باز هم چکش‌کاری در معاونت پرورشی/چرا نفس پرورشی به شماره می‌افتد؟
در طول سال‌های گذشته و هر بار که معاونت پرورشی آموزش و پرورش دچار تغییرات ساختاری شده است، ردی از پژوهش‌ها در صحبت مسئولان دیده میشود؛ آیا این بار هم که معاونت پرورشی از تربیت‌بدنی جدا شده است، باز هم پژوهشی صورت گرفته است؟به گزارش فارس، هر چند که بعد از پیروزی انقلاب اسلامی ایران، توجه به تعلیم و تربیت در صدر برنامه‌ها قرار گرفت اما ایجاد نهاد تربیتی به صورت ساختار یافته را باید به شهیدان رجایی و باهنر نسبت داد.
شهیدان رجایی و باهنر در دوران تصدی وزارت آموزش و پرورش در سال 1359 شمسی اقدام به تأسیس ستادهای امور تربیتی در مدارس کردند تا دانش‌آموزان را به ارزش‌های اسلامی ترغیب کنند.
اهداف تشکیل امور تربیتی شامل «انتقال ارزش‌های دینی و فرهنگی انقلاب اسلامی به مدارس»، «تربیت و بازسازی دانش‌آموزان در فضایی انقلابی و اسلامی»، «زمینه سازی برای ورود نگرش‌های دینی و ارزش‌های انقلاب اسلامی به نظام آموزش و پرورش و حفظ مدارس از آفات فرهنگی و سیاسی» و «شناخت و پرورش استعدادهای دانش‌آموزان در رشد دینی، عقلی، اجتماعی، عاطفی آنان و حفظ ارزش‌ها» است.
توجه به امور پرورشی و تربیتی در سال‌های اولیه انقلاب را می‌توان در ثمره آن در دوران دفاع مقدس، دریافت؛ آنجا که نوجوانان و جوانان به فرمان امام (ره) ،عزم جزم کردند و به میدان مبارزه شتافتند و در این مسیر باطل را به تسلیم واداشتند.
* روند کم توجهی به امور تربیتی از اواخر دهه 70 تا 80
* حذف معاونت پرورشی بر اساس پژوهش‌های علمی
اما رشد صعودی توجه به امور پرورشی و تربیتی در مدارس کم‌کم به سرازیری افتاد و در اواخر دهه 70 توجه به امور تربیتی کم کم حالت نزولی به خود گرفت.
در زمان وزارت مرتضی حاجی وزیر اسبق آموزش و پرورش، امور تربیتی از ساختار وزارت آموزش و پرورش حذف شد؛ حاجی در آن زمان عنوان کرد که «حذف معاونت پرورشی بر اساس پژوهش‌های علمی صورت گرفته است».
وزیر اسبق آموزش و پرورش در برابر اصرار برخی کارشناسان و متخصصان حوزه تعلیم و تربیت مبنی بر برگرداندن امور تربیتی به ساختار این وزارتخانه معتقد بود که «با توجه به اینکه تصمیم‌گیری قبلی برای حذف معاونت پرورشی در آموزش و پرورش مبتنی بر پژوهش‌های علمی بود، احیای دوباره آن نیز باید به اتکای پژوهش‌های علمی انجام شود».
در این مصاحبه مرتضی حاجی به پژوهش‌های علمی استناد کرده بود و عنوان می‌کرد که چون معاونت پرورشی بر اساس پژوهش علمی حذف شده بود تنها بر اساس پژوهش علمی می‌توانست ایجاد شود اما هیچگاه این وزیر آموزش و پرورش مستندات خود را به رسانه‌ها و مردم ارائه نکرد.
حاجی بهمن 83 در گفت‌وگو با خبرنگار اجتماعی فارس گفت: «تصمیم‌گیری در مورد امور مربوط به آموزش و پرورش باید با تکیه بر مطالعات و یافته‌های علمی باشد. مشخص است که جوهر و هدف آموزش و پرورش رسیدن به هدف‌های تربیتی است و اگر هدف تربیتی را از آموزش و پرورش بگیریم چیزی باقی نمی‌ماند».
وی اضافه کرد: «اگر کلاس درس هدف تربیتی نداشته باشد یک جسم بی روح خواهد بود زیرا روح برنامه درسی، هدف‌های تربیتی است و بسیار خوب است که راهی بیابیم یا سازمانی طراحی کنیم که هدف‌های تربیتی را بهتر و کاملتر تأمین کند ولی قبل از هر اقدامی باید متخصصان با دقت و حوصله روی آن کار کنند».
نکته جالب توجه در نگاه وزیر اسبق آموزش و پرورش این بود که وی با وجود امور تربیتی در مدارس مخالف نبود اما وجود معاونتی با عنوان پرورشی را برای آموزش و پرورش لازم نمی‌دانست.
حاجی افزود: «من نسبت به آنچه که انجام شده است، تعصبی ندارم اما بر اینکه هر تغییری باید متکی بر مطالعه و تحقیق علمی در یک مرجع صلاحیت دار علمی مانند یکی از دانشگاهها و یا پژوهشکده‌های متخصص تعلیم و تربیت باشد، تعصب دارم».
وی با بیان اینکه یافته‌های پژوهشی هر طور راهنمایی کند ما نیز در خدمت خواهیم بود، اظهار داشت: «حذف معاونت پرورشی مبتنی بر بیش از 10 گزارش تحقیقاتی بود که در آموزش و پرورش مستند است در حقیقت من یافته‌های انجام شده را به اجرا گذاشتم؛ مواردی که قبلا تصمیم‌گیری شده ولی اجرا نشده بود».
با توجه به اینکه در آن زمان وزارت آموزش و پرورش برای بازگرداندن معاونت پرورشی به بدنه این وزارتخانه اقدامی نکرد، نمایندگان مجلس خود وارد گود شدند و در تاریخ سوم اسفند سال 83 کمیته احیای معاونت امور تربیتی در کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس شورای اسلامی، تشکیل شد تا این کمیته با دعوت از کارشناسان مرکز پژوهش‌های مجلس و دعوت از متخصصان از نظرات آنان مطلع شده و نتیجه نهایی را به کمیسیون آموزش ارائه دهد و بحث احیای امور تربیتی به صحن علنی مجلس برود.
در تاریخ نهم اسفند 83 مرتضی حاجی در واکنش به گفته‌های نمایندگان مجلس درباره "احیای معاونت پرورشی از مهر سال 84 در آموزش و پرورش "، گفت: «تاکنون مطلبی در خصوص احیای معاونت پرورشی در آموزش و پرورش از مهرماه سال آینده نشنیده‌ام اما اضافه شدن هر موضوعی به تشکیلات آموزش و پرورش ضوابطی دارد و مسیری را باید طی کند که اگر اینگونه باشد، طبیعتاً به آن عمل میشود».
وی عنوان کرد: «اینکه جعبه‌ای در تشکیلات آموزش و پرورش به نام امور تربیتی بکشیم و بگوییم هیچ بخشی در امور تربیتی دخالت نکند، اصلا صلاح نیست».
* ایجاد سازمان امور تربیتی و تربیت‌بدنی بر اساس پژوهش
به گزارش توانا، در پی ورود نمایندگان به بحث امور تربیتی و پرورشی در آموزش و پرورش، مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی نیز در تاریخ سیزدهم تیر سال 84 خواستار ایجاد «سازمان امور تربیتی و تربیت بدنی» در وزارت آموزش و پرورش کشور شد و افزود: حذف ستاد امور تربیتی در واقع نوعی پاک کردن صورت مسئله بوده است.
دفتر مطالعات فرهنگی این مرکز طی اظهارنظری پیرامون «طرح احیای معاونت پرورشی» و همچنین «طرح الحاق سه تبصره به ماده 4 قانون اهداف و وظایف وزارت آموزش و پرورش» ضمن اعلام این مطلب افزود: «برای ساماندهی و ارتقای کیفیت برنامه‌های امور تربیتی در سطح مدیریت و ستاد پیشنهاد میشود که سازمانی تحت عنوان سازمان امور تربیتی و تربیت بدنی تاسیس شود و همانند دیگر سازمانهای وابسته به آموزش و پرورش قدرت عمل و اختیار کافی نیز داشته باشد».
در بخش دیگری از این اظهار نظر آمده است: «وجه تربیت در مدارس با توجه به نیازها و مقتضیات امروز به اصلاحات نیاز دارد و در همه سطوح نیازمند بازنگری است اما حذف ستاد آن نوعی پاک کردن صورت مسئله بوده است».
مرکز پژوهش‌ها تصریح کرد که «سازمان امور تربیتی و تربیت بدنی باید کاملاً ستادی بوده و وظایف آن صرفاً به اعمال حاکمیت دولت و راهبری امور راهبردی خلاصه شود».
در این اظهار نظر کارشناسی، مرکز پژوهش‌ها خواستار بازگرداندن تمام تجهیزات، امکانات، فضاهای تربیتی و عوامل انسانی از سازمان دانش‌آموزی به سازمان جدید التأسیس امور تربیتی و تربیت بدنی شد و افزود: «مربیان پرورشی با ورود به عرصه مدیریت به عنوان معاون مدرسه و در عمل به مانند کارشناس تربیتی انجام وظیفه خواهند کرد».
مرکز پژوهش‌ها در ادامه تاکید می‌کند که «برنامه‌های امور تربیتی و تربیت‌بدنی جدا از هم نیستند و باید همسو و در تکمیل فعالیت‌های یکدیگر باشند و به همین دلیل تلفیق این دو ، البته با حفظ ساختار سازمانی تربیت‌بدنی در سطح معاونت ، ضرورت دارد».
در این اظهار نظر مرکز پژوهش‌های مجلس به بازگرداندن معاونت پرورشی در بدنه آموزش و پرورش تأکید شد اما نکته مهم این اظهار نظر، ادغام دو معاونت پرورشی و تربیت بدنی با هم بود که البته در سال‌های بعد نیز اجرایی شد.
احیای امور تربیتی همزمان با حضور محمود فرشیدی به عنوان وزیر آموزش و پرورش شکل اجرایی‌تر به خود گرفت؛ در آذر 84 کلیات طرح احیای امور پرورشی در کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس تصویب شد و در نهایت در تاریخ 12 بهمن 84 نمایندگان مجلس شورای اسلامی به کلیات طرح احیای معاونت پرورش و سلامت در وزارت آموزش و پرورش رأی مثبت دادند.
* معاونانی که موفقیتی کسب نکردند
محمود فرشیدی در تاریخ یکم مرداد 85، سید باقر پیشنمازی را به عنوان معاون پرورشی و تربیت‌بدنی وزارت آموزش و پرورش منصوب کرد.
در حکم انتصاب پیشنمازی آمده است: «معاونت پرورشی، خصوصاً در تولد جدید خویش، عهده‌دار امانتی سنگین و رسالتی خطیر است و انتظار می‌رود با رویکردی تازه، به عنوان مکمل نظام آموزشی حضور و ظهور بیابد و فرصتی گسترده را برای رشد و شکوفایی استعدادهای نسل آینده فراهم سازد؛ این رویکرد تازه که مدرسه را سرشار از شور و نشاط خواهد ساخت نیازمند همکاری صمیمانه دیگر معاونان و مسئولان سازمان‌ها و واحدها می‌باشد که بی‌تردید دریغ نخواهند کرد».
پیشنمازی به عنوان معاونی پرقدرت در معاونت پرورشی وزارت آموزش و پرورش حضور پیدا کرد و در آغاز راه، از طرح‌هایی خبر داد که نشان از رشد معاونت پرورشی داشت.
وی در آغاز کار، برنامه‌های متنوعی را پیش‌بینی کرد که تهیه آیین‌نامه اجرایی قانون احیای معاونت پرورشی، افزایش ساعت ورزش، تهیه 4 هزار بازی بومی، طرح شناسایی دانش‌آموزان نخبه، طرح حمایت از «دانش‌آموزان با استعدادهای ممتاز» و طرح «جمعه با مدرسه» از جمله طرح‌های پیشنمازی بودند.
اما پیشنمازی نتوانست نظر مثبت نمایندگان مجلس را به خود جلب کند و در نهایت در زمان "تصدی وزارت آموزش و پرورش توسط علیرضا علی‌احمدی " در 21 اسفند سال 86 استعفا کرد.
بعد از پیشنمازی و پس از 2 ماه که معاونت پرورشی و تربیت‌بدنی آموزش و پرورش بدون سرپرست بود، علی‌احمدی در تاریخ دوم اردیبهشت سال 87 سید مهدی امینی را به عنوان معاون پرورشی و تربیت‌بدنی خود انتخاب کرد.
امینی به رغم آنکه مردی از جنس پرورشی بود اما همانند پیشنمازی نتوانست رضایت نمایندگان مجلس را در احیای امور پرورشی کسب کند و با کارنامه ناموفق در تاریخ 15 اسفند 87 استعفا کرد.
علی‌اصغر یزدانی پس از امینی در تاریخ 29 بهمن 87 به عنوان معاون پرورشی و تربیت‌بدنی وزیر آموزش و پرورش منصوب شد؛ یزدانی در نخستین نشست خبری خود با خبرنگاران که چند روز بعد از انتصابش صورت گرفت، گفت: «فعالیت‌های تربیتی باید قوی و با شیوه‌های جدید در آموزش و پرورش اجرا شده تا موجب شوق و نشاط در بین دانش‌آموزان شود».
یزدانی اظهار امیدواری کرد با تعامل قوی با مجموعه معاونت‌های وزارت آموزش و پرورش و بهره‌گیری از امکانات بخش‌های مختلف و همسو کردن اهداف بتواند، امور پرورشی را به خوبی در آموزش و پرورش احیا کند.
یزدانی در تاریخ 22 آذر 89 و در زمان وزارت حمیدرضا حاجی‌بابایی پس از حدود دو سال فعالیت در معاونت پرورشی و تربیت‌بندی در حالی که هنوز نتوانسته بود، رضایت نمایندگان مجلس از احیای امور پرورشی را کسب کند به عنوان قائم مقام وزیر آموزش و پرورش در امور بین‌الملل و رئیس مرکز بین الملل و مدارس خارج از کشور منصوب شد.
* واقعاً چرا معاونت پرورشی از تربیت‌بدنی جدا شد؟
زکریا یازرلو نهم بهمن 89 به عنوان معاون پرورشی و تربیت‌بدنی وزارت آموزش و پرورش منصوب شد و از اداره کل آموزش و پرورش شهر تهران به این معاونت آمد تا با رویکرد پژوهشی خود، به معاونت نابسامان پرورشی سر و سامان دهد.
اما نکته مهم در فعالیت یازرلو، انتصاب کیومرث هاشمی در تاریخ ۲۷ بهمن 89 به عنوان قائم مقام وزیر آموزش و پرورش در امور سلامت و تربیت بدنی مدارس و رئیس مرکز سلامت و تربیت بدنی این وزارتخانه بود.
معاونت پرورشی و تربیت‌بدنی وزارت آموزش و پرورش دارای 3 بخش «مرکز تربیت‌بدنی و سلامت»، «اداره کل امور تربیتی و مشاوره» و «اداره کل امور قرآن، نماز و عترت» است.
بر اساس این ساختار، کیومرث هاشمی زیر مجموعه معاونت پرورشی و تربیت‌بدنی بود اما وی قائم‌مقام وزیر آموزش و پرورش در امور سلامت و تربیت‌بدنی نیز بود و خیلی هم زیر مجموعه این معاونت محسوب نمی‌شد.
شاید یکی از دلایل کم جلوه بودن معاونت پرورشی و تربیت‌بدنی وزارت آموزش و پرورش در دوران یازرلو، وضعیت نابسامان امور ورزشی و سلامت در ساختار معاونت پرورشی و تربیت‌بدنی باشد.
در هر حال در روزهایی که خبرهای ضد و نقیضی از رفتن یازرلو از آموزش و پرورش شنیده می‌شد، پایگاه اطلاع‌رسانی دولت، از ایجاد معاونت تربیت‌بدنی در آموزش و پرورش با مصوبه هیأت وزیران خبر داد.
به گزارش توانا، واقعاً چرا معاونت پرورشی از تربیت‌بدنی جدا شده است؟ و اینبار چقدر پژوهش علمی بر روی جداسازی معاونت پرورشی و تربیت‌بدنی صورت گرفته است؟
آیا چند سال بعد، معاونت پرورشی آموزش و پرورش باید منتظر تغییر و تحولی دیگر باشد؟ چرا نفس معاونت تازه ایجاد شده پرورشی در تمام دوران‌ها به سرعت به شماره می‌افتد؟ و چرا نمی‌تواند به اهداف تعیین شده دست یابد؟
