چرا من خروپف مي کنم؟
به احتمال زياد شما هم با خروپف ديگران مشکل داريد و يا ممکن است خودتان خروپف کنيد. دکتر مهناز اميني فوق تخصص ريه و مراقبت هاي ويژه درباره اين مشکل توضيحاتي مي دهد که دانستن آن مفيد است.
نفس کشيدن در خواب و بيداري چه تفاوتي دارد؟
همان طور که مي دانيد نفس کشيدن بدون اراده و اختيار شما صورت مي گيرد. شما نمي توانيد بيش از چند ثانيه نفس تان را به اراده خود حبس کنيد يا تندتر از شکل طبيعي نفس بکشيد. چون اين موضوع به رساندن اکسيژن به سلول هاي بدن بستگي دارد و به همين علت به دقت توسط مغز کنترل مي شود.
وي مي افزايد: در خواب هم همين موضوع صادق است. شايد فکر مي کنيد که خوابيدن يک حالت غيرفعال است، در حالي که در حين خواب بيشتر عضلات بدن شل مي شود، ولي مغز فعال است چه در زماني که خواب مي بينيم و چه در زماني که خواب نمي بينيم.
شما در خواب نيز به کمک دستورهايي که از مغزتان صادر مي شود نفس مي کشيد. در هر بار نفس کشيدن (دم) عضلات قفسه سينه باعث مکش هوا از محيط اطراف به داخل ريه هاي شما مي شود. طي خواب تفاوت هايي در وضعيت نفس کشيدن ما به وجود مي آيد. يکي از اين تفاوت ها در اين است که عضلات گلو نيز مانند بيشتر عضلات بدن شل مي شود. اين شل شدن و روي هم خوابيدن عضلات گلو، سبب کوچک شدن و تنگ شدن راه جريان هوا مي شود.به طور معمول اين تنگي آن قدر شديد نيست که در وارد يا خارج شدن هوا اختلالي ايجاد کند. ولي اگر عامل ديگري از قبل، سبب تنگي راه هوا شده باشد؛شل شدن عضلات گلو در حين خواب مي تواند جريان هوا را دچار مشکل کند.اولين مشکلي که ايجاد مي شود خروپف است.
چرا من خروپف مي کنم؟
اين فوق تخصص ريه در ادامه مي افزايد: شايد هنوز هم بعضي از ما فکر کنيم خوابي که با خروپف همراه نباشد خواب عميق و با کيفيتي نيست. در حالي که عمق يا کيفيت خواب با خروپف ارتباطي ندارد.هنگام خروپف به علت تنگي مسير جريان هوا(که قبلاً شرح آن داده شد) هوا به سختي جريان مي يابد. جريان هوا با فشار، باعث لرزيدن بافت هاي گلو مي شود و صداي خروپف را در دم و بازدم ايجاد مي کند.
آيا خروپف يک نوع بيماري است؟
خير. خروپف به تنهايي، بيماري محسوب نمي شود. اگر تنگي مجراي تنفسي فقط در حدي باشد که خود را به صورت خروپف نشان دهد نياز به بررسي يا پيگيري ندارد. (البته بعضي از خروپف ها آن قدر بلند و آزاردهنده است که سبب سلب آسايش نزديکان يا حتي همسايگان! شما مي شود.) بايد بدانيم که هر چه سن ما بالاتر برود يا هر چه وزن ما بيشتر باشد، بيشتر احتمال دارد خروپف کنيم و يا اگر تنگي راه هوا به علت بزرگ بودن زبان يا لوزه ها، انحراف تيغه بيني، کوچک بودن فک پايين و... داشته باشيم احتمال بيشتري دارد خروپف کنيم.وقتي تنگي شديدتر شد غير از خروپف مشکلات ديگري هم به وجود مي آيد.اين مشکلات که در ادامه به آن ها اشاره مي شود شامل مواردي است که خروپف با علايم ديگري که نشانه بيماري است همراه مي شود. اين مشکلات را تحت عنوان کلي «آپنه خواب» مي ناميم.
آپنه خواب چيست؟
وقتي تنگي راه هوا در گلو بيشتر و بيشتر شد، تلاش عضلات قفسه سينه براي وارد يا خارج کردن هوا با مشکل بيشتري روبه رو مي شود. حتي ممکن است با وجود بالا و پايين رفتن قفسه سينه که نشان دهنده تلاش عضلات براي وارد يا خارج کردن هواست، تنگي آن قدر شديد شود که هيچ هوايي بين محيط بيرون و ريه ها رد و بدل نشود. اين حالت را آپنه خواب مي ناميم. «آپنه» در لغت به معني «بدون نفس» است.
در زمان آپنه، نفس کشيدن فرد قطع مي شود. معمولاً آپنه هم مانند خروپف توسط خود فرد احساس نمي شود و افراد ديگر مانند همسر فرد متوجه آن مي شود. در نوع انسدادي آپنه خواب عضلات گلو نمي تواند راه هوايي را باز نگه دارد و روي هم مي افتد.
فرد براي تنفس تلاش مي کند ولي هوايي وارد ريه ها نمي شود معمولاً اين نوع از آپنه با خروپف هاي بلند همراه است. قطع تنفس بيش از ۱۰ ثانيه را آپنه مي ناميم. تکرار زياد اين حالت غيرطبيعي و نشانه بيماري است.
آيا من آپنه خواب دارم؟
اگر زماني که شما خوابيده ايد کسي شما را مشاهده کند و بگويد شما به مدت ۱۰ ثانيه يا بيشتر نفس نمي کشيديد، احتمالاً مبتلا به آپنه خواب هستيد. البته اين آپنه ممکن است در حالت طبيعي نيز روي دهد ولي آن چه مهم و نشانه بيماري است تکرار بيش از حد آن است. به طور متوسط بيش از ۵ بار آپنه در هر ساعت خواب را غيرطبيعي تلقي مي کنيم.
در زمان آپنه چه اتفاقي در بدن مي افتد؟
هر بار که دچار آپنه مي شويد،جريان هوا به ريه ها قطع مي شود، در نتيجه اکسيژن رساني به بافت ها از جمله مغز کاهش مي يابد و پس از مدت کوتاهي مغزتان اين کاهش اکسيژن را حس مي کند. مغز به شما دستور مي دهد که بيدار شويد. اين بيدار شدن آن قدر کوتاه مدت است که معمولاً خود شما متوجه آن نمي شويد.حتماً متوجه شده ايد که اين قطع نفس يا حتي خروپف در زماني که به پشت مي خوابيد بيشتر است. چون وقتي کسي مجراي هوايي تنگي داشته باشد، با خوابيدن به پشت، زبان به عقب مي افتد و بيشتر راه هوا را مي بندد. به همين علت است که وقتي کسي خروپف مي کند معمولاً اطرافيان از وي مي خواهند به يک پهلو بخوابد.
من چگونه مستعد آپنه خواب مي شوم؟
اولين عاملي که شما را مستعد ابتلا به آپنه خواب مي کند اضافه وزن است. شما مي توانيد محاسبه کنيد که آيا وزن شما براي قدي که داريد مناسب است و يا کمتر يا بيشتر از طبيعي است. اگر نمايه توده بدني شما کمتر از 18.5 است، کمبود وزن و اگر بيش از ۲۵ است اضافه وزن داريد.برخي از عوامل ديگري که شما را مستعد ابتلا به آپنه خواب مي کند، لوزه هاي بزرگ، انحراف تيغه بيني، پوليپ بيني، بزرگ بودن، عقب تر بودن چانه و فک پايين، مصرف مشروبات الکلي، موادمخدر و دخانيات است.
آيا آپنه خواب من را در معرض بيماري ديگري قرار مي دهد؟
متاسفانه بله! کاهش اکسيژن خون در حين خواب و بيداري هاي مکرر شبانه سبب کاهش عمق خواب و در نتيجه خواب آلودگي طي روز مي شود. در کودکان معمولاً آموزگار متوجه اين مشکل مي شود. افت تحصيلي و چرت زدن کودک در کلاس ممکن است اولين علامت اين بيماري در کودکان باشد. در بزرگسالان اين خواب آلودگي زمينه ساز مشکلاتي همچون حوادث رانندگي مي شود. همچنين سبب ابتلا به بيماري فشارخون بالا، سکته هاي مغزي و قلبي و افزايش احتمال ابتلا به ديابت مي شود. البته مبتلايان به اين اختلال بعد از درمان بهبود کامل مي يابند.
آپنه خواب چگونه تشخيص داده مي شود؟
خوشبختانه در حال حاضر تشخيص اين بيماري به راحتي ممکن است. امروزه پزشکان قادرند با اندازه گيري جريان تنفس و امواج الکتريکي مغز، قلب و عضلات به درستي به شما بگويند که آيا به آپنه خواب مبتلا هستيد و اگر هستيد بيماري شما تا چه حد شديد است. اين اندازه گيري طي يک خواب شبانه در بيمارستان يا کلينيک خواب صورت مي گيرد . گرچه تشخيص قطعي آپنه خواب به کمک آزمون تست خواب (پلي سومنوگرافي) انجام مي گيرد، با اين وجود ابزارهايي وجود دارد که به شما کمک مي کند ميزان نياز خود را به اين گونه بررسي ها ارزيابي کنيد. يکي از اين موارد تعيين ميزان خواب آلودگي شما طي روز است.
پلي سومنوگرافي چيست؟
همان طور که گفته شد، بررسي حين خواب (پلي سومنوگرافي) طي يک شب و در يک کلينيک يا بيمارستان انجام مي شود. در اين آزمون مجموعه اي از نوارها از امواج الکتريکي توليد شده توسط اعضاي بدن ثبت مي شود. ساده ترين مثال در اين باره، نوار قلب است. همان طور که مي دانيد قلب براي انقباض حفره هاي خود و پمپاژ کردن خون به داخل رگ ها امواج الکتريکي توليد مي کند. قسمتي از اين امواج به سطح بدن مي رسد و ما مي توانيم آن ها را از راه پوست روي نوار قلب ثبت کنيم. عيناً همين مراحل در ثبت نوار مغز و نوار عضله انجام مي گيرد.
قطع جريان تنفس (آپنه) نيز به وسيله يک حسگر که زير بيني چسبانده مي شود ثبت مي شود. نوار مغز در اين آزمون به منظور تعيين مراحل گوناگون خواب (خواب سطحي، عمقي و...) انجام مي شود. معمولاً آپنه خواب در مراحل عميق خواب و نزديک صبح بيشتر ديده مي شود.
براي درمان آپنه خواب چه کنم؟
اول از همه بايد بدانيد که خوشبختانه براي اين بيماري درمان هاي مناسبي وجود دارد. اولين و مهم ترين اصل در درمان اين بيماري کاهش وزن است(البته اگر اضافه وزن داريد). به علاوه لازم است از مصرف سيگار، موادمخدر و مشروبات الکلي به شدت پرهيز کنيد.در هنگام خواب سعي کنيد روي يک پهلو بخوابيد. معمولاً پزشک به شما مي گويد بايد راه درماني اختصاصي را در پيش بگيريد يا نه.
نفس کشيدن در خواب و بيداري چه تفاوتي دارد؟
همان طور که مي دانيد نفس کشيدن بدون اراده و اختيار شما صورت مي گيرد. شما نمي توانيد بيش از چند ثانيه نفس تان را به اراده خود حبس کنيد يا تندتر از شکل طبيعي نفس بکشيد. چون اين موضوع به رساندن اکسيژن به سلول هاي بدن بستگي دارد و به همين علت به دقت توسط مغز کنترل مي شود.
وي مي افزايد: در خواب هم همين موضوع صادق است. شايد فکر مي کنيد که خوابيدن يک حالت غيرفعال است، در حالي که در حين خواب بيشتر عضلات بدن شل مي شود، ولي مغز فعال است چه در زماني که خواب مي بينيم و چه در زماني که خواب نمي بينيم.
شما در خواب نيز به کمک دستورهايي که از مغزتان صادر مي شود نفس مي کشيد. در هر بار نفس کشيدن (دم) عضلات قفسه سينه باعث مکش هوا از محيط اطراف به داخل ريه هاي شما مي شود. طي خواب تفاوت هايي در وضعيت نفس کشيدن ما به وجود مي آيد. يکي از اين تفاوت ها در اين است که عضلات گلو نيز مانند بيشتر عضلات بدن شل مي شود. اين شل شدن و روي هم خوابيدن عضلات گلو، سبب کوچک شدن و تنگ شدن راه جريان هوا مي شود.به طور معمول اين تنگي آن قدر شديد نيست که در وارد يا خارج شدن هوا اختلالي ايجاد کند. ولي اگر عامل ديگري از قبل، سبب تنگي راه هوا شده باشد؛شل شدن عضلات گلو در حين خواب مي تواند جريان هوا را دچار مشکل کند.اولين مشکلي که ايجاد مي شود خروپف است.
چرا من خروپف مي کنم؟
اين فوق تخصص ريه در ادامه مي افزايد: شايد هنوز هم بعضي از ما فکر کنيم خوابي که با خروپف همراه نباشد خواب عميق و با کيفيتي نيست. در حالي که عمق يا کيفيت خواب با خروپف ارتباطي ندارد.هنگام خروپف به علت تنگي مسير جريان هوا(که قبلاً شرح آن داده شد) هوا به سختي جريان مي يابد. جريان هوا با فشار، باعث لرزيدن بافت هاي گلو مي شود و صداي خروپف را در دم و بازدم ايجاد مي کند.
آيا خروپف يک نوع بيماري است؟
خير. خروپف به تنهايي، بيماري محسوب نمي شود. اگر تنگي مجراي تنفسي فقط در حدي باشد که خود را به صورت خروپف نشان دهد نياز به بررسي يا پيگيري ندارد. (البته بعضي از خروپف ها آن قدر بلند و آزاردهنده است که سبب سلب آسايش نزديکان يا حتي همسايگان! شما مي شود.) بايد بدانيم که هر چه سن ما بالاتر برود يا هر چه وزن ما بيشتر باشد، بيشتر احتمال دارد خروپف کنيم و يا اگر تنگي راه هوا به علت بزرگ بودن زبان يا لوزه ها، انحراف تيغه بيني، کوچک بودن فک پايين و... داشته باشيم احتمال بيشتري دارد خروپف کنيم.وقتي تنگي شديدتر شد غير از خروپف مشکلات ديگري هم به وجود مي آيد.اين مشکلات که در ادامه به آن ها اشاره مي شود شامل مواردي است که خروپف با علايم ديگري که نشانه بيماري است همراه مي شود. اين مشکلات را تحت عنوان کلي «آپنه خواب» مي ناميم.
آپنه خواب چيست؟
وقتي تنگي راه هوا در گلو بيشتر و بيشتر شد، تلاش عضلات قفسه سينه براي وارد يا خارج کردن هوا با مشکل بيشتري روبه رو مي شود. حتي ممکن است با وجود بالا و پايين رفتن قفسه سينه که نشان دهنده تلاش عضلات براي وارد يا خارج کردن هواست، تنگي آن قدر شديد شود که هيچ هوايي بين محيط بيرون و ريه ها رد و بدل نشود. اين حالت را آپنه خواب مي ناميم. «آپنه» در لغت به معني «بدون نفس» است.
در زمان آپنه، نفس کشيدن فرد قطع مي شود. معمولاً آپنه هم مانند خروپف توسط خود فرد احساس نمي شود و افراد ديگر مانند همسر فرد متوجه آن مي شود. در نوع انسدادي آپنه خواب عضلات گلو نمي تواند راه هوايي را باز نگه دارد و روي هم مي افتد.
فرد براي تنفس تلاش مي کند ولي هوايي وارد ريه ها نمي شود معمولاً اين نوع از آپنه با خروپف هاي بلند همراه است. قطع تنفس بيش از ۱۰ ثانيه را آپنه مي ناميم. تکرار زياد اين حالت غيرطبيعي و نشانه بيماري است.
آيا من آپنه خواب دارم؟
اگر زماني که شما خوابيده ايد کسي شما را مشاهده کند و بگويد شما به مدت ۱۰ ثانيه يا بيشتر نفس نمي کشيديد، احتمالاً مبتلا به آپنه خواب هستيد. البته اين آپنه ممکن است در حالت طبيعي نيز روي دهد ولي آن چه مهم و نشانه بيماري است تکرار بيش از حد آن است. به طور متوسط بيش از ۵ بار آپنه در هر ساعت خواب را غيرطبيعي تلقي مي کنيم.
در زمان آپنه چه اتفاقي در بدن مي افتد؟
هر بار که دچار آپنه مي شويد،جريان هوا به ريه ها قطع مي شود، در نتيجه اکسيژن رساني به بافت ها از جمله مغز کاهش مي يابد و پس از مدت کوتاهي مغزتان اين کاهش اکسيژن را حس مي کند. مغز به شما دستور مي دهد که بيدار شويد. اين بيدار شدن آن قدر کوتاه مدت است که معمولاً خود شما متوجه آن نمي شويد.حتماً متوجه شده ايد که اين قطع نفس يا حتي خروپف در زماني که به پشت مي خوابيد بيشتر است. چون وقتي کسي مجراي هوايي تنگي داشته باشد، با خوابيدن به پشت، زبان به عقب مي افتد و بيشتر راه هوا را مي بندد. به همين علت است که وقتي کسي خروپف مي کند معمولاً اطرافيان از وي مي خواهند به يک پهلو بخوابد.
من چگونه مستعد آپنه خواب مي شوم؟
اولين عاملي که شما را مستعد ابتلا به آپنه خواب مي کند اضافه وزن است. شما مي توانيد محاسبه کنيد که آيا وزن شما براي قدي که داريد مناسب است و يا کمتر يا بيشتر از طبيعي است. اگر نمايه توده بدني شما کمتر از 18.5 است، کمبود وزن و اگر بيش از ۲۵ است اضافه وزن داريد.برخي از عوامل ديگري که شما را مستعد ابتلا به آپنه خواب مي کند، لوزه هاي بزرگ، انحراف تيغه بيني، پوليپ بيني، بزرگ بودن، عقب تر بودن چانه و فک پايين، مصرف مشروبات الکلي، موادمخدر و دخانيات است.
آيا آپنه خواب من را در معرض بيماري ديگري قرار مي دهد؟
متاسفانه بله! کاهش اکسيژن خون در حين خواب و بيداري هاي مکرر شبانه سبب کاهش عمق خواب و در نتيجه خواب آلودگي طي روز مي شود. در کودکان معمولاً آموزگار متوجه اين مشکل مي شود. افت تحصيلي و چرت زدن کودک در کلاس ممکن است اولين علامت اين بيماري در کودکان باشد. در بزرگسالان اين خواب آلودگي زمينه ساز مشکلاتي همچون حوادث رانندگي مي شود. همچنين سبب ابتلا به بيماري فشارخون بالا، سکته هاي مغزي و قلبي و افزايش احتمال ابتلا به ديابت مي شود. البته مبتلايان به اين اختلال بعد از درمان بهبود کامل مي يابند.
آپنه خواب چگونه تشخيص داده مي شود؟
خوشبختانه در حال حاضر تشخيص اين بيماري به راحتي ممکن است. امروزه پزشکان قادرند با اندازه گيري جريان تنفس و امواج الکتريکي مغز، قلب و عضلات به درستي به شما بگويند که آيا به آپنه خواب مبتلا هستيد و اگر هستيد بيماري شما تا چه حد شديد است. اين اندازه گيري طي يک خواب شبانه در بيمارستان يا کلينيک خواب صورت مي گيرد . گرچه تشخيص قطعي آپنه خواب به کمک آزمون تست خواب (پلي سومنوگرافي) انجام مي گيرد، با اين وجود ابزارهايي وجود دارد که به شما کمک مي کند ميزان نياز خود را به اين گونه بررسي ها ارزيابي کنيد. يکي از اين موارد تعيين ميزان خواب آلودگي شما طي روز است.
پلي سومنوگرافي چيست؟
همان طور که گفته شد، بررسي حين خواب (پلي سومنوگرافي) طي يک شب و در يک کلينيک يا بيمارستان انجام مي شود. در اين آزمون مجموعه اي از نوارها از امواج الکتريکي توليد شده توسط اعضاي بدن ثبت مي شود. ساده ترين مثال در اين باره، نوار قلب است. همان طور که مي دانيد قلب براي انقباض حفره هاي خود و پمپاژ کردن خون به داخل رگ ها امواج الکتريکي توليد مي کند. قسمتي از اين امواج به سطح بدن مي رسد و ما مي توانيم آن ها را از راه پوست روي نوار قلب ثبت کنيم. عيناً همين مراحل در ثبت نوار مغز و نوار عضله انجام مي گيرد.
قطع جريان تنفس (آپنه) نيز به وسيله يک حسگر که زير بيني چسبانده مي شود ثبت مي شود. نوار مغز در اين آزمون به منظور تعيين مراحل گوناگون خواب (خواب سطحي، عمقي و...) انجام مي شود. معمولاً آپنه خواب در مراحل عميق خواب و نزديک صبح بيشتر ديده مي شود.
براي درمان آپنه خواب چه کنم؟
اول از همه بايد بدانيد که خوشبختانه براي اين بيماري درمان هاي مناسبي وجود دارد. اولين و مهم ترين اصل در درمان اين بيماري کاهش وزن است(البته اگر اضافه وزن داريد). به علاوه لازم است از مصرف سيگار، موادمخدر و مشروبات الکلي به شدت پرهيز کنيد.در هنگام خواب سعي کنيد روي يک پهلو بخوابيد. معمولاً پزشک به شما مي گويد بايد راه درماني اختصاصي را در پيش بگيريد يا نه.
مرجع : روزنامه خراسان
