تفاوت اسکیزوفرنی با شیزوفرنی چیست؟!

میگنا: اسکیزوفرنی در زبان انگلیسی با این املا (schizophrenia) نوشته می شود که بسیاری از افراد در زبان های دیگر مثل فرانسه و آلمانی حتی فارسی، آن را شیزوفرنی می خوانند.

در اصل این دو کلمه یکی است و تفاوتی با هم ندارند!! به زبان ساده و عامیانه می توان گفت افرادی که به اختلال اسکیزوفرنی یا شیزوفرنی مبتلا شده اند ارتباطشان با واقعیت قطع شده و در دنیای ساخته شده توسط ذهنشان زندگی می کنند.

ویژگی اصلی این بیماری فرایند فکری درهم ریخته است. این واژه برای اولین بار در سال ۱۹۰۸ توسط یک روانپزشک به نام یوجین بلولر استفاده شد. این عبارت تشکیل شده از دو واژه‌ یونانی است، shizein (گسستن یا شکافته شدن) و phrenos (اندیشه یا مغز).

از اصلی ترین علائم این بیماری می توان به توهم، افکارهای ناخوشایند و تصورات اشاره کرد. افراد مبتلا به اسکیزوفرنیا اغلب مشکلات روانی مانند اضطراب، افسردگی یا اختلالات مصرف مواد دارند.

شیوع
بیماری شیزوفرنی ممکن است در آقایان در سن های پایین تری نسبت به خانم ها بروز بدهد و در بسیاری از موارد دیده شده است که روند پیشرفت آن به صورت تدریجی و آهسته می باشد البته به ندرت نیز می تواند به یکباره پیشرفت داشته باشد.
 

بروز این بیماری در اواخر دوران نوجوانی تا شروع بزرگسالی ( 16 تا 30سالگی) اتفاق می افتد و در کل افراد جهان حدود یک درصد این اختلال دیده می شود. در موارد نادر، کودکان نیز مبتلا به اسکیزوفرنی می شوند.
 

حدود ۰٫۳-۰٫۷٪ از افراد دنیا مبتلا به اسکیزوفرنی هستند که آمار آن در سال ۲۰۱۳ حدود ۲۳٫۶ میلیون مورد بوده است.

مردان اغلب بیشتر از زنان تحت تاثیر این بیماری قرار می گیرند و به طور متوسط علائم شدیدتری را تجربه می کنند.

حدود ۲۰ درصد از مبتلایان به طور کامل بهبود می یابند. حدود ۵۰٪ از افراد نیز این اختلالات را تا آخر عمر همراه خود دارند. حدود ۳۰ تا ۵۰ درصد از افرادی که مبتلا به اسکیزوفرنیا هستند، نمی پذیرند که بیماری هستند و درمان را قبول نمی کنند.

علل اسکیزوفرنیا شامل عوامل محیطی و ژنتیکی است. عوامل محیطی ممکن عبارتند از بیکاری طولانی مدت، فقر، بی‌ خانمانی، عفونت های خاص، سن والدین و تغذیه نامناسب در دوران بارداری. عوامل ژنتیکی شامل مبتلا بودن پدر یا مادر یا سایر وابستگان خونی است.

شیزوفرنی گستره وسیعی از رفتار ها را ایجاد می کند. فرد ممکن کلمات خود ساخته یا حرف های بی ربطی را بیان کند. ممکن است در مواقعی مضطرب و مشوش باشد ولی در مواقعی دیگر مانند سنگ بی احساس باشد.



شیزوفرنی را چگونه می توان تشخیص داد؟
تشخیص بیماری اسکیزوفرنی آسان نیست. گاهی اوقات استفاده از مواد مخدر مانند متامفتامین یا LSD می تواند یک فرد مبتلا به علائم شبیه به اسکیزوفرنی را ایجاد کند.

تشخیص این بیماری، مبتنی بر رفتار مشاهده شده توسط اطرافیان، تجارب گزارش شده توسط خود فرد و گزارش هایی از افراد دیگر است که با فرد آشنا هستند. از رایج ترین روش های که می توان به وسیله آن شیزوفرنی را تشخیص داد، حالت ها و وضعیت بیمار بوده و همچنین بررسی های رفتارهای که در مصاحبه با بیمار انجام شده است. پزشک برای اینکه از دیگر بیماری های بیمار نیز مطلع گردد برای او آزمایش و عکس های را نیز تجویز می کند.

روش تشخیص شیزوفرنی از روی علائمی که همراهان می گویند و از روی بررسی رفتار بیمار در مصاحبه ها است ، البته روانپزشک آزمایش خون و عکس هم برای رد کردن سایر بیماریهای جسمی انجام می دهد. زمانی می توان شیزوفرنی را تشخیص داد که دیگر بیماریها در بیمار رد شده باشند چون در بیشتر موارد در بیمار یک اختلال روانی ساده وجود داشته است که به سادگی نیز می تواند درمان گردد.

طبق برخی از تحقیق ها این بیماری می تواند به دلیل پیشرفت عصبی ناقصی باشد که در مغز جنین وجود داشته و پس از تولد به صورت آهسته به یک بیماری تبدیل می گردد.

افراد که دچار شیزوفرنی یا اسکیزوفرنی هستند نیاز به مراقبت دارند و باید دیگران از آنها نگهداری کنند.بیشتر بیماران مبتلا به شیزوفرنی در مقابل درمان از خودشان مقاومت نشان داده و اینگونه می گویند که مشکلی در این خصوص نداشته اند. باید بدانید که علائم شیزوفرنی در بیماران می تواند با یکدیگر متفاوت باشد.


افراد مبتلا به اسکیزوفرنی ممکن است خیال و خطای حسی (بیشتر گزارشات درباره‌ شنیدن صدا‌هایی در سر است)، توهم (اغلب توهم تبهکاری) و حرف زدن و فکر کردن غیرمنظم را تجربه کنند. مورد آخر شامل گستره‌ وسیعی از بی‌نظمی در فکر و کلام، شامل عدم توانمندی در فکر و صحبت کردن تا از دست دادن ارتباط کلمات و معانی می‌شود به طوری که سخنان فرد برای دیگران قابل فهم نیستند.

شلختگی پوشش و عدم رعایت بهداشت، از دست دادن احساس انگیزه و تفکر قضاوت‌گرانه همگی در افراد شیزوفرنی رایج است.

اغلب می‌توان یک الگوی رایج مشکلات هیجانی مثل کمبود پاسخ‌گویی را در این افراد مشاهده کرد. نقص شناخت اجتماعی مثل علائم بیماری پارانویا نیز به اسکیزوفرنی مربوط است.

انزوای اجتماعی اغلب اتفاق می‌افتد و در استفاده از حافظه‌ی بلندمدت، توجه، عملکرد موثر فرد و پردازش کلام آن‌ها اختلال ایجاد می‌گردد. در موارد کمتر رایج آن فرد ممکن است به میزان زیادی ساکت و ساکن باشد یا تحرک بی‌هدفی نشان دهد. آنجایی که فرد ناگهان برای چند ثانیه یا چند دقیقه ساکت می‌شود در اسکیزوفرنی اتفاق می‌افتد.

 

افرادی که به شیزوفرنی مبتلا هستند در اصل صداهای را می شوند که اصلا در واقعیت وجود نداشته است. برخی از مبتلا به این بیماری می گویند که افراد دیگر در حال خواندن ذهنشان هستند و یا نحوه ی فکرکردن آن ها را کنترل می کنند و از این موضوع دچار حالت ترس و اضطرابند. از این میان برخی دیگر نیز دیده می شود که فکر می کنند دیگران در مقابل آنها تظاهراتی خواهند داشت.

افراد مبتلا به اسکیزوفرنی ممکن است خیال و خطای حسی (بیشتر گزارشات درباره‌ شنیدن صدا‌هایی در سر است)، توهم (اغلب توهم تبهکاری) و حرف زدن و فکر کردن غیرمنظم را تجربه کنند. مورد آخر شامل گستره‌ وسیعی از بی‌نظمی در فکر و کلام، شامل عدم توانمندی در فکر و صحبت کردن تا از دست دادن ارتباط کلمات و معانی می‌شود به طوری که سخنان فرد برای دیگران قابل فهم نیستند. شلختگی پوشش و عدم رعایت بهداشت، از دست دادن احساس انگیزه و تفکر قضاوت‌گرانه همگی در افراد شیزوفرنی رایج است.

اغلب می‌توان یک الگوی رایج مشکلات هیجانی مثل کمبود پاسخ‌گویی را در این افراد مشاهده کرد. نقص شناخت اجتماعی مثل علائم بیماری پارانویا نیز به اسکیزوفرنی مربوط است. انزوای اجتماعی اغلب اتفاق می‌افتد و در استفاده از حافظه‌ بلندمدت، توجه، عملکرد موثر فرد و پردازش کلام آن‌ها اختلال ایجاد می‌گردد. در موارد کمتر رایج آن فرد ممکن است به میزان زیادی ساکت و ساکن باشد یا تحرک بی‌هدفی نشان دهد. آنجایی که فرد ناگهان برای چند ثانیه یا چند دقیقه ساکت می‌شود در اسکیزوفرنی اتفاق می‌افتد.

 

این ها همه جز توهم های می باشد که به صورت مداوم بیماران را به خود مشغول کرده و افراد مبتلا را به حالت پریشانی وا می دارد و سبب گوشه گیر شدن آنها خواهد شد و اجازه نمیدهد که در جمع حضور داشته باشند و یا حتی آنها دیگر به نیازهای اولیه شان اهمیتی نمی دهند و ترک تغذیه می کنند و در نهایت منجر به مرگشان خواهد شد.
 

تعداد قابل توجهی از افراد مبتلا به شیزوفرنی، نیاز به مراقبت و نگهداری اطرافیان دارند زیرا آنها قادر به انجام کار یا مراقبت از خود نیستند. اکثر بیماران شیزوفرنی در مقابل درمان مقاومت می کنند، و اعتراض می کنند که در آنها هیچ مشکلی وجود ندارد.

برخی از بیماران ممکن است نشانه های واضحی را نشان دهند، اما در موارد دیگر، ممکن است فرد کاملا سالم و خوب به نظر برسند و تنها زمانی که توضیح می دهند دقیقا به چه چیزهایی فکر می کنند ، متوجه بیماری آنها می شویم. اثرات شیزوفرنی به مراتب فراتر از بیمار است و خانواده ، دوستان و جامعه را هم تحت تاثیر قرار می دهد.

علائم این بیماری بسته به فرد تفاوت می‌کند. به طور کلی این علائم به چهار دسته تقسیم می‌شوند:

علائم مثبت: همچنین به عنوان علائم روانی شناخته می‌شوند، برای مثال توهمات و خطا‌های حسی.

علائم منفی: به المان‌هایی اشاره دارد که از فرد گرفته شده‌اند، برای مثال عدم توانایی در بیان حالات چهره یا فقدان انگیزه.

علائم شناختی: این علائم بر فرایند‌های فکری فرد تاثیر می‌گذارند. آن‌ها ممکن است جزء علائم مثبت یا منفی باشند، مثلا تمرکز پایین که یک نشانه منفی است. 

علائم عاطفی: معمولا علائمی منفی هستند، مانند بی‌احساسی.

 

***مهم‌ترین و اصلی‌ترین علائم اسکیزوفرنی موارد زیر است:

کژپنداری یا هذیان (Delusions): بیمار، باور‌های غلطی را از خود نشان می‌دهد. این باور‌ها ممکن است اشکال مختلفی از جمله اصرار بر تحت شکنجه بودن، یا توهم بسیار بزرگ بودن را به خود بگیرند. آن‌ها ممکن است احساس کنند که دیگران می‌خواهند آن‌ها را کنترل نمایند. یا ممکن است فکر کنند توانایی‌ها و قدرت خارق‌العاده‌ای دارند.
خطای حسی (Hallucinations): شنیدن صدا‌ها در اسکیزوفرنی بسیار شایع‌تر از دیدن، حس کردن، مزه کردن یا بوییدن چیز‌هایی است که وجود ندارند، با این‌حال برخی افراد مبتلا به اسکیزوفرنی ممکن است طیف گسترده‌ای از این نوع توهمات را تجربه کنند.
اختلال فکری: فرد ممکن است از یک موضوع به موضوعی دیگر، بدون هیچ دلیل منطقی، جهش کند. سخنان او ممکن است غیرقابل فهم یا نامنظم به نظر شنونده برسند.

 

سایر علائم اسکیزوفرنی یا شیزوفرنی که ممکن است برخی از بیماران آنها را تجربه کنند عبارتند از:

فقدان انگیزه: بیمار انگیزه خود را از دست می‌دهد. اقدامات روزمره، مانند شستن، پخت و پز و ... نادیده گرفته می‌شوند.

ضعف در بیان احساسات: پاسخ به وضعیت‌های شاد یا غمگین ممکن است از بین بروند یا نامناسب باشند.

عقب نشینی اجتماعی: هنگامی که فردی به اسکیزوفرنی مبتلا باشد، از نظر اجتماعی منزوی می‌شود چراکه فکر می‌کند دیگران می‌خواهند به او آسیب بزنند.

ناآگاهی از بیماری: از آنجا که توهمات و هذیان‌ها برای بیمار بسیار واقعی به نظر می‌رسند، این بیماران ممکن است تصور کنند که بیمار نیستند. آن‌ها ممکن است از مصرف دارو‌ها به خاطر ترس از عوارض جانبی یا به دلیل ترس از سمی بودنشان خودداری کنند.

مشکلات شناختی:(Cognitive difficulties) توانایی بیمار برای تمرکز، به یادآوردن چیزها، برنامه‌ریزی آینده و ... تحت تاثیر قرار می‌گیرند و ارتباطات برای او دشوار می‌شوند.

درمان اصلی با رویکرد زیستی و روانپزشکی و تجویز داروهای ضد جنون، همراه با رواندرمانی، آموزش شغلی و توانبخشی اجتماعی است.( همکاری روانپزشک و روان شناس بالینی) در موقعیت های جدی تر که اطرافیان در خطر هستند ممکن است بیمار به صورت کوتاه مدت در بیمارستان بستری شود.