفی تکراري اند که به صورت خودکار و غیر انطباقی در تنظیم هیجان فرد، براي مقابله با استرس نقش دارند. نشخوار فکري، سرگردانی غیر متمرکز و خورنده ذهن در مورد اشتباهات گذشته و یا نگرانیهاي آینده است، که بیخوابی را به افسردگی مرتبط می سازد.
اختلال خواب و خطر زایمان زودرس
بر اساس یک تحقیق که توسط دانشگاه ایالتی کالیفرنیا در سن فرانسیسکو (UCSF) انجام گردیده است، زنان بارداری که دچار مشکلات قابل ملاحظه در خوابیدن هستند ممکن است در خطر زایمان زودرس پیش از هفته سی و چهارم حاملگی باشند. این اختلالات به طور عمده شامل بیخوابی مزمن (Insomnia) و وقفه تنفسی در خواب (Sleep Apnea) می باشند. بی خوابی مزمن حالتی است که فرد به صورت مداوم دچار مشکل به خواب رفتن می باشد و یا پس از کمی خوابیدن بیدار می شود و دیگر نمی تواند بخوابد. این افراد می توانند علائم دیگری مانند خواب آلودگی در طول روز، سردرد، تحریک پذیری و حتی افسردگی هم داشته باشند.
وقفه تنفسی در خواب حالتی است که فرد در طول خواب دچار حملات دوره ای توقف تنفس و سپس شروع تنفس می گردد. این افراد حتی با وجود خواب کافی در طول شب، در طول روز بعد دچار خستگی می باشند. این افراد معمولا در هنگام خواب با صدای بلند خُرخُر می کنند.
این مطالعه بر روی ۲۲۶۵ خانم باردار دچار اختلالات خواب (بی خوابی یا وقفه تنفسی) انجام گردید و نشان داد که شانس یا خطر زایمان زودرس (پیش از هفته ۳۴ حاملگی) در زنان باردار دچار وقفه تنفسی بیش از دو برابر زنان نرمال، و خطر زایمان زودرس در زنان باردار دچار بی خوابی مزمن نزدیک به دو برابر زنان نرمال می باشد.
تعداد زیاد افراد شرکت کننده در آزمایش و اعتبار علمی دانشگاه ایالتی کالیفرنیا در سن فرانسیسکو به اعتبار نتایج آزمایش می افزایند. با توجه به خطرات زایمان زودرس برای جان نوزاد و عوارض احتمالی آن در آینده برای کودک، این محققان توصیه می کنند که نتایج این تحقیق جدی گرفته شود و خانم های بارداری که دچار اختلالات خواب می باشند، ابتدا توسط پرسنل بهداشتی درمانی و یا اطرافیان شناسایی شوند و سپس با افزایش آگاهی ایشان در این مورد، به مراکز درمانی مربوطه ارجاع داده شوند. این محققان توصیه می کنند که از روش های غیر دارویی که توسط روانشناسان و روانپزشکان ارائه می گردند، در درمان مشکلات خواب در زنان باردار استفاده گردد.