پیامدهای تنبیه کودک چیست؟

مهدی تهرانی‌دوست در گفت و گو با فارس، اظهار داشت: در مورد تنبیه کودکان معمولاً اولین چیزی که به ذهن خطور می‌کند، عمل منفی است که از سوی والدین در مراقب از کودک اعمال می‌شود. وی هدف تنبیه را کم کردن رفتارهای نامطلوب بیان کرد که به عنوان وسیله‌ای برای جلوگیری از آن از سوی والدین والدین یا مراقبان استفاده می‌شود. وی افزود: اکثر مواقع تنبیه از روی عصبانیت اعمال می‌شود و جنبه پرخاشگرانه دارد. معمولاً پدر و مادر از قبل درباره رفتار کودک و واکنش او پیش بینی ندارند برای همین وقتی رفتار نادرستی از کودک سر بزند او را به شدت تنبیه می‌کنند. این تنبیه‌ها کنترل شده نیست زیرا واکنش‌ هیجانی والدین یا مراقب می‌تواند موجب آسیب رساندن به کودک شود.

تهرانی‌ دوست احساس طرد شدگی را نتیجه رفتار والدین دانست و افزود: در تنبیه‌‌های فیزیکی الفاظ خاصی از سوی والدین به کودک گفته می‌شود که احساس طردشدگی کودک و بیزاری نسبت به آنها را تشدید می‌کند. رئیس بیمارستان روانپزشکی روزبه سرخوردگی هیجانی و در نهایت افسردگی را پیامد تنبیه خشونت‌آمیز علیه کودکان عنوان کرد.

وی گفت: مشاهده این رفتار والدین توسط کودک به شکل‌گیری مدلی در ذهن او منجر می شود که بر اساس آن کودک به آزار کودکان دیگر به ویژه آنهایی که کم‌سن‌تر از او هستند، هدایت می شود. تهرانی دوست اظهار داشت: مطالعات نشان داده است کودکانی که تنبیه فیزیکی می‌شوند، رفتارهای پرخاشگرانه بیشتری از خود نشان می‌دهند.

رئیس بیمارستان روانپزشکی روزبه، با اشاره به اثر موقتی تنبیه در بازداری رفتار نامطلوب تصریح کرد:‌ تنبیه بدنی ممکن است به صورت موقتی، رفتار نامطلوب کودک را کاهش دهد ولی به دلیل احساس منفی حالت مقابله جویی را در او تشدید می‌کند و کودک را وادار به تکرار رفتار نامطلوب برای کنترل والدینش می‌کند.

این روانپزشک کودک و نوجوان تصریح کرد: پشیمانی و احساس گناه نتیجه رفتار والدین نسبت به کودک است که با نوازش کودک همراه خواهد بود و موجب احساس دوگانگی در کودک می‌شود. نوازش والدین کودک را دچار سردرگمی می‌کند. وی گفت:‌ البته تنبیه جنبه‌های مثبتی هم دارد و نمی‌توان آن را به کلی نفی کرد. تنبیه می‌تواند در شکل دادن رفتارهای کودک مؤثر باشد.

تهرانی دوست درباره تنبیه‌های مؤثر در روانشناسی گفت: در تنبیه‌های موثر، پدر و مادر از قبل با کودک قرار می‌گذارند تا در صورت انجام رفتاری نامطلوب امتیازی از او گرفته شود. مثلاً در مورد رفتار نامطلوب کودکی برای سلام ندادن به بزرگترها می توان او را از تماشای برنامه کودک محروم کرد. یعنی تماشای کارتون منوط به سلام دادن کودک به بزرگترها خواهد بود. مطابق این شیوه رفتاری اگر دارای فراوانی باشد می‌تواند به عنوان عامل تقویتی برای رفتاری به کار رود که دارای احتمال وقوع کمتری است.

تهرانی دوست جریمه را واجد شرایطی دانست که عدم عصبانیت، جریمه نسبت به رفتار نامطلوب، تناسب تنبیه و رفتار نامطلوب و استمرار در تنبیه مهمترین ویژگی‌های آن است. وی گفت: جریمه باید نسبت به رفتار نامطلوب اعمال شود نه کل شخصیت. چیزی که در تنبیه‌های فیزیکی دیده نمی‌شود و تمامیت شخصیت مورد اهانت قرار می‌گیرد.

این روانپزشک کودک و نوجوان با توضیح بیشتر درباره ویژگی‌های تنبیه ادامه داد: تنبیه باید متناسب با رفتار کودک باشد، در تنبیه‌هایی مدیریت شده این ویژگی‌ وجود دارد. از طرفی تنبیه‌هایی که در روانشناسی استفاده می‌شود باید مستمر بوده تا اثر بازدارندگی داشته باشد. وی خاطرنشان کرد: تنبیه فیزیکی جایی در تربیت رفتار کودک ندارد ولی جریمه کردن با شرایط ویژه می‌تواند در حذف رفتارهای نامطلوب کودک مؤثر باشد مطالعات نشان می‌دهد که تنبیه‌های فیزیکی در مورد پسرها می‌تواند موجب رفتارهای بزهکارانه شود و در مورد دختران می‌تواند به افسردگی و اضطراب منجر شود.