5 معیار انتخاب مدیر از دید امام علی(ع)
دبیر گروه نهج البلاغه دانشگاه علوم و حدیث شهر ری با اشاره به اینکه مدیریت جایگاه آزمون و خطا نیست و هرکس که امتحان خود را پس داده باید انتخاب شود گفت: از روی علاقه و خویشاوندی و چاپلوسی و بله قربان گویی نباید سرپرستی را انتخاب کرد زیرا ستم به مردم است. دکتر مصطفی دلشاد تهرانی درمورد توصیه‌های امیرمؤمنان به مالک اشتر در نهج البلاغه برای عزل و نصب مدیران و مسئولان به مهر گفت: هر مسئولی از رده پائین تا بالاترین رده باید 5 ویژگی حضرت امیر در نهج البلاغه آورده را دارا باشد: اول درایت است یعنی خردمندباشد برنامهریزی دقیق و فهم عمیق از مسائل داشته باشد. دوراندیش، با توان تصمیم گیری بالا و تشخیص صحیح مسائل باشد. گماردن افراد بی تدبیر و آدمهای کوچک برسر کارهای بزرگ باعث به باد رفتن مملکت و حکومت میشود.
وی افزود: دومین معیار معرفت است یعنی مسئول باید علم، معرفت و آگاهی لازم را داشته باشد. حضرت میفرماید سزاوارترین افراد برای زمامداری داناترین آنهاست. سومین معیار عدالت است یعنی قانون برای همگان یکسان اجرا شود و مسئول خود را از هوای نفس دورکرده باشد و فقط حق را بیان کند و بدان عمل کند. چهارمین معیار قوت است. باید مدیر توانمند و گشاده سینه و تواناترین افراد باشد. تحمل انتقاد مخالفان را داشته باشد. شجاعت لازم در تصمیم گیری و ایستادگی در مواضع حق را داشته باشد. حضرت(ع) به مالک توصیه میکنند مدیر باید کارها را کفایت و اداره کند و نه کار بر او مستولی شود. مدیر ضعیف حقوق مردم را زیرپا می‌گذارد.
مدیر گروه نهج البلاغه دانشگاه علوم و حدیث شهر ری پنجمین معیار برای مدیران را سلامت عنوان کرد و گفت: باید مدیری که نصب میشود از همه نظر سلامت باشد. جاه طلب و مقام دوست و سازشکار و پردهدر و خودبین و خودپسند و تنگ نظر و پیمان شکن و باطنگرا نباشد. آدم کینه توز و بد زبان و بد اخلاق و ریا کار و چاپلوس و خواهان چاپلوسی و مایل به اشرافی گری به درد مدیریت نمیخورد.
زیرا اموال و نوامیس مردم نزد مسئولان امانت هستند و مسئولانی که دارای این 5 ویژگی نباشند اگر نصب شوند اموال عمومی و دارایهای مردم و کشور را به باد میدهند. نباید افراد بخیل و نادان و گمراه و ستمکار و خشونت ورز و اهل حیف و میل اموال و اهل زد و بند و رشوه و زیرپا گذارنده اخلاق و قوانین به مدیریتی انتخاب شود. مدیریت جایگاه آزمون و خطا نیست و هرکس که امتحان خود را پس داده است و دارای سوابق روشنی است باید انتخاب شود. از روی علاقه و خویشاوندی و چاپلوسی و بله قربان گویی نباید سرپرستی را انتخاب کرد زیرا این کار ستم به مردم است. پیامبر(ص) فرمود اگر کسی بر سرکاری گمارده میشود اگر فرد تواناتری بر سر آن کار بتواند قرار گیرد و تو آن را به آن مقام نصب نکرده باشی، خدا و رسولش و تمام مسلمین تو را لعن میکنند. آدمها وقتی میخواهند بالا بیایند خوش خدمتی نشان میدهند که در پس آن نه خیرخواهی و نه امانت داری است باید از نصب اینگونه افراد به مسئولیتهای بالا خودداری کرد.
این استاد و کارشناس تفسیر نهج البلاغه ، توصیه حضرت به مالک را برای نصب مدیران ارشد را چنین برشمرد: نفی خودشیفتگی آنان، پایبندی به عهد و پیمان آنان، شفاف سازی همه امور پیش مردم، نفی سوء استفاده خویشان و نزدیکان از بیت المال، دخالت مستقیم وی در صورت ضرر مردم و قوانینی که بر ضرر مردم استفاده میشود، جلوگیری از تعدی اقتصادی، شایسته سالاری، و خیرخواهی، پاکدامنی مهربانی با ناتوانان و محکم بودن دربرابر زورگویان و مسئولیت پذیری از ویژگیهای مدیران ارشد است. علی(ع) به مالک میگوید هر خطا و یا خوبی که به مردم کنی من هم در آن شریک هستم. صداقت و راستگویی از ویژگیهای مهم مدیر است. مدیران باید حتی در انتخاب رئیس دفتر و منشیان خویش افراد با مکارم اخلاق و بهترینها را برگزینند که در تنظیم قراردادها و نامهها توانا باشد. در عزل ها هم همه این ویژگی ها که بر شمردم باید لحاظ شود. حرمت انسانی مدیران در عزلها نیز باید رعایت شود.
