لزوم تسلط قضات به مباحث روانشناسی و جامعه شناختی

ميزان: مسجدی روانشناس، استاد دانشگاه و مشاور معاون اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم قوه قضائیه در نشست بررسی اقدامات قوه قضائیه در پیشگیری از طلاق که در خبرگزاری میزان برگزار شد، در رابطه با پدیده ناخوشایند طلاق در جامعه گفت: شاید طی بیست سال گذشته و یا پانزده سال گذشته علل طلاق از تعداد انگشتان دست تجاوز نمی‌کرد ولی در حال حاضر یک و یا چند عامل را نمی توان از دلایل بروز طلاق بیان کرد.

  

وی ادامه داد: زمانی که تئوری خانواده محوری جایگزین تئوری عشق سیال و فردگرایی مدرنیته جایگزین خانواده محوری شد ما در خانواده، ازدواج و تداوم ازدواج دچار مشکل شدیم البته هر چند آمار طلاق در کشور ما آمار ناخوشایندی است ولی آمار کشورهای مدرن و پیشرفته هم  در حوزه طلاق آمار بیشتری دارند.

 

 

مسجدی با ذکر مثالی افزود: در کشور چین با جمعیت یک میلیارد و پانصد میلیون نفر یک پنجم از ازدواج‌ها به طلاق منجر می‌شود و یا در کشور کانادا 44 درصد از ازدواج‌ها منجر به طلاق می‌شود و یا  اساسا مطالعات نشان داده شده است که در کشورهای اروپایی حدود 50 درصد از ازدواج‌ها منجر به طلاق می‌شود، در انگلیس 60 میلیونیف حدود 144 هزار نفر و داخل کشور ما آخرین آماری که اعلام کردند 160 هزار ازدواج منتهی به طلاق می‌شود.

 

وی گفت: به ازای هر 5  و 4/4 مورد، یک طلاق محقق می شود، این در حالی است که در کشوری مانند انگلیس با جمعیت60 میلیونی 144 هزار عدد قابل توجهی است، آلمان با 82 میلیون نفر جمعیت، 190 هزار و در فرانسه با 66 میلیون نفر 133 هزار طلاق رخ می‌دهد.

 

این استاد دانشگاه تصریح کرد: در واقع آماری که ما در این حوزه داریم نشان می‌دهد که براساس ارزش‌های اسلامی، هر چند طلاق مقبوض‌ترین حلال است ولی فاصله ما با کشورهای اروپایی زیاد است.

 

 

 وی با بیان اینکه دلایل مختلفی در امر طلاق مطرح است گفت: اصلی‌ترین عامل نداشتن مهارت‌های زندگی و مشکلات فرهنگی است وقتی یک زوج مهارت‌های لازم را نداشته باشند دچار مشکل می‌شوند.

 

مشاور معاون پیشگیری از وقوع جرم قوه قضائیه تصریح کرد: رشد ارتباطات اجتماعی، عدم کیفیت و همسان‌گزینی در انتخاب همسر به جهت عدم بلوغ فکری،عاطفی و اجتماعی باز از مولفه‌های جدی است پیشی گرفتن رشد اقتصادی بر ارزشهای انسانی و اسلامی  از عواملی هستند که در امر طلاق موثرند.

 

 وی گفت: امروزه یکی از چالش‌های اصلی خانواده‌ها مسائل اقتصادی است؛ البته نه به مفهوم تامین، بلکه به مفهوم تجمل‌گرایی و مصرف‌گرایی که دلیل عمده آن تغییر در سبک زندگی و تغییر نگاه بانوان به زندگی است یعنی جایی که قناعت جای خودش را به مصرف‌گرایی و تجملات می‌دهد.

 

مسجدی یادآور شد: برخی معتقدند فقر دلیل اصلی طلاق است ولی اینگونه نیست در واقع فقر و بیکاری تنها یکی از دلایل طلاق است و از طرفی اعتیاد و انحرافات جنسی، اختلات جنسی و یا نارضایتی که در خانواده اتفاق می‌افتد باز از جمله دیگرعلل طلاق است، برخی می‌گویند 40 درصد از علل طلاق به خاطر اختلالات جنسی و یا نارضایتی جنسی، بعضی‌ها حتی تا 30 درصد را هم مطرح می‌کنند.

 

 وی بحران همسریابی و یا همسان‌گزینی یا به عبارتی ازدواج بهنگام و آگاهانه دخالت اطرافیان را از دیگر مسائل مهم در امر طلاق دانست و گفت: دخالت اطرافیان، اختلاف طبقاتی و اجتماعی ، تحمیلی بودن ازدواج، دسترسی آسان به طلاق، اینترنت و فضای مجازی،تعدد نقش‌های زن در خانواده و اجتماع و وجود فرهنگ مردسالاری در خانواده از دلایل دیگر طلاق است.

 

مسجدی تصریح کرد: عدم مسئولیت‌پذیری همسر، عدم برآورده شدن انتظارات همدیگر، اختلالات روانی مثل عقده حقارت، برتری‌جویی، پرخاشگری، تنفر و بی‌علاقه‌گی، اختلالات شخصیت، پایین‌ بودن آستانه تحمل یعنی اینکه زوجین مهارت حل مسئله را یاد نگیرند و بر سر مسایل کوچک بلاخره دچار مشکل می‌شوند و زوج‌های جوان ما به اولین چیزی که فکر می‌کنند، طلاق است یعنی به دنبال حل مسئله نیستند.

 

مشاور معاون پیشگیری از وقوع جرم قوه قضائیه گفت: با بالا رفتن سطح تحصیلات و سن دخترها گزینه‌های مطلوب از دسترس آنها خارج خواهد شد و از طرفی ترویج سنت‌ها و آداب غلط جایگزین  ارزش‌های ملی و دینی از دلائل طلاق است.

 

 مسجدی گفت: خانواده مهمترین رکن را در اجتماع دارد و این عبارت حضرت امام (ره) که فرمودند (اگر خانواده دچار تزلزل شود و آن همبستگی لازم در خانواده وجود نداشته باشد بزرگترین مصلح هم بیاید نمی‌تواند اصلاح اجتماعی را ایجاد نماید).

 

وی ادامه داد:تغییر شیوه همسرگزینی از مدل سنتی و وارد شدن در فضاهای مجازی و دور از دسترس خانواده و عدم رعایت مراودات شرعی در جامعه و همچنین عدم آگاهی خانواده در برقراری به اصطلاح درست مناسبات سالم برای فرزندان از دیگر دلایل طلاق است.

 

 

مسجدی در رابطه با عواقب طلاق گفت: بهم خوردن و یا بهم زدن تعادل عاطفی و روانی افراد و جامعه، فحشا، انحرافات جنسی، بالارفتن ریسک خودکشی، فرار از منزل، سرقت ، اعتیاد، تکدی‌گری، ولگردی و طبق پژوهش‌ها فرزندان ناشی از طلاق دچار از جمله بزهکاری، افت تحصیلی، فساد و فحشا ، اعتیاد ،اختلال شخصیتی یا رفتارهای ضد اجتماعی، انگ اجتماعی شده و عدم احساس امنیت اجتماعی و قاچاق زنان و قرار گرفتن زنان در مشاغل دور از شان از عواقب بعدی طلاق است .

 

مشاور معاون پیشگیری از وقوع جرم قوه قضائیه با اشاره به روند افزایشی در امر طلاق  و دستگاه‌های مختلفی که ادعای متولی‌گری در ساماندهی موضوع خانواده را دارند گفت: من فکر می‌کنم که ما یک متولی مشخص و مسئولیت‌پذیر در حوزه خانواده و طلاق ایجاد نکردیم، ما باید برای موضوع خانواده و موضوع طلاق فراتر از سه قوه عمل نماییم.

 

 وی ادامه داد: یکی از مولفه‌های جدی سلامت روانی و اجتماعی و معنوی خانواده سالم است بنابراین تمام دستگاه‌های اجرایی باید عضو قرارگاه رصد موضوع خانواده باشد و همه دستگاه‌ها  از آن تبعیت نمایند و ماموریت‌های خودشان را در این موضوع دنبال کنند.

 

مسجدی تصریح کرد: طرح آموزش زوجین در خصوص مسائل مختلف است و نهادینه سازی هنجارها و ارزشهای اسلامی در فرهنگ در دین ما باید در اولویت قرار گیرد.

 

وی با بیان اینکه ابعاد روانشناختی زن با مرد متفاوت است گفت: طرفین باید نسبت به این موضوعات آشنا باشند تا بتوانند  یک زندگی سالمی را داشته باشند توجه به نیازهای عاطفی مثل عشق و محبت، قدرشناسی، اعتماد درک متقابل، عدم بدگویی پشت سر خانواده همسر، تشویق به صله‌رحم، کنترل مصرف‌گرایی و تجمل‌گرایی، ارائه الگوهای اقتصادی خانواده و بحث اعطای وام به زوج‌های جوان و خانواده‌های کم درآمد و ایجاد یک جو به اصطلاح عاطفی و روانی مناسب در خانواده‌ها که باعث شود تنش‌ها در خانواده افت پیدا کند از عوامل مهمی است که باید به آن توجه شود.

 

 آشنایی قضات با علم روانشناسی و جامعه شناسی نقش مهمی در کاهش امر طلاق دارد

 

مشاور معاون پیشگیری از وقوع جرم قوه قضائیه خاطرنشان کرد: تحقیقات نشان می‌دهد افرادی که از سلامت معنوی بالاتری برخوردار هستند طول عمر آنها بیشتر است و طبق تحقیقاتی که در آمریکا انجام شده کسانی از سلامت معنوی برخوردارند که معتقد به دین مسیحیت هستند، ده سال بیشتر است و میزان مراجعه آنها برای دریافت خدمات پزشکی کمتر است و این نشان می‌دهد که سلامت معنوی در سلامت جسم افراد هم موثر است.

 

این استاد دانشگاه ادامه داد: صیانت و مراقبت از قداست و کیان خانواده و تحکیم بنیان آن از اقدامات مورد نیاز است ، چرا که وقتی خانواده آن قداست و جایگاه الگویی خودش را از دست داد دچار تزلزل می‌شود و در حقیقت روابط ناموزون است.

 

مسجدی گفت: بالابردن روحیه ایثار و احسان در مقابل بحران‌های فردی قبل از ازدواج و انجام مشاوره‌های پیش از ازدواج از مواردی است که باید مورد توجه قرار گیرد به طور مثال  در آمریکا تمام افرادی که می‌خواهند ازدواج کنند شش ماه با کلیسا مرتبط می‌شوند و تمام مهارت‌هایی که لازم است را توسط کشیش می‌آموزند و هزینه هم پرداخت می‌کنند و تا زمانی که کلیسا آن فرد تائید نکند اینها نمی توانند ازدواجشان را به صورت رسمی ثبت کنند.

 

وی افزود: خوشبختانه در کشور ما فضاهای فرهنگی زیادی وجود دارد که نیازمند آن است تا نقش قرارگاهی تربیت افراد شاخص در اولویت قرار گیرد و اینکه این زوج‌ها بتوانند مشاوره‌های لازم را بگیرند در واقع این موارد از مهمترین اقداماتی است که به نظر می‌رسد اگر اتفاق بیفتد ما می‌توانیم در حوزه طلاق امید داشته باشیم که آمار ما کاهش پیدا کند.

 

مشاور معاون پیشگیری از وقوع جرم قوه قضائیه با بیان اینکه آشنایی قضات با علم روانشناسی و جامعه شناسی نقش مهمی در کاهش امر طلاق دارد گفت: موضوع طلاق در حوزه دانشگاهی به عنوان یک موضوع تخصصی مطرح است و همه اعمالی که ما انجام می‌دهیم متاثر از شناخت‌ها و باورهای ما است؛ موضوع طلاق و موضوع پیشگیری از طلاق یک موضوع کاملا علمی و تخصصی است و در دادگاه باید با این نگاه به آن پرداخته شود.