سرقت علمی
کتاب سازی استادان دانشگاه ها توسط دانشجویان!
واژه کتابسازی امروز در فضای مجازی و دانشگاه ها واژه ای می باشد که ذهن هر خواننده ار را که به کتاب خواندن و تحصیل در دانشگاه مشغول می باشد درگیر خود میکند.
به گزارش میگنا، روزنامه همشهری نوشت: «کتابسازی» چند سالی است که در دانشگاههای کشور به رویهای عادی تبدیل شده است و نتیجه آن انتشار صدها کتاب ترجمه و حتی تالیفی به نام بخشی از استادانی است که بهعنوان کار کلاسی به دانشجویانشان ترجمه مقالات و انجام تحقیقاتی را پیشنهاد میدهند و در نهایت حاصل را به نام خود منتشر میکنند. اما سهم دانشجو در این میان تنها چند نمره برای امتحان پایان ترم است و در نهایت کتاب به نام استاد روی پیشخوان کتابفروشیها قرار میگیرد و در این بین حداکثر زحمت استاد روخوانی نوشتههای دانشجویان و نوشتن یک مقدمه است.
به گزارش میگنا، روزنامه همشهری نوشت: «کتابسازی» چند سالی است که در دانشگاههای کشور به رویهای عادی تبدیل شده است و نتیجه آن انتشار صدها کتاب ترجمه و حتی تالیفی به نام بخشی از استادانی است که بهعنوان کار کلاسی به دانشجویانشان ترجمه مقالات و انجام تحقیقاتی را پیشنهاد میدهند و در نهایت حاصل را به نام خود منتشر میکنند. اما سهم دانشجو در این میان تنها چند نمره برای امتحان پایان ترم است و در نهایت کتاب به نام استاد روی پیشخوان کتابفروشیها قرار میگیرد و در این بین حداکثر زحمت استاد روخوانی نوشتههای دانشجویان و نوشتن یک مقدمه است.
اصل ماجرا:
برخی از اساتید دانشگاه نمرههای کلاسی و پایان ترم خود را منوط به انجام کار کلاسی و ترجمه دانشجویان خود می کنند و از آنها می خواهند که برای کسب نمره کلاسی یا فعالیت های کلاسی مقاله هایی را ترجمه کرده و به اساتید تحویل دهند. این روال به یک رویه عادی در فرهنگ دانشگاهی جامعه ما تبدیل شده است و یک استاد بدون تحقیق و بدون اینکه حتی زحمتی برای ترجمه یک کتاب یا مقاله کشیده باشد این وظیفه را بر دوش دانشجویان خود قرار داده و در نهایت مقالات ترجمه شده و تحقیقات انجام شده توسط دانشجویان خود را جمع آوری کرده و به صورت یک کتاب منتشر میکند.
اصطلاح مقاله ترجمه کن،نمره بگیر!
در اصل یک واژه در این میان بیشتر از همه ذهن هر خواننده ای را به خود جلب می کند اینکه در اکثر دانشگاه ها دانشجویان با جمله «مقاله ترجمه کن،نمره بگیر » روبرو می شوند، البته تعداد زیادی از اساتید خوب دانشگاههای کشور با تلاش و پشتکار و مطالعه به تالیف کتاب هایی درخور و غنی در خصوص رشته تخصصی خود می پردازند اما در این میان اگر شما به مراکز دارالترجمه سری بزنید با انبوهی از مقالات دانشجویی روبرو خواهید شد که به این مراکز جهت ترجمه فرستاده شده اند. در نهایت شاهد چاپ کتابهای هستیم که صفحات آنها از کنار هم قراردادن مقاله های ترجمه شده توسط دانشجویان به وجود آمده است و تنها نامی که در ابتدا و انتهای کتاب به خوبی می درخشد نام استاد این دانشجویان است و حتی در هیچ جای کتاب نامی از این دانشجویان در خصوص انتشار اینگونه کتاب ها برده نمی شود.
محمدرضا یزدان پرست (مجری تلویزیون) در یک فیلم انتقادی به این موضوع واکنش نشان داده و این گونه نشر کتاب را که توسط مقالات دانشجویی ایجاد شده اند را مورد نقد و انتقاد قرار میدهد.
یحیی، دانشجوی ترم آخر کارشناسی ارشد روانشناسی است وی که مدرک زبان انگلیسی را از یکی از آموزشگاههای مطرح کشور گرفته، طی سالهای تحصیلش چندین و چند بار به اساتیدش در ترجمه کتاب کمک کرده است. او میگوید: «ترم اول کارشناسی ارشد در کلاس زبان عمومی، استاد از دانشجویان خواست تا بهعنوان کار کلاسی هر کدام یک مقاله را انتخاب و ترجمه کنند، دانشجویان طبق معمول اعتراض کردند که پیدا کردن مقاله سخت است و بهعلت شاغل بودن نمیتوانند این کار را بکنند و... سرانجام استاد پیشنهاد داد که به هر دانشجویی که نمیتواند از اینترنت مقاله مرتبط با رشته روانشناسی پیدا کند –که تاکنون ترجمه نشده باشد – میتواند ۱۰صفحه مقاله بدهد تا ترجمه کند.»
وی ادامه داد: «استاد گفت در ازای ترجمه این ۱۰صفحه ۳نمره آخر ترم برای دانشجویان منظور میشود، همین حرف وسوسهبرانگیز باعث شد تا بسیاری از بچهها که از قضا از درس زبان انگلیسی فراری بودند، بلافاصله پیشنهاد استاد را قبول کنند و البته چند نفر از آنها هم بعد اقرار کردند که برای ترجمه متون به دفاتر ترجمه رسمی مراجعه کرده بودند.»
به گفته یحیی، در اواخر ترم استاد به او و یک نفر دیگر از دانشجویان که ترجمه بهتری نسبت به دیگر دانشجویان داشتند، صفحات ترجمه شده دیگر دانشجویان را داده است تا حاصل نهایی کار را یکدست کنند و در نهایت مقاله ترجمه شده بهصورت کتاب عمومی به نام خود استاد به چاپ رسید. این دانشجو در پاسخ به این سؤال که آیا استادش نامی از او هم بهعنوان مترجم برده است و آیا پولی هم به او پرداخت کرده است با خنده میگوید: «در مقدمه کتاب استاد از من و دانشجوی دیگری که بخش مهمی از کار را انجام داده بودیم برای کمک در ویرایش تشکر کرده بود. اما حتی بعد از چاپ نسخهای هم بهعنوان هدیه به ما نداد، پول که جای خود دارد.»
نمره در گرو مقاله
محسن، دانشجوی ترم سوم مطالعات فرهنگی و رسانه و پدر ۲پسر ۸و ۳ساله است. مجتبی پسر محسن امروز همراه پدر به دانشگاه آمده و سرش گرم نقاشی کردن کتابی است که از خانه آورده است. او میگوید: ترم دوم استاد مدیریتمان بعد از ۲هفته که از ترم گذشت ۲کار کلاسی به دانشجویان اعلام کرد، اول این که هر کدام از بچهها باید یک موضوع از موضوعاتی که استاد اعلام کرده بود را انتخاب و در کلاس کنفرانس میدادند که در ازای این کنفرانس یک نمره به امتحان پایان ترم بچهها اضافه میشد و پیشنهاد دوم هم ترجمه بخشی از یک کتاب بود.»
این دانشجو ادامه میدهد: «استاد به دانشجویان گفت کتابی را در دست ترجمه دارم که تاکنون به فارسی ترجمه نشده و در حال کار روی آن هستم اما چون مشغله زیادی دارم کار کند پیش میرود اما هرکدام از دانشجویان میتواند صفحاتی از کتاب را ترجمه کند و در نهایت در ازای ۲۰صفحه ترجمه به هر دانشجو ۵نمره به پایان ترم اضافه میشود.»
محسن ادامه داد: «۵نمره برای دانشجویانی که حس و حال درس خواندن ندارند اینقدر وسوسهانگیز هست که همه ۱۸دانشجوی کلاس برای ترجمه اعلام آمادگی کردند و در نهایت استاد با کپی گرفتن از کتاب اصلی، ترجمه بخشهای مختلف را به دانشجویان سپرد و در نهایت در پایان ترم کتابی را که میگفت فرصت ندارد روی آن کار کند، تحویل گرفت.»
این دانشجو در پاسخ به این سؤال که آیا زبانش خوب است یا نه، میگوید: «روبروی میدان انقلاب پر از دارالترجمههایی است که با دریافت پول همین کارها را برای دانشجویان انجام میدهند.»
ترجمه از دانشجو، کتاب به نام استاد
فرناز روی نیمکت میان راهرو نشسته و مشغول وارسی مدارکی است که در پوشه سبز رنگش قرار دارد. او ۲هفته قبل از پایاننامهاش در رشته علوم اجتماعی دفاع کرده و حالا برای کارهای اداری گرفتن مدرکش به دانشگاه آماده است. او میگوید: «هم در دوران کارشناسی و هم در کارشناسی ارشد، چندین بار به تعدادی از استادانش برای ترجمه کتاب، نوشتن مقاله و حتی تالیف کتاب کمک کرده است اما در هیچکدام از این کتابها، مقالهها و تالیفها نامی از او و دیگر دوستانش ذکر نشده است و حتی استادانش به او و دیگر دانشجویان هیچ توضیحی در اینباره ندادهاند و او بعدا در کتابفروشی دانشگاه متوجه این کتابها شده است.»
فرناز میگوید: «در دوره کارشناسی، استاد روانشناسی به ما پیشنهاد داد تا در ازای ۲نمره پایان ترم چندین متن انگلیسی را بدون غلط برایش ترجمه کنیم، البته تأکید کرد که اگر تعداد غلطهای ترجمه زیاد باشد نباید به نمره پایان ترم امیدوار باشیم. ما هم که تازه از دبیرستان آمده بودیم فکر میکردیم میتوانیم با این کار خودی نشان دهیم و نمره بگیریم اما نشان به آن نشان که من و ۲نفر از دوستانم متنها را به دفتر ترجمه رسمی بردیم و برای ترجمهاش هزینه کردیم اما هیچ اثری از ۲نمره پایان ترممان نشد که نشد، در حالی که میدانستیم غلطهای ترجمه نباید خیلی زیاد باشد.»
فرناز لبخند تلخی میزند و میگوید: «کتابی که ما دانشجویان حداقل هرکدام ۱۰صفحهاش را ترجمه کرده بودیم، ۲ترم بعد در انتشارات دانشگاه به نام استاد و بدون نام بردن از دانشجویان به فروش میرسید و استاد هم برای تمام کلاسهایش خرید این کتاب را برای دانشجویان تکلیف میکرد و الان ۴سال است که کلی پول از آن کتاب بهدست آورده.»
فرناز میگوید: «بیشتر دانشجویان بهخاطر این که پیش استاد چهره خوبی از خود نشان دهند و در نمره پایان ترمشان مشکلی وجود نداشته باشد و حتی بعدها در پذیرش مقاطع بالاتر از حمایت استادها برخوردار شوند، حاضر میشوند به کتابسازی استادان و سوءاستفاده از ترجمهها و تحقیقهای آنها تن بدهند.»
مقاله ترجمه کن، نمره بگیر
هادی هم شاعر است و هم کارمند دفتر ریاست کل دانشگاه و حالا در تکاپوی برگزاری برنامه پیش دفاعیهاش است. او با خنده درباره کتابسازی استادان میگوید: «اینهایی که شما میگویی برای همه ما خاطره است. فکر میکنید تمام کتابهایی که به نام اساتید دانشگاه است، ترجمه یا تالیف خودشان است؟ بگذریم از برخی اساتید که واقعا با تلاش و پشتکار و مطالعه کتاب تالیف یا ترجمه میکنند اما کافی است سری به مراکز دارالترجمه بزنید و ببینید چقدر مقالات بیسر و ته را دانشجویان به این مراکز میبرند تا برایشان ترجمه شود، مقالاتی که ابتدا و انتهایش معلوم نیست، چراکه هرچند صفحه آن به یک دانشجو برای ترجمه داده شده و در نهایت با کنار هم قرار دادن صفحات این مقالهها کتابی از انتشارات دانشگاهها سر در میآورد که حاصل تلاش دانشجویان است نه استادشان اما تنها نام استاد در پایین کتاب میدرخشد.»
هادی میگوید: «پیشنهاد نمره برای هر دانشجویی وسوسهبرانگیز است، خاصه این که دانشجو شاغل هم باشد. بنابراین استادان برای نوشتن مقالههای شخصی و افزایش رتبه علمی خود از این شرایط دانشجویان سوءاستفاده میکنند. البته این موضوع یک چرخه معیوب است؛ زیرا بخش مهمی از دانشجویان هم کار را خودشان انجام نمیدهند و در نهایت همین مراکزی که تبلیغ نوشتن مقاله، پایاننامه و... را میکنند، زحمت کار را میکشند؛ همانهایی که همه، آنها را به سرقت علمی و... محکوم میکنند اما بهنظر من که این خانه از پایبست ویران است.»
سرقت علمی
کتاب سازی استادان
به گزارش خبرگزاری دانا سخنگوی کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس با اشاره به اینکه این موضوع به نوعی سرقت علمی است و باید بهطور جدی با آن برخورد شود، میگوید: قانون مقابله با تخلفات علمی یکی از مهمترین اقداماتی است که در مجلس دهم بررسی شده و به دانشگاهها هم ابلاغ شده است و این موضوع هم از مصداقهای سرقت علمی است.
میرحمایت میرزاده، ادامه داد: براساس این قانون چنانچه تخلفاتی در زمینه تولید علم صورت گیرد که این تخلف منجر به ارتقای درجه علمی و یا اخذ مدرک شود بعد از فاششدن آن، فرد مشمول تنزل رتبه و مقام و مدرک میشود و حتی ممکن است در مواردی کار به جریمه یا اخراج وی از محیطهای علمی منتهی شود که میتواند هم شامل حال استادان شوند و هم دانشجویان.»
وی ادامه داد:متأسفانه در برخی موارد شاهد این هستیم که تعداد کتابها، مقالهها و پایاننامههایی که یک استاد دانشگاه در آنها دخیل بوده و در رزومهاش منتشر شده، به قدری غیرواقعی است که آن فرد حتی اگر ۲۴ساعته هم مشغول مقالهنویسی و تالیف کتاب باشد باز هم نمیتواند این مقدار کتاب و مقاله را تالیف کرده باشد و یا استاد راهنما و مشاور این تعداد پایاننامه باشد. همین نشاندهنده این است که در این فرایند اشکالی وجود دارد که باید به آن رسیدگی شود. متأسفانه در بسیاری از موارد میبینیم که استادان بخشهای مختلف کار کتابها و مقالاتش را به دانشجویان واگذار میکنند و در نهایت حاصل کار را به نام خود به چاپ میرسانند که این موضوع حتما از مصداقهای تخلف علمی است که متأسفانه بسیار رخ میدهد.»
سخنگوی کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس در ادامه میگوید: نظارت بر تخلفات علمی که در محیطهای دانشگاهی انجام میشود بسیار مهم است، وزارت ارشاد باید قبل از اجازه چاپ به کتابها بر این موضوع نظارت داشته باشد که این کتاب جزو کتابسازیها و کتابدزدی نباشد که هرچند صفحه آن از سوی یک دانشجو یا یک فرد انجام شده باشد و در نهایت به نام فرد دیگری منتشر شود. وزارت علوم هم باید به این مسئله ورود پیدا کند که چگونه برخی از اساتید در مدت محدود موفق به تالیف یا ترجمه کتابهای چند صدصفحهای میشوند و باید نظارت شود که آیا در این میان از دانشجویان کمک خواسته شده یا نه؟ و در ازای این کمک دانشجویی چه چیزی عاید دانشجو شده است؟
وی با بیان اینکه باید به تالیف کتابهایی که دانشجویان وظیفه ترجمه یا جمعآوری دادههای آن را بر عهده دارند، نظارت شود، گفت: موضوع کتابسازی در مراکز آموزش عالی درد بیدرمانی است که متأسفانه سالیان سال است که وزارت علوم و بخشی از استادان به آن دچار شدهاند و برای برخی از استادان به منبع درآمد تبدیل شده است.
میرزاده میگوید: متأسفانه آنچه امروز در مراکز آموزش عالی کشور شاهد آن هستیم، این است که به کارهای علمی بهعنوان منبع درآمد نگاه میشود درحالیکه در هیچ کجای دنیا کارهای علمی منبع درآمد برای افراد نیست و بهعنوان رسالتی برای فرد تلقی میشود که براساس آن میخواهد با این اقدام به پیشبرد کشورش کمک کند.
وی ادامه داد: متأسفانه در سالهای اخیر در حالی شاهد کتابسازی در برخی مراکز دانشگاهی بودها
حال چه باید کرد؟
زهرا هادیان
کتاب سازی استادان
به گزارش خبرگزاری دانا سخنگوی کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس با اشاره به اینکه این موضوع به نوعی سرقت علمی است و باید بهطور جدی با آن برخورد شود، میگوید: قانون مقابله با تخلفات علمی یکی از مهمترین اقداماتی است که در مجلس دهم بررسی شده و به دانشگاهها هم ابلاغ شده است و این موضوع هم از مصداقهای سرقت علمی است.
میرحمایت میرزاده، ادامه داد: براساس این قانون چنانچه تخلفاتی در زمینه تولید علم صورت گیرد که این تخلف منجر به ارتقای درجه علمی و یا اخذ مدرک شود بعد از فاششدن آن، فرد مشمول تنزل رتبه و مقام و مدرک میشود و حتی ممکن است در مواردی کار به جریمه یا اخراج وی از محیطهای علمی منتهی شود که میتواند هم شامل حال استادان شوند و هم دانشجویان.»
وی ادامه داد:متأسفانه در برخی موارد شاهد این هستیم که تعداد کتابها، مقالهها و پایاننامههایی که یک استاد دانشگاه در آنها دخیل بوده و در رزومهاش منتشر شده، به قدری غیرواقعی است که آن فرد حتی اگر ۲۴ساعته هم مشغول مقالهنویسی و تالیف کتاب باشد باز هم نمیتواند این مقدار کتاب و مقاله را تالیف کرده باشد و یا استاد راهنما و مشاور این تعداد پایاننامه باشد. همین نشاندهنده این است که در این فرایند اشکالی وجود دارد که باید به آن رسیدگی شود. متأسفانه در بسیاری از موارد میبینیم که استادان بخشهای مختلف کار کتابها و مقالاتش را به دانشجویان واگذار میکنند و در نهایت حاصل کار را به نام خود به چاپ میرسانند که این موضوع حتما از مصداقهای تخلف علمی است که متأسفانه بسیار رخ میدهد.»
سخنگوی کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس در ادامه میگوید: نظارت بر تخلفات علمی که در محیطهای دانشگاهی انجام میشود بسیار مهم است، وزارت ارشاد باید قبل از اجازه چاپ به کتابها بر این موضوع نظارت داشته باشد که این کتاب جزو کتابسازیها و کتابدزدی نباشد که هرچند صفحه آن از سوی یک دانشجو یا یک فرد انجام شده باشد و در نهایت به نام فرد دیگری منتشر شود. وزارت علوم هم باید به این مسئله ورود پیدا کند که چگونه برخی از اساتید در مدت محدود موفق به تالیف یا ترجمه کتابهای چند صدصفحهای میشوند و باید نظارت شود که آیا در این میان از دانشجویان کمک خواسته شده یا نه؟ و در ازای این کمک دانشجویی چه چیزی عاید دانشجو شده است؟
وی با بیان اینکه باید به تالیف کتابهایی که دانشجویان وظیفه ترجمه یا جمعآوری دادههای آن را بر عهده دارند، نظارت شود، گفت: موضوع کتابسازی در مراکز آموزش عالی درد بیدرمانی است که متأسفانه سالیان سال است که وزارت علوم و بخشی از استادان به آن دچار شدهاند و برای برخی از استادان به منبع درآمد تبدیل شده است.
میرزاده میگوید: متأسفانه آنچه امروز در مراکز آموزش عالی کشور شاهد آن هستیم، این است که به کارهای علمی بهعنوان منبع درآمد نگاه میشود درحالیکه در هیچ کجای دنیا کارهای علمی منبع درآمد برای افراد نیست و بهعنوان رسالتی برای فرد تلقی میشود که براساس آن میخواهد با این اقدام به پیشبرد کشورش کمک کند.
وی ادامه داد: متأسفانه در سالهای اخیر در حالی شاهد کتابسازی در برخی مراکز دانشگاهی بودها
حال چه باید کرد؟