روش های تحقیق روانشناسی اجتماعی
اتو کلاین برگ (1945) روانشناسی اجتماعی را علم مطالعۀ رفتار فرد در وضع گروهی تعریف کرده است. به عبارتی روانشناسی اجتماعی اثرات حضور دیگران را بر فرد ، یا رفتار فرد را تحت تاثیر گروه ،مورد برسی قرار می‌دهد. روانشناسی اجتماعی بر تاثیر گروه روی رفتارهای فرد است. یعنی اینکه فرد وقتی داخل گروه قرار می گیرد چه تغییراتی در رفتارهای او در مقایسه با حالت تنها بودن وی می‌توان مشاهده کرد و همچنین با جامعه شناسی، مردم شناسی و روانشناسی عمومی در ارتباط و مقایسه می‌باشد. در زیر از مهمترین روشهای تحقیقی روانشناسی اجتماعی چند مورد ارائه میشود.
تحقیق آرشیوی
این روش به تجزیه تحلیل اطلاعات موجود در بایگانیها و سوابق موجود درباره وقایع و رویدادهای گذشته اطلاق میشود. اگر یک روانشناس اجتماعی بخواهد درباره مسائل روانشناسی اجتماعی دوران صفویه تحقیق کند راهی به جزء مراجعه به آرشیوها ، کتابهای تاریخ ، نوشته‌ها ، نامه‌ها و سفرنامه‌های که حاوی اطلاعاتی درباره دوره صفویه هستند، ندارد.
تحقیق زمینه یابی
این روش به اسامی دیگری چون تحقیق پیمایشی و تحقیق نظرخواهی نیز نامیده شده است، هنگامی بکار می‌رود که محقق بخواهد با نظرخواهی از یک گروه نمونه انتخاب شده ، نظر یک جامعه آماری بزرگ را درباره موضوعهای مختلف بداند. نمونه‌های که در کشور ما رایج است، نظرخواهی‌های است که از مردم درباره ویژگیهای کارگر نمونه، معلم نمونه، نماینده مجلس شورای اسلامی صورت می‌گیرد. کاملترین صورت تحقیق زمینه یابی رفراندوم است که در آن از کل یک جامعه آماری درباره موضوعی مانند نوع حکومت نظرخواهی میشود. برای جمع آوری اطلاعات در تحقیق زمینه یابی از مصاحبه و پرسشنامه استفاده میشود؛ مصاحبه روشی است که محقق طبق یک برنامه از پیش تعیین شده از آزمودنی‌ها بطور شفاهی سوالاتی کرده و پاسخ آن را ثبت می‌کند. این مصاحبه می‌تواند حضوری، تلفنی، تلویزیونی و رادیوی باشد.
روش پرسشنامه، که در آن پاسخ دهنده سوالاتی را که از پیش نوشته است، خود مطالعه کند و به آنها به صورت کتبی پاسخ بدهد. در هر حالت، محقق حیطه تحقیق خود را مشخص کرده و بعد مجموعه‌ای از سوالات را طرح می‌کند که پی به باورها ، نگرشها و تجربه‌های آزمودنی‌های گروه نمونه در رابطه با موضوع تحقیق ببرد.
تحقیق میدانی
در این روش محقق مدتی در میان جامعه مورد تحقیق خود زندگی می‌کند و به تحقیق درباره موضوعی خاص در آن محیط می‌پردازد. محقق هیچگونه دستکاری در محیط انجام نمی‌دهد، بلکه بدون هیچ دخالتی در جریان طبیعی رویدادها تا آنجایی که می‌تواند اطلاعات جمع آوری می‌کند در این تحقیق میدانی ، مشاهده عنصر اصلی را تشکیل می‌دهد.
آزمایش طبیعی
در این روش آزمایشگر طرح آزمایش خود را پس از وقوع یک سانحه طبیعی مثل زلزله یا سیل اجرا می‌کند. نمونه‌های مختلفی از این آزمایشها بوسیله والاس و جانیس انجام گرفته است. در این پژوهشها واکنشهای افراد در برابر ویرانیها و تلفات جانی ایجاد شده بوسیله طوفان و گردباد مورد برسی قرار گرفته و نتیجه گیریهای جالبی در زمینه اینگونه واکنشها از قبیل بهت زدگی ،انکار ، پذیرش تدریجی و کوشش برای جبران و باز سازی بدست آمده است.
آزمایش میدانی
در این روش محقق طرح یک آزمایش را در محیط طبیعی پیاده می‌کند، مثلاً؛ یک محقق ممکن است بخواهد تأثیر اضافه پرداخت را بر روی میزان تولید مطالعه کند. مهمترین حسُن میدانی اعتبار نتایج آن است؛ زیرا این نتایج از محیط واقعی بدست آمده‌اند و نه از موقعیت مصنوعی آزمایشگاه.
تحقیق آرشیوی
این روش به تجزیه تحلیل اطلاعات موجود در بایگانیها و سوابق موجود درباره وقایع و رویدادهای گذشته اطلاق میشود. اگر یک روانشناس اجتماعی بخواهد درباره مسائل روانشناسی اجتماعی دوران صفویه تحقیق کند راهی به جزء مراجعه به آرشیوها ، کتابهای تاریخ ، نوشته‌ها ، نامه‌ها و سفرنامه‌های که حاوی اطلاعاتی درباره دوره صفویه هستند، ندارد.
تحقیق زمینه یابی
این روش به اسامی دیگری چون تحقیق پیمایشی و تحقیق نظرخواهی نیز نامیده شده است، هنگامی بکار می‌رود که محقق بخواهد با نظرخواهی از یک گروه نمونه انتخاب شده ، نظر یک جامعه آماری بزرگ را درباره موضوعهای مختلف بداند. نمونه‌های که در کشور ما رایج است، نظرخواهی‌های است که از مردم درباره ویژگیهای کارگر نمونه، معلم نمونه، نماینده مجلس شورای اسلامی صورت می‌گیرد. کاملترین صورت تحقیق زمینه یابی رفراندوم است که در آن از کل یک جامعه آماری درباره موضوعی مانند نوع حکومت نظرخواهی میشود. برای جمع آوری اطلاعات در تحقیق زمینه یابی از مصاحبه و پرسشنامه استفاده میشود؛ مصاحبه روشی است که محقق طبق یک برنامه از پیش تعیین شده از آزمودنی‌ها بطور شفاهی سوالاتی کرده و پاسخ آن را ثبت می‌کند. این مصاحبه می‌تواند حضوری، تلفنی، تلویزیونی و رادیوی باشد.
روش پرسشنامه، که در آن پاسخ دهنده سوالاتی را که از پیش نوشته است، خود مطالعه کند و به آنها به صورت کتبی پاسخ بدهد. در هر حالت، محقق حیطه تحقیق خود را مشخص کرده و بعد مجموعه‌ای از سوالات را طرح می‌کند که پی به باورها ، نگرشها و تجربه‌های آزمودنی‌های گروه نمونه در رابطه با موضوع تحقیق ببرد.
تحقیق میدانی
در این روش محقق مدتی در میان جامعه مورد تحقیق خود زندگی می‌کند و به تحقیق درباره موضوعی خاص در آن محیط می‌پردازد. محقق هیچگونه دستکاری در محیط انجام نمی‌دهد، بلکه بدون هیچ دخالتی در جریان طبیعی رویدادها تا آنجایی که می‌تواند اطلاعات جمع آوری می‌کند در این تحقیق میدانی ، مشاهده عنصر اصلی را تشکیل می‌دهد.
آزمایش طبیعی
در این روش آزمایشگر طرح آزمایش خود را پس از وقوع یک سانحه طبیعی مثل زلزله یا سیل اجرا می‌کند. نمونه‌های مختلفی از این آزمایشها بوسیله والاس و جانیس انجام گرفته است. در این پژوهشها واکنشهای افراد در برابر ویرانیها و تلفات جانی ایجاد شده بوسیله طوفان و گردباد مورد برسی قرار گرفته و نتیجه گیریهای جالبی در زمینه اینگونه واکنشها از قبیل بهت زدگی ،انکار ، پذیرش تدریجی و کوشش برای جبران و باز سازی بدست آمده است.
آزمایش میدانی
در این روش محقق طرح یک آزمایش را در محیط طبیعی پیاده می‌کند، مثلاً؛ یک محقق ممکن است بخواهد تأثیر اضافه پرداخت را بر روی میزان تولید مطالعه کند. مهمترین حسُن میدانی اعتبار نتایج آن است؛ زیرا این نتایج از محیط واقعی بدست آمده‌اند و نه از موقعیت مصنوعی آزمایشگاه.
مرجع : رشد
