اضافه وزن، ترافیک و نمک؛ تهدیدهای جدید سلامت بشر

تحقیق گسترده‌ای که با مشارکت بیش از 50 کشور جهان انجام شده، نشان می‌دهد اضافه‌ وزن بیش از گرسنگی سلامت مردم جهان را تهدید می‌کند، ترافیک عامل قتل‌عام مردان است و نمک به بزرگترین دشمن سلامت در جهان تبدیل شده است.

به گزارش خبرآنلاین، بزرگترین تحقیق بهداشت جهانی که با حضور بیش از 500 محقق از 50 کشور جهان انجام‌ شده، نشان می‌دهد این اولین‌بار است که اضافه‌ وزن به مشکلی بزرگ‌تر از گرسنگی و کمبود مواد غذایی در جهان تبدیل شده است. این گزارش نشان می‌دهد، به‌رغم اینکه در فاصله میان سال‌های 1970/1349 تا 1990/1369 سوء‌ تغذیه و عدم دسترسی به مواد غذایی کافی عامل بیماری و مرگ زودرس در بسیاری از انسان‌ها بوده، در سال‌های اخیر این اضافه‌وزن و مشکلات قلبی‌عروقی ناشی از آن است که به مرگ زودرس منجر می‌شود.

این گزارش بهبود شرایط بهداشت جهانی را در کنترل بیماری‌های عفونی در نوزادان و کودکان نشان می‌دهد. این روند سالانه از مرگ زودرس میلیون‌ها کودک پیشگیری خواهد کرد، اما تحرک اندک همین کودکان در بزرگ‌سالی و عدم‌توجه کافی به سلامتی آنها را با مشکلات متعددی مواجه خواهد کرد.

ریچارد هورتون، سردبیر The Lancet که هفته گذشته این گزارش را منتشر کرده، می‌گوید: این گزارش جامع‌ترین تحقیق بهداشت جهانی و سلامت انسان در طول تاریخ پزشکی است. در این گزارش علل شیوع بیماری‌ها و مرگ‌و‌میر در سراسر جهان در سال 2010/1389 جمع‌آوری و با این داده‌ها در فاصله سال‌های 1970/1349 تا 1990/1369 مقایسه شده است.

در سال 1990/1369، سوء‌تغذیه ناشی از عدم دسترسی به منابع غذایی کافی اولین عامل کاهش امید به زندگی در جهان و مرگ زودرس بود. تحقیقات در این سال نشان می‌داد شاخص توده بدنی بالا دهمین عامل مرگ‌ومیر در جهان است. این در حالی است که در حال حاضر سوء تغذیه ناشی از عدم دسترسی به منابع غذایی کافی به جایگاه هشتم سقوط کرده و شاخص توده بدنی بالا ششمین عامل ایجاد بیماری و مرگ‌ومیر در سراسر جهان شناخته شده است.

اضافه وزن باعث افزایش فشار خون در فرد و در نتیجه افزایش احتمال سکته و بیماری‌های قلبی در او می‌شود. جالب است بدانید این دو عامل در کنار یکدیگر مسئول 25 درصد تمامی مرگ‌ومیرها در جهان هستند و اضافه وزن دیگر تنها مشکل غرب نیست، بلکه در خاورمیانه نیز شاهد افزایش معنی‌دار شاخص توده بدنی هستیم.

در کشوری مانند مالدیو شاهد جهشی بزرگ در امید به زندگی نسبت به سال‌های دهه 1970/1350 هستیم. در این کشور نزدیک به 30 سال طول عمر بیشتر شده است. در کشورهایی مانند ایران و بنگلادش نیز به دلیل بهبود برنامه‌های بهداشتی در سطح روستاها و شهرهای کوچک امید به زندگی رشد قابل ‌توجهی داشته است.

نکته جالب ‌توجه دیگر کاهش عوامل مرگ‌ومیر کودکان زیر پنج سال مانند اسهال، عفونت‌ها و مشکلات هنگام تولد است که باعث شده این نرخ نسبت به سال 1990/1369 تا 60 درصد کاهش نشان دهد. از سوی دیگر با اینکه نرخ مرگ‌ومیر به دلیل بیماری‌های عفونی در جهان کاهش پیدا کرده، در بسیاری از کشورهای آفریقایی هنوز هم ابتلا به مالاریا و ویروس اچ.آی.وی عامل بسیاری از مرگ‌ومیرها است.

آیرین آجیپانگ، از دانشگاه غنا در آکرا، می‌گوید: مشکلاتی مانند دردهای عضلانی - ‌اسکلتی یا بیماری‌های عصب‌شناختی که می‌توانند افراد پا به سن گذاشته و سالم را تهدید کنند، نیاز به تمرکز بیشتری دارند و مخصوصا در کشورهای در حال توسعه باید زمینه آگاهی بیشتری نسبت به این شرایط فراهم شود. نمی‌توانیم صبر کنیم تا این مسائل خود را نشان دهند و سپس به راه حلی برای آنها فکر کنیم.

** سیگار و مصرف مشروبات الکلی، دو معضل بزرگ سلامتی

هنوز هم مصرف بی‌رویه مشروبات الکلی و کشیدن سیگار دو عامل اصلی در کاهش امید به زندگی به‌شمار می‌روند و باعث می‌شوند انسان‌های بسیاری بهترین سال‌های زندگی خود را ناخواسته از دست بدهند.

از دهه 1990/1370 تاکنون مصرف الکل به اصلی‌ترین ریسک فاکتور در بسیاری از کشورهای آمریکای لاتین تبدیل شده و عامل حدود 25 درصد از بیماری‌ها در اروپای شرقی است. مجید عزتی، مدیر بخش بهداشت محیطی جهان در دانشکده بهداشت عمومی کالج سلطنتی لندن و از پژوهشگران حاضر در این تحقیق می‌گوید: این عامل آنقدر قدرتمند عمل کرده که مخصوصا در کشورهایی مانند اوکراین و بلاروس، طی دو دهه گذشته امید به زندگی در مردان رو به کاهش گذاشته است. دسترسی به الکل برای بسیاری از مردم در کشورهای اروپای شرقی ساده‌تر شده و حجم بالایی از این الکل را نمونه‌های مضر آن با منشاء صنعتی تشکیل می‌دهد.

اغلب مردان در کشورهای در حال توسعه به سیگار کشیدن روی آورده‌اند. آلن لوپز، از دانشگاه کوئینزلند در استرالیا، می‌گوید: نزدیک به 50 تا 60 درصد مردان در کشورهای در حال توسعه و پرجمعیتی مانند هند و بنگلادش سیگار می‌کشند. این کشورها هم باید سیاست محدود کردن تنباکو را از کشورهایی مانند انگلستان و استرالیا یاد بگیرند. همیشه درصدی از جمعیت سیگاری باقی خواهد ماند، اما زمانی که بتوانیم این تعداد را به کمتر از 10 درصد جمعیت برسانیم تلاش‌ها نتیجه داده است.

** ترافیک جاده‌ای، عاملی برای قتل‌عام مردان

در مجموع حدود دوسوم از جمعیت جهان را عواملی غیر از بیماری‌های غیرواگیر مانند سرطان، بیماری‌های قلبی و سکته از پا درمی‌آورد، اما تفاوت فاحشی میان بزرگترین علل مرگ‌ومیر در زنان و مردان جهان وجود دارد.

بزرگترین عامل مرگ‌ومیر زنان در مقیاس جهانی ابتلا به ایدز است که جان 14.4 درصد از زنان را می‌گیرد. در اولویت دوم ابتلا به بیماری‌های قلبی - ‌عروقی قرار دارد که عامل مرگ 10.7 درصد از زنان است. در رده‌های بعدی جراحات و صدمات ناشی از زایمان قرار گرفته که به ترتیب مسئول مرگ 7.5 و 7.3 درصد زنان بوده است.

در مقابل مهم‌ترین عامل مرگ‌ومیر در مردان ابتلا به بیماری‌های قلبی - ‌عروقی است که جان 12.8 درصد از این گروه را می‌گیرد. جایگاه دوم ریسک فاکتورها در مردان به بیماری ایدز و تصادفات جاده‌ای می‌رسد که هر کدام مسئول مرگ 10.7 درصد از مردان هستند. خشونت هم نقش مهمی را در کشتار مردان ایفا می‌کند و سهمی 5.2 درصدی از مرگ‌ومیر را در این گروه به خود اختصاص می‌دهد. جالب است بدانید سالانه تنها 0.5 درصد از زنان قربانی تصادفات جاده‌ای می‌شوند.

** مصرف میوه‌ها و تمرینات ورزشی، راز طول عمر

شعار «درست غذا بخورید و متناسب باقی بمانید» می‌تواند سلامت انسان‌های بسیاری را تضمین کند، اما هنوز هم 10 درصد از سال‌های جوانی و سلامتی انسان‌ها به دلیل کم‌تحرکی و مصرف نادرست مواد غذایی از دست می‌رود. محققان می‌گویند بزرگترین معضل غذایی جهان ما مصرف اندک میوه‌ها و استفاده بیش از حد از نمک است.

ممکن است برای بسیاری از ما عجیب باشد که مصرف اندک میوه‌ها می‌تواند چنین تأثیر قابل‌توجهی بر سلامت جهانی داشته باشد، اما محققان می‌گویند افزایش میزان مصرف میوه در جهان چندان کار ساده‌ای نیست.

لوپز می‌گوید: در جهان، مخصوصا کشورهای فقیر با مصرف بی‌رویه سدیم به شکل نمک طعام مواجه هستیم. مصرف بی‌رویه نمک می‌تواند فشار خون را که اولین ریسک فاکتور برای ایجاد بیماری‌ها در جهان شناخته‌ شده افزایش می‌دهد.

** راز سلامت و طول عمر ژاپنی‌ها چیست؟

ژاپنی‌ها نه‌تنها با امید به زندگی 82.6 بیشترین طول عمر را در میان ساکنان جهان دارند، بلکه مردان ژاپنی با 79.3 سال زندگی در شرایط تندرستی و سلامت به طور متوسط 10 سال بیشتر از مردان ساکن دیگر کشورهای جهان سال‌های عمر خود را در سلامت طی می‌کنند.

تحقیق تازه‌ای که توسط نایو ایکدا و همکارانش در دانشگاه توکیو انجام شده، نشان می‌دهد راز این سلامتی و طول عمر در رژیم غذایی سالم مردم این کشور و معاینه و آزمون‌های منظم پزشکی که توسط جمعیت بزرگی از مردم این کشور انجام می‌شود، نهفته است. این تحقیق نشان می‌دهد سالانه بیش از سه میلیون ژاپنی معاینه کامل پزشکی را که شامل یک شب ماندن در بیمارستان یا درمانگاه می‌شود، انجام می‌دهند.

جالب است بدانید با اینکه فشار خون بالا به بزرگترین معضل سلامت جهانی تبدیل شده، در ژاپن معدل فشار خون رو به کاهش است. احتمالا در دسترس بودن داروهای ضدفشارخون و کاهش مصرف نمک در این کشور نقش مهمی را در کاهش این ریسک فاکتور بازی کرده است.

جاش سالومون، استاد بهداشت جهانی در دانشگاه هاروارد می‌گوید: اگر ژاپنی‌ها موفق شده‌اند به این سطح از امید به زندگی و سلامت دست پیدا کنند، دیگر مردم جهان هم قادر به چنین کاری خواهند بود. باید این را به فال نیک بگیریم که پا به سن گذاشتن با حفظ سلامتی کامل ممکن است.