خجالت کودکان از تشخیص تا درمان

درمان خجالت کودکان یکی از مهم‌ترین مواردی است که اگر از آن غافل شوید، زندگی شاد و رضایت‌بخش را از کودکان‌تان دریغ کرده‌اید. زیرا کمرویی و خجالت مانع بزرگی برای داشتن زندگی هدفمند و رسیدن به خواسته‌ها و اهداف است.
تعریف خجالت

خجالت به معنای ناتوانی فرد در برقراری ارتباط مؤثر با اطرافیان است. به این معنی که فرد نمی‌تواند به راحتی در جمع‌های مختلف حضور پیدا کند، صحبت کردن برایش سخت و دشوار است، نمی‌تواند خواسته‌ها و نیازها‌یش را با دیگران به اشتراک بگذارد و به‌طور کلی در تمام مراحل زندگی فردی و اجتماعی خود مشکلات و چالش‌های زیادی را تجربه می‌کند.

علت خجالت کشیدن در کودکان

کمرویی در میان کودکان امر بسیار رایجی بوده و اغلب تحت‌تاثیر دو مورد از مهم‌ترین علت‌های ایجاد آن، ژنتیک و رفتار خانواده شکل می‌گیرد.
در دو دهه اخیر تحقیقات بسیاری روی تاثیر ژنتیک بر کمرویی انجام شده است. دانشمندان بیان کرده‌اند که علاوه بر نقش خانواده و محیط آموزشی در تعلیم و تربیت، برخی از ژن‌ها نیز در به وجود آمدن کمرویی و در نتیجه ترس، استرس، وسواس و نگرانی نقش مهمی دارند.

از طرف دیگر والدین نیز با انجام برخی از رفتارهای اشتباه، تربیت نادرست و یا بی‌توجهی به کودکان، نقش اساسی در ایجاد احساس کمرویی دارند.
برای مثال بسیاری از والدین به دلیل بی‌حوصلگی و یا داشتن مشغله زیاد، زمان زیادی را با کودک‌شان صرف نمی‌کنند و ترجیح می‌دهند کودک ساکت و آرام در گوشه‌ای بنشیند و بازی کند. این کار به مرور زمان کودک را خجالتی و منزوی می‌کند.

درمان خجالت کودکان
راه شناخت کمرویی در کودکان

برای شناخت احساس کمرویی و یافتن راهی برای درمان خجالت در کودکان لازم است به علائم زیر توجه کنید. اگر کودک شما:

    از بازی کردن با دیگر بچه‌های هم و سالش اجتناب می‌کند،
    میلی به همراه شدن با گروهی از بچه‌ها را ندارد،
    حاضر نیست برای بازی به خانه دوستانش برود،
    از صحبت کردن در برابر دیگران دچار استرس می‌شود،
    هنگام رویارویی با دیگران پشت سر شما پناه می‌گیرد،
    تمایل دارد شما پاسخ سوالات دیگران را بدهید،
    از ملاقات با افراد جدید ترس دارد،
    تنهایی را به بودن در جمع ترجیح می‌دهد،
    و دوستان کمی دارد،

باید بدانید که به کمرویی و خجالت مبتلا است و شما موظف هستید راهی برای درمان و رفع آن پیدا کنید. اگر به این مورد بی‌توجه باشید، آینده روشنی در انتظار کودک‌تان نخواهد بود.

راه‌های درمان خجالت کودکان
والدین و بزرگ‌ترها لازم است بدانند که با آموزش صحیح مهارت‌های رفتاری، اجتماعی و عاطفی می‌توانند به فرزندان‌شان کمک کنند تا بر احساس کمرویی خود غلبه کنند.
اگر غلبه بر کمرویی از سنین کودکی آغاز شود، افراد به راحتی می‌توانند در سنین بزرگسالی از شر خجالت و کمرویی در امان بمانند.

درمان خجالت کودکان

1)ایجاد احساس امنیت
یکی از موثرترین راه‌ها برای رفع خجالتی بودن کودک این است که احساس کند در محیط خانه و خانواده امنیت لازم برقرار است. برای این‌که بتوانید این احساس را به کودک‌تان منتقل کنید، کافی است به او اجازه دهید صحبت کند، نظرش را در مورد مسائل شخصی مربوط به خودش بیان کند، در صورت داشتن توانایی در رابطه با مسائل مختلف تصمیم‌گیری کند، کارهایی که دوست دارد را انجام دهد و… .

البته این به معنای آزاد گذاشتن کودک نیست. بلکه به این معنی است که به کودک اطمینان دهید که در محیط خانواده می‌تواند کارهایی که دوست دارد را انجام دهد و شما از او حمایت می‌کنید.
به عنوان مثال بسیاری از والدین حتی به کودکان‌شان اجازه نمی‌دهند برای لباس پوشیدن و یا انتخاب وسایل بازی، خودشان تصمیم بگیرند.

2)دوری از دیکته کردن

اغلب والدین مدام به کودکان‌شان گوشزد می‌کنند که این کار را بکن و آن کار را نکن، این حرف را بزن و آن حرف را نزن.
حتما این تجربه را داشته‌اید که در حین صحبت با کودک، مدام مادر کودک به او می‌گوید که چگونه صحبت کند و چه پاسخی به سوالات دیگران بدهد.
در برخی از مواقع نیز والدین انجام هر کاری را گام به گام به کودک دیکته می‌کنند، حتی در حین بازی کردن. این کار باعث می‌شود تا فرصت تجربه‌های جدید و خلق ایده‌ها را از کودک دریغ کنند. این اتفاق به مرور زمان قدرت اختیار و تصمیم‌گیری را از او بگیرند.
درمان خجالت کودکان

3)شناخت ترس‌های کودک

یکی دیگر از راه‌های درمان خجالت کودکان این است که والدین باید ترس‌های کودک‌شان را به خوبی بشناسند و راهی برای هر یک از آن‌ها پیدا کنند. برای مثال ممکن است کودک شما از مواجهه با افراد جدید، صحبت کردن با دیگران، بازی کردن با دیگر بچه‌ها و… ترس داشته باشد.

در ابتدا لازم است ریشه این ترس‌ها را پیدا کنید تا بتوانید به راهی برای درمان برسید. سپس توصیه می‌کنیم برای جلوگیری از اشتباه، از افراد متخصص و روانشناس‌های کودک کمک بگیرید.

برای مثال شاید لازم باشد برای درمان ترس از مواجه شدن و هم‌صحبتی با دیگران، کودک‌تان را به مهدکودک ببرید و موقعیت‌های جدید برایش خلق کنید.

4)دقت به رفتارهای خود
والدین تنها افرادی هستند که بیشترین ارتباط را با کودک‌شان دارند. به همین دلیل باید مراقب رفتارهای‌شان باشند. زیرا کودکان از آن‌ها الگو می‌گیرند.
برای مثال اگر هنگام بیان اشتباه کلمات، کودکان خود را مورد تمسخر قرار دهید، ترس از تمسخر باعث می‌شود کودک شما از صحبت کردن در جمع خجالت می‌کشد.

ا اگر کودک خود را در رابطه با کارهای اشتباهی که انجام می‌دهد مدام سرزنش کنید، کودک شما جرات انجام کارها و فعالیت‌های جدید را از دست داده و به مرور زمان گوشه‌گیر می‌شود.

5)تشویق نکات مثبت
کاملا طبیعی است که کودک شما اشتباهاتی را ناخواسته مرتکب شود و حتی دوباره آن‌ها را تکرار کند. اگر شما تنها به نکات منفی و کارهای اشتباه او توجه کنید و مدام کودک خود را مورد سرزنش قرار دهید، اعتماد به نفس او را کاهش می‌دهید. اعتماد به نفس نیز با کمرویی ارتباط مستقیم دارد و کودک شما به مرور زمان دچار خجالت و کمرویی می‌شود.

برای جلوگیری از این اتفاق و کاهش اشتباهات فرزند خود باید به نکات مثبت او توجه کنید و او را بابت انجام این‌گونه کارها و فعالیت‌ها تشویق کنید.
برای مثال اگر موقع غذا خوردن مدام غذای خود را روی زمین می‌ریزد، باید تنها یک بار به او نحوه صحیح غذا خوردن را گوشزد کنید. به او اجازه دهید غذایش را تمام کند. سپس در پایان او را بابت تمام کردن غذایش مورد تشویق قرار دهید. مطمئن باشید که به خاطر تشویق شما سعی می‌کند در نوبت بعدی بهتر از روز قبل غذا بخورد.

درمان خجالت کودکان
درمان خجالت در کودکان را جدی بگیرید

خجالتی بودن فرد باعث می‌شود تا همواره از داشتن زندگی شاد و لذت بردن از هم‌صحبتی و مراوده با خانواده و اطرافیانش محروم بماند.
شناخت کمرویی کودک و یافتن راهی برای درمان آن وظیفه والدین است. والدین همان‌طور که در به وجود آمدن این احساس در کودکان‌شان نقش دارند، در رفع آن نیز می‌توانند نقش بسزایی داشته باشند.

در صورتی‌که بسیاری از والدین این تصور اشتباه را دارند که رفتار کودک‌شان در سنین بزرگسالی تغییر کرده و اجتماعی‌تر می‌شوند. این تصور اشتباه باعث می‌شود تا از یافتن راهی برای درمان این مشکل غافل شده و باعث شوند فرزندان‌شان ویژگی کمرویی را تا پایان عمر داشته باشد.
اگر احساس کردید که کودک شما بیش از حد خجالتی و کمرو است و شما نمی‌توانید راه درستی برای درمان آن پیدا کنید، پیشنهاد می‌کنم حتما در این زمینه از روانشناس کودک کمک بگیرید.