اختلال پانیک در کودکان طلاق بیشتر است
دكتر محمدرضا محمدی گفت: پانیک یا وحشت زدگی نوعی اختلال روانی است که به دنبال آشفتگی یا فعالیت های هیجانی فرد، برای حفاظت در مقابل خطر احتمالی، بروز می کند.
وی افزود: هرفردی در زندگی شخصی ممکن است در جایگاه پاسخگویی دچار استرس و اضطراب شود ولی مشخصه اصلی پانیک، وقوع خود به خود و غیرمنتظره حملات به صورت احساس ترس و وحشت شدید است. نگرانی دائم از وقوع حمله ای دیگر یا نگرانی دائم از عواقب حمله، باعث اضطراب انتظار و پیدایش علایم رفتار اجتنابی و اختلال عملکرد در زندگی فرد مبتلا به پانیک می شود.
*علائم جسمی
متخصص اعصاب و روان گفت: این حملات غیرمنتظره و عودکننده، دارای برخی علائم جسمی است که فرد بیمار احتمال دارد یکسری از آن حملات را از جمله تعریق، تپش قلب، تنگی نفس و احساس خفگی، درد یا احساس فشار در قفسه سینه، تهوع و ناراحتی شکمی، سرگیجه، منگی سر، ضعف بدنی و تلوتلو خوردن، احساس گزگز، مور مور، احساس یخ کردگی، داغی بدن، احساسات غیرواقعی یا احساس جدا بودن از محیط، ترس از دست دادن کنترل، ترس از مرگ قریب الوقوع، ترس از دست دادن کنترل یا ترس از دیوانگی را حین حمله تجربه کند.
افراد با سنین 20 تا 30 سال بیشتر در معرض ابتلا به پانیک هستند. نخستین حمله پانیک معمولا خود به خود است اما گاه حمله های پانیک به دنبال آشفتگی، فعالیت بدنی، فعالیت جنسی یا آسیب هیجانی متوسط روی می دهد. وقتی حمله پانیک آغاز می شود علائم آن در عرض 10 دقیقه به سرعت تشدید می شود. این افراد معمولا نمی توانند علت ترس خود را بیان کنند.
این اختلال به صورت ارثی در برخی افراد وجود دارد اما همه آن را نمی توان به سابقه خانوادگی ربط داد. علل دیگری که برای آن مطرح است تجربیات قبلی به خصوص تجربیات کودکی بیمار و یادگیری حالات اضطرابی اطرافیان است. در این افراد یکسری مواد شیمیایی در مغز به نام دوپامین، سروتونین و نور اپی نفرین دچار عدم تعادل می شود.
تشخیص این اختلال حتما منوط به این است که این حملات نباید ناشی از اثرات مستقیم یک ماده مورد سوء مصرف یا عوارض داروها یا یک بیماری طبی عمومی مثل مشکلات قلبی یا پرکاری تیروئید باشد.
طبق پژوهش های انجام شده، بروز بیماری پانیک با جدا شدن والدین از یکدیگر یا فوت آنان تا پیش از 10سالگی کودک، رابطه قوی دارد. همچنین در حدود 60 درصد زنان مبتلا به بیماری پانیک، سابقه آزار جنسی در دوران کودکی رخ داده، در حالی که این میزان در زنان مبتلا به سایر اختلالات اضطرابی حدود 31 درصد است.
همچنین پژوهش ها نشان می دهد علت حمله های پانیک احتمالا به معنای ناخودآگاه وقایع پرفشار مرتبط است و پیدایش حمله های پانیک ممکن است به عوامل نوروفیزیولوژیکی مربوط باشد که براثر واکنش های روانی برانگیخته می شود.
*درمان دارویی یا غیردارویی
اکثر بیماران با توجه به علائم جسمی حین حمله پانیک ممکن است به اورژانس بیمارستان یا به پزشکان داخلی، قلب و ریه یا مغز و اعصاب مراجعه کنند و اقدامات پاراکلینیک مانند نوار قلب، اکو و تصویربرداری مغز را انجام دهند که البته وجود مشکلات طبی مربوط رد می شود. این پزشکان معمولا بیماران را به روانپزشک ارجاع می دهند و تاکید می کنند که دیگر لازم نیست حین حمله، به اورژانس مراجعه کنند.
محمدی اظهار داشت: تعداد زیادی از بیماران در حین حمله پانیک با توجه به نوع علایم جسمی خود، ترس شدید از سکته قلبی یا مغزی یا مرگ قریب الوقوع یا ترس از دیوانگی را دارند. در قدم اول درمان، همیشه این اطمینان را به بیماران می دهیم که تا به حال هیچکس در این بیماری دیوانه نشده یا از حمله پانیک فوت نکرده اما این نوع ترس در بسیاری از مبتلایان وجود دارد. خانواده ها یا اطرافیان بیمار باید آرامش خود را حفظ کنند. از رفتارهای حمایتی شدید بپرهیزند.
برای درمان اختلال پانیک، روش های درمانی دارویی و غیردارویی متعددی وجود دارد. از جمله روش های درمان غیردارویی می توان به روان درمانی شناختی رفتاری، خانواده درمانی و روان درمانی بینش مدار اشاره کرد. ترکیب روان درمانی و دارو درمانی نتایج درمانی بسیار خوبی را در بیماران به دنبال داشته است.
از جمله روش های درمان غیردارویی، روان درمانی شناختی رفتاری است که عبارت است از نشان دادن اعتقادات غلط بیمار به وی و دادن اطلاعات صحیح در مورد حمله های پانیک، به طور مثال این بیماران تفسیر غلط از حواس جسمی خود دارند به طوری که آنها را دال بر قریب الوقوع بودن حمله پانیک، نابودی و مرگ می دانند. این درمان جنبه های شناختی یا تفکری این وضع را بهبود می بخشد.
حین جلسات روان درمانی از لحاظ جنبه رفتاری، به بیماران کارهایی را که باید در زمان وقوع حمله انجام دهند، آموزش داده می شود. به طور مثلا به فرد مبتلا آموزش داده می شود سعی کند تنفس خود را کنترل و به آرامی و عمیق نفس بکشد. یا تنفس در یک پاکت پلاستیکی به مدت یک تا دو دقیقه، می تواند کمک کننده باشد.
آموزش تمرین آرامش (تکنیک های relaxation ) و تمرکز بر تنفس و آرمیدگی عضلات بسیار موثر است. مصرف کافئین (قهوه، نوشابه) باید کاهش یابد و ورزش های سبک مثل یوگا یا موسیقی ملایم می تواند کمک کننده باشد.
*خانواده درمانی
این روانپزشک اظهارداشت: خانواده بیمار مبتلا به پانیک ممکن است تحت تاثیر اختلال رفتاری آن قرار گیرند بنابراین طی جلسات درمانی به خانواده ها اطمینان داده می شود که علایم این بیماری هرگز باعث مرگ یا دیوانگی فرد بیمار نخواهد شد و از طرفی توصیه می شود خانواده ها از رفتارهای حمایتی شدید از فرد مبتلا به بیماری پانیک پرهیز کنند. در واقع، خانواده درمانی معطوف به آموزش و حمایت، اغلب در این مورد بسیار مفید واقع می شود.
وی افزود: هرفردی در زندگی شخصی ممکن است در جایگاه پاسخگویی دچار استرس و اضطراب شود ولی مشخصه اصلی پانیک، وقوع خود به خود و غیرمنتظره حملات به صورت احساس ترس و وحشت شدید است. نگرانی دائم از وقوع حمله ای دیگر یا نگرانی دائم از عواقب حمله، باعث اضطراب انتظار و پیدایش علایم رفتار اجتنابی و اختلال عملکرد در زندگی فرد مبتلا به پانیک می شود.
*علائم جسمی
متخصص اعصاب و روان گفت: این حملات غیرمنتظره و عودکننده، دارای برخی علائم جسمی است که فرد بیمار احتمال دارد یکسری از آن حملات را از جمله تعریق، تپش قلب، تنگی نفس و احساس خفگی، درد یا احساس فشار در قفسه سینه، تهوع و ناراحتی شکمی، سرگیجه، منگی سر، ضعف بدنی و تلوتلو خوردن، احساس گزگز، مور مور، احساس یخ کردگی، داغی بدن، احساسات غیرواقعی یا احساس جدا بودن از محیط، ترس از دست دادن کنترل، ترس از مرگ قریب الوقوع، ترس از دست دادن کنترل یا ترس از دیوانگی را حین حمله تجربه کند.
افراد با سنین 20 تا 30 سال بیشتر در معرض ابتلا به پانیک هستند. نخستین حمله پانیک معمولا خود به خود است اما گاه حمله های پانیک به دنبال آشفتگی، فعالیت بدنی، فعالیت جنسی یا آسیب هیجانی متوسط روی می دهد. وقتی حمله پانیک آغاز می شود علائم آن در عرض 10 دقیقه به سرعت تشدید می شود. این افراد معمولا نمی توانند علت ترس خود را بیان کنند.
این اختلال به صورت ارثی در برخی افراد وجود دارد اما همه آن را نمی توان به سابقه خانوادگی ربط داد. علل دیگری که برای آن مطرح است تجربیات قبلی به خصوص تجربیات کودکی بیمار و یادگیری حالات اضطرابی اطرافیان است. در این افراد یکسری مواد شیمیایی در مغز به نام دوپامین، سروتونین و نور اپی نفرین دچار عدم تعادل می شود.
تشخیص این اختلال حتما منوط به این است که این حملات نباید ناشی از اثرات مستقیم یک ماده مورد سوء مصرف یا عوارض داروها یا یک بیماری طبی عمومی مثل مشکلات قلبی یا پرکاری تیروئید باشد.
طبق پژوهش های انجام شده، بروز بیماری پانیک با جدا شدن والدین از یکدیگر یا فوت آنان تا پیش از 10سالگی کودک، رابطه قوی دارد. همچنین در حدود 60 درصد زنان مبتلا به بیماری پانیک، سابقه آزار جنسی در دوران کودکی رخ داده، در حالی که این میزان در زنان مبتلا به سایر اختلالات اضطرابی حدود 31 درصد است.
همچنین پژوهش ها نشان می دهد علت حمله های پانیک احتمالا به معنای ناخودآگاه وقایع پرفشار مرتبط است و پیدایش حمله های پانیک ممکن است به عوامل نوروفیزیولوژیکی مربوط باشد که براثر واکنش های روانی برانگیخته می شود.
*درمان دارویی یا غیردارویی
اکثر بیماران با توجه به علائم جسمی حین حمله پانیک ممکن است به اورژانس بیمارستان یا به پزشکان داخلی، قلب و ریه یا مغز و اعصاب مراجعه کنند و اقدامات پاراکلینیک مانند نوار قلب، اکو و تصویربرداری مغز را انجام دهند که البته وجود مشکلات طبی مربوط رد می شود. این پزشکان معمولا بیماران را به روانپزشک ارجاع می دهند و تاکید می کنند که دیگر لازم نیست حین حمله، به اورژانس مراجعه کنند.
محمدی اظهار داشت: تعداد زیادی از بیماران در حین حمله پانیک با توجه به نوع علایم جسمی خود، ترس شدید از سکته قلبی یا مغزی یا مرگ قریب الوقوع یا ترس از دیوانگی را دارند. در قدم اول درمان، همیشه این اطمینان را به بیماران می دهیم که تا به حال هیچکس در این بیماری دیوانه نشده یا از حمله پانیک فوت نکرده اما این نوع ترس در بسیاری از مبتلایان وجود دارد. خانواده ها یا اطرافیان بیمار باید آرامش خود را حفظ کنند. از رفتارهای حمایتی شدید بپرهیزند.
برای درمان اختلال پانیک، روش های درمانی دارویی و غیردارویی متعددی وجود دارد. از جمله روش های درمان غیردارویی می توان به روان درمانی شناختی رفتاری، خانواده درمانی و روان درمانی بینش مدار اشاره کرد. ترکیب روان درمانی و دارو درمانی نتایج درمانی بسیار خوبی را در بیماران به دنبال داشته است.
از جمله روش های درمان غیردارویی، روان درمانی شناختی رفتاری است که عبارت است از نشان دادن اعتقادات غلط بیمار به وی و دادن اطلاعات صحیح در مورد حمله های پانیک، به طور مثال این بیماران تفسیر غلط از حواس جسمی خود دارند به طوری که آنها را دال بر قریب الوقوع بودن حمله پانیک، نابودی و مرگ می دانند. این درمان جنبه های شناختی یا تفکری این وضع را بهبود می بخشد.
حین جلسات روان درمانی از لحاظ جنبه رفتاری، به بیماران کارهایی را که باید در زمان وقوع حمله انجام دهند، آموزش داده می شود. به طور مثلا به فرد مبتلا آموزش داده می شود سعی کند تنفس خود را کنترل و به آرامی و عمیق نفس بکشد. یا تنفس در یک پاکت پلاستیکی به مدت یک تا دو دقیقه، می تواند کمک کننده باشد.
آموزش تمرین آرامش (تکنیک های relaxation ) و تمرکز بر تنفس و آرمیدگی عضلات بسیار موثر است. مصرف کافئین (قهوه، نوشابه) باید کاهش یابد و ورزش های سبک مثل یوگا یا موسیقی ملایم می تواند کمک کننده باشد.
*خانواده درمانی
این روانپزشک اظهارداشت: خانواده بیمار مبتلا به پانیک ممکن است تحت تاثیر اختلال رفتاری آن قرار گیرند بنابراین طی جلسات درمانی به خانواده ها اطمینان داده می شود که علایم این بیماری هرگز باعث مرگ یا دیوانگی فرد بیمار نخواهد شد و از طرفی توصیه می شود خانواده ها از رفتارهای حمایتی شدید از فرد مبتلا به بیماری پانیک پرهیز کنند. در واقع، خانواده درمانی معطوف به آموزش و حمایت، اغلب در این مورد بسیار مفید واقع می شود.
