قوانین خانه امن
فاطمه ترکاشوند
به گزارش میگنا کودک در خانواده، نگرش های اولیه درباره جهان را یاد می گیرد و از لحاظ ذهنی و جسمی رشد می یابد به طوری که نخستين بذر تكوينى خودپنداره و تصور نسبت به خود، جهان، خدا و مردم را در ذهن و قلب فرزندان مى كارند.
هر خانواده شیوه های خاصی را در تربیت فردی و اجتماعی فرزندان خود به کار می گیرند این شیوه ها که سبک های فرزند پروری نامیده می شود متأثر از عوامل مختلف از جمله عوامل فرهنگی،اجتماعی،سیاسی، اقتصادی و یا ترکیبی از رفتارهای مختلف والدین است که در موقعیتهای گسترده ای روی می دهد و جو فرزندپروری بادامی را پدید می آورد.
این روش های تربیتی اثرات طولانی بر رفتار، عملکرد، انتظارات و در نهایت بر شخصیت کودک در آینده دارند، اکثر مشکلات رفتاری کودک به منزله روابط معیوب اعضای خانواده با یکدیگر است و با روش های تربیتی و شیوه های فرزند پروری نادرست والدین و تعاملات معیوب آنها با فرزندان ارتباط دارد.
این روشهای تربیتی به چه صورت هستند؟
شامل معیارها و قوانینی است که والدین برای فرزندان خود وضع می کنند که باید به صورت منطقی و پذیرا وضع شود که اگر نباشد باعث روابط معیوب اعضای خانواده با یکدیگر می شود. اکثر روان شناسان و متخصصان علوم رفتاری معتقدند ساده ترین روش کمک به کودکان، آموزش والدین آنهاست زیرا نهادهای فرهنگی آموزشی تنها می توانند تا حدی نیاز عاطفی روانی کودکان را برآورده سازند در حالی که بیشترین مسئولیت به عهده والدین است.
در تربیت فرزندان دو بعد رفتاری حاکم است:
1-بعد گرمی در برابر سردی: والدینی که در تعامل با کودک بر بعد محبت تکیه می کنند دارای نگرش "پذیرا" هستند، این والدین (والدین اقتدار منطقی) بیشتر به پذیرش رفتار، تشویق، مهربانی، داشتن توقع به میزان توانایی جسمی و روانی خویش گرایش دارند.
فرزندان اینگونه خانواده ها به موقع از محبت والدین استفاده می کنند، شخصیت آنها در خانه مورد احترام است و جایگاهشان در گروه خانوادگی مشخص است، این والدین روابط کلامی را تشویق و دلایل مخالفت خود را با خواسته های فرزندشان بیان می کنند در نتیجه کودکان این والدین (اقتدار منطقی) بیشتر خوشحال هستند، خود اتکایی و خود گرایی بیشتری از خود نشان می دهند و عزت نفس بالایی دارند نقطه مقابل پذیرش(گرمی)، عدم پذیرش(سردی) کودک است که در وضعیت افراطی به طرد کودک منجر می شود. این نوع سبک، خاص والدین خودکامه و مستبد است. این گونه والدین، تحریک پذیر، انعطاف ناپذیر و خشن بوده، نسبت به نیازهای کودک بی توجهند.
کودکان از عشق و احترام کافی والدین برخوردار نیستند. از این رو، نیاز کودک به محبت و امنیت مورد تهدید قرار گرفته و منجر به احساس بی پناهی و تنهایی، تهدید و تنبیه، بی اعتنایی تحقیر او در حضور دیگران و مقایسه غیر عادلانه با سایر کودکان در او می شود.
2- بعدآزادی در برابر کنترل: منظور از آزادی، کارهایی است که کودک اجازه دارد به میل خود انجام دهد و منظور از کنترل، اعمال محدودیت شدید و توقع زیاد در طریقه رفتار، لباس پوشیدن، اطاعت کردن، غذا خوردن و پرخاشگری نسبت به خواهران و برادران، دوستان از سوی والدین است. والدین ممکن است همراه با رشد کودک به او آزادی های زیادی بدهند و یا کنترل شدیدی بدون در نظر گرفتن رشد وی اعمال کنند.
در پایان والدین مقتدر(بعدگرمی-آزادی) درخواست های معقولی برای پختگی دارند و این درخواست ها را با تعیین محددودیت ها و اصرار بر اینکه کودک باید از آنها تبعیت کند، به اجرا می گذارند. در عین حال آنها محبت و صمیمیت از خود نشان می دهند، صبورانه به نقطه نظرهای فرزندشان گوش می کنند و مشارکت در تصمیم گیری خانوادگی را ترغیب می نمایند.
1-قانون اسرار خانوادگی: والدین در حضور کودک و دیگران از همسرش یا فرزندش گله و شکایت نمی کند، تا کودک هم یاد بگیرد حرف ها و اتفاقات داخل خانه را نباید در حضور دیگران بازگو کند و اینها اسرار خانوادگی هستند.
2-قانون وظایف خانوادگی: پدر خانواده نمیگوید «دخترم پاشو به مامانت کمک کن شامو بیارین »خودش بلند می شود و میگوید« بچه ها بیاین با هم سفره شام را بچینیم »تا فرزندان یادبگیریند همکاری در کارهای منزل وظیفه همه اعضای خانواده است.
3-احترام به حریم خصوصی: پدر و مادر قبل از ورود به اتاق کودکشان اول در میزنند و بعد اجازه میگیرند تا به کودک مفهوم حریم خصوصی و هم رفتار مودبانه را آموزش دهند و متقابلاً هم از کودک می خواهند همین کار را در مورد وارد شدن به اتاق دیگران انجام بدهد.
4-احترام خانوادگی: پدر و مادر هیچ وقت جلوی فرزندان با هم دعوا نمی کنند و سعی نمی کنند با حرفهایشان یکدیگر را محاکمه کنند « توهم مثل باباتی، شلخته ای و یا لجبازیت به مامانت رفته» با هم محترمانه صحبت می کنند تا کودک هم یاد بگیرد که باید با پدر و مادرش با احترام رفتارکند.
فاطمه ترکاشوند-درمانگر خانواده
هر خانواده شیوه های خاصی را در تربیت فردی و اجتماعی فرزندان خود به کار می گیرند این شیوه ها که سبک های فرزند پروری نامیده می شود متأثر از عوامل مختلف از جمله عوامل فرهنگی،اجتماعی،سیاسی، اقتصادی و یا ترکیبی از رفتارهای مختلف والدین است که در موقعیتهای گسترده ای روی می دهد و جو فرزندپروری بادامی را پدید می آورد.
این روش های تربیتی اثرات طولانی بر رفتار، عملکرد، انتظارات و در نهایت بر شخصیت کودک در آینده دارند، اکثر مشکلات رفتاری کودک به منزله روابط معیوب اعضای خانواده با یکدیگر است و با روش های تربیتی و شیوه های فرزند پروری نادرست والدین و تعاملات معیوب آنها با فرزندان ارتباط دارد.
این روشهای تربیتی به چه صورت هستند؟
شامل معیارها و قوانینی است که والدین برای فرزندان خود وضع می کنند که باید به صورت منطقی و پذیرا وضع شود که اگر نباشد باعث روابط معیوب اعضای خانواده با یکدیگر می شود. اکثر روان شناسان و متخصصان علوم رفتاری معتقدند ساده ترین روش کمک به کودکان، آموزش والدین آنهاست زیرا نهادهای فرهنگی آموزشی تنها می توانند تا حدی نیاز عاطفی روانی کودکان را برآورده سازند در حالی که بیشترین مسئولیت به عهده والدین است.
در تربیت فرزندان دو بعد رفتاری حاکم است:
1-بعد گرمی در برابر سردی: والدینی که در تعامل با کودک بر بعد محبت تکیه می کنند دارای نگرش "پذیرا" هستند، این والدین (والدین اقتدار منطقی) بیشتر به پذیرش رفتار، تشویق، مهربانی، داشتن توقع به میزان توانایی جسمی و روانی خویش گرایش دارند.
فرزندان اینگونه خانواده ها به موقع از محبت والدین استفاده می کنند، شخصیت آنها در خانه مورد احترام است و جایگاهشان در گروه خانوادگی مشخص است، این والدین روابط کلامی را تشویق و دلایل مخالفت خود را با خواسته های فرزندشان بیان می کنند در نتیجه کودکان این والدین (اقتدار منطقی) بیشتر خوشحال هستند، خود اتکایی و خود گرایی بیشتری از خود نشان می دهند و عزت نفس بالایی دارند نقطه مقابل پذیرش(گرمی)، عدم پذیرش(سردی) کودک است که در وضعیت افراطی به طرد کودک منجر می شود. این نوع سبک، خاص والدین خودکامه و مستبد است. این گونه والدین، تحریک پذیر، انعطاف ناپذیر و خشن بوده، نسبت به نیازهای کودک بی توجهند.
کودکان از عشق و احترام کافی والدین برخوردار نیستند. از این رو، نیاز کودک به محبت و امنیت مورد تهدید قرار گرفته و منجر به احساس بی پناهی و تنهایی، تهدید و تنبیه، بی اعتنایی تحقیر او در حضور دیگران و مقایسه غیر عادلانه با سایر کودکان در او می شود.
2- بعدآزادی در برابر کنترل: منظور از آزادی، کارهایی است که کودک اجازه دارد به میل خود انجام دهد و منظور از کنترل، اعمال محدودیت شدید و توقع زیاد در طریقه رفتار، لباس پوشیدن، اطاعت کردن، غذا خوردن و پرخاشگری نسبت به خواهران و برادران، دوستان از سوی والدین است. والدین ممکن است همراه با رشد کودک به او آزادی های زیادی بدهند و یا کنترل شدیدی بدون در نظر گرفتن رشد وی اعمال کنند.
در پایان والدین مقتدر(بعدگرمی-آزادی) درخواست های معقولی برای پختگی دارند و این درخواست ها را با تعیین محددودیت ها و اصرار بر اینکه کودک باید از آنها تبعیت کند، به اجرا می گذارند. در عین حال آنها محبت و صمیمیت از خود نشان می دهند، صبورانه به نقطه نظرهای فرزندشان گوش می کنند و مشارکت در تصمیم گیری خانوادگی را ترغیب می نمایند.
1-قانون اسرار خانوادگی: والدین در حضور کودک و دیگران از همسرش یا فرزندش گله و شکایت نمی کند، تا کودک هم یاد بگیرد حرف ها و اتفاقات داخل خانه را نباید در حضور دیگران بازگو کند و اینها اسرار خانوادگی هستند.
2-قانون وظایف خانوادگی: پدر خانواده نمیگوید «دخترم پاشو به مامانت کمک کن شامو بیارین »خودش بلند می شود و میگوید« بچه ها بیاین با هم سفره شام را بچینیم »تا فرزندان یادبگیریند همکاری در کارهای منزل وظیفه همه اعضای خانواده است.
3-احترام به حریم خصوصی: پدر و مادر قبل از ورود به اتاق کودکشان اول در میزنند و بعد اجازه میگیرند تا به کودک مفهوم حریم خصوصی و هم رفتار مودبانه را آموزش دهند و متقابلاً هم از کودک می خواهند همین کار را در مورد وارد شدن به اتاق دیگران انجام بدهد.
4-احترام خانوادگی: پدر و مادر هیچ وقت جلوی فرزندان با هم دعوا نمی کنند و سعی نمی کنند با حرفهایشان یکدیگر را محاکمه کنند « توهم مثل باباتی، شلخته ای و یا لجبازیت به مامانت رفته» با هم محترمانه صحبت می کنند تا کودک هم یاد بگیرد که باید با پدر و مادرش با احترام رفتارکند.
