روز آموزش همگانی محیط زیست در تقویم کشور جای گرفت

15 اسفند روز آموزش همگانی حفظ محیط زیست نام‌گذاری شد آموزش همگانی محیط زیست، فن اجتماعی کردن رفتار زیستی انسان هاست. برآیند و محصول آموزش همگانی ایجاد وجدان جمعی است. به واقع وجدان جمعی زیستی، مخلوق آموزش همگانی؛ و از همین روست که ثبت یک روز و درج آن در تقویم رسمی کشور(15 اسفند) واجد اهمیت است. در تعریفی ساده آموزش همگانی در حوزه محیط زیست آموزشی است در تمام سطوح و ابعاد و در همه اشکال و دوران به منظور رفع چالش های حوزه محیط زیست.
آموزش همگانی رهیافتی مهم در عمومی سازی گفتمان های محیط زیستی است؛ رهیافتی که در جهان توسعه یافته به علت تنوع چالش های زیستی از یک طرف و پراکندگی لایه های اجتماعی شهروندان از سوی دیگر، به عنوان مهم ترین گزینه برای برون رفت از چالش های محیط زیستی محسوب می شود. همچنان که می دانیم، هدف غایی آموزش های همگانی محیط زیست پایداری اکوسیستم همراه با بهره برداری خردمندانه از مواهب طبیعی است.
آموزش همگانی در کنار آموزش های رسمی به عنوان رکن اساسی پیشرفت پایدار محسوب می شود که بنیان مفهومی بنیادین را در ادبیات محیط زیست به نام آموزش برای محیط زیست پایدار، خلق کرده است. این موضوع در عمل مفهومی پیچیده است که شامل تمام جنبه ها مانند آگاهی از مسائل حوزه پایداری، مشارکت فعال در تصمیم گیری، توسعه دانش، مهارت ها، مفاهیم و ارزش ها برای توانمندسازی مردم در تمام گروه های سنی و اقشار مختلف جامعه است. می توان گفت آموزش همگانی از یک طرف تداوم و از سوی دیگر مکمل آموزش های رسمی محیط زیست محسوب می شود.
در سرزمین ما پیشرفت پایدار زمانی محقق می شود که دانش، اطلاعات و آگاهی و در کل سواد زیستی تمامی شهروندان افزایش یافته و همچنین با ایجاد نگرش درست به طبیعت، رفتار محیط زیستی مناسبی شکل بگیرد. با توجه به اهمیت محیط زیست در زندگی شهروندان، افزایش سواد زیستی آنها پایه تغییر سبک زندگی است.

از این رو است که در کنفرانس های بین المللی از جمله بلگراد، هدف کلی آموزش همگانی تقویت دانش، مهارت و نگرش شهروندان است. دانش با اثرگذاری بر نگرش و نوع مشارکت افراد در حفظ محیط زیست اثرگذار است. یکی از اهداف اصلی آموزش محیط زیست، پرورش مهارت تفکر انتقادی و ظرفیت مطالبه گری سازمان های مردم نهاد است.
به عنوان مثال شاخص کیفیت زندگی از ویژگی پیشرفت پایدار جوامع محسوب می شود. این شاخص همچنین نمایانگر وضعیت محیط زیست هر کشوری است که در مولفه هایی چون تولید پسماند و زباله، اختصاص سرانه فضای سبز، تولید فاضلاب، آلودگی منابع خاک و کیفیت و شاخص هوا نمایانگر است.
بدون آموزش همگانی تحقق شاخص کیفیت مطلوب زندگی ناممکن است. از این نظر که بین آموزش همگانی و کیفیت محیط زیست و کیفیت زندگی در جوامع مختلف نسبتی مستقیم برقرار است.
آموزش همگانی در چند عرصه و ساحت بر اثربخشی کیفی محیط زیست موثر است؛ در ساحت آگاهی گروه های اجتماعی با توجه به سواد زیستی (عمومی)، در ساحت دانش با افزایش درک اساسی تر و عالمانه تر از مشکلات محیط زیست، در ساحت نگرش با کسب مجموعه ای از ارزش ها و احساسات، در ساحت مهارت با مشارکت در رفع مشکلات و در ساحت مشارکت فعال با درگیر شدن برای رفع مشکلات محیط زیستی در تمام سطوح. در کنار مشارکت مردم، دستگاه های اداری، اجرایی و رسانه ها محور مهمی از آموزش همگانی است؛ موضوعی که همواره در قوانین برنامه توسعه بر اجرای آن تاکید شده لیکن تا تحقق آن راهی بس طولانی به جا مانده است.

نقشی که با تاکید بر برنامه های اولویت دار و گروه های اثرگذار می تواند به ارتقای کیفیت محیط زیست کشورمان کمک فراوانی کند. برنامه ای که با رویکرد قانونی معین، اعتبارات و آیین نامه های اجرایی روشن، وجود ستادهای کشوری و کارگروه های استانی شکل گرفته است و باید در مقام اجرا با کیفیت مطلوب تری تداوم یابد. ثبت این روز در تقویم رسمی کشور به مثابه نیروی محرکه جدیدی در پیشران برنامه های محیط زیست کشور خواهد بود.

با توجه به این مهم، سازمان حفاظت محیط زیست و در راستای راهبرد مردمی سازی دولت مردمی سیزدهم، پیشنهاد ثبت «روز آموزش همگانی حفظ محیط زیست» را تدوین و برای تصویب به شورای فرهنگ عمومی کشور ارائه کرد و در نهایت با تصویب در آن شورا و با ابلاغ رئیس جمهور محترم و رئیس شورای عالی انقلاب فرهنگی، روز 15 اسفندماه به این عنوان در تقویم رسمی کشور ثبت شد. البته ناگفته نماند تدوین و ابلاغ سند برنامه ارتقای فرهنگ حفظ محیط زیست از سوی شورای مذکور رویکرد جریان ساز و بسیار متعالی برای تحول فرهنگی در حوزه محیط زیست در کشور بوده است.