سه شنبه ۲۹ اسفند ۱۴۰۲ - 19 Mar 2024
تاریخ انتشار :
پنجشنبه ۲۹ خرداد ۱۳۹۹ / ۰۶:۳۹
کد مطلب: 50784
۲۳
۷

مقدمه ای بر شناخت اختلال طیف اتیسم

زهرا حاجی محمدی
مقدمه ای بر شناخت اختلال طیف اتیسم
مقدمه

اين اختلال در بيماران اُتيستيك باعث مي شود كه مغز نتواند در زمينه رفتارهاي اجتماعي و مهارت هاي ارتباطي به درستي عمل كند . كودكان و بزرگسالان مبتلا به اُتيستم در زمينه ارتباط كلامي و غير كلامي ‍، رفتارهاي اجتماعي ، فعاليت هاي سرگرم كننده و بازي داراي مشكل مي باشند. اُتيسم در طبقه بندی قبلی به جزو “ اختلالات نافذ رشد“ يا به اختصار “پي دي دي “ بود . در طبقه بندی جدید بیماری های روانی DSM5 گروهی با نام اختلالات طیف اُتيسم معرفی شد. این طیف ‌شامل اختلال آسپرگر، اختلال رِت، و اختلالات نافذ رشد كه با معيارهاي بيماري هاي ذكر شده مطابقت ندارند، می باشد. اين اختلال داراي معيارهاي شناخت خاص خود هست كه توسط انجمن روانشناسي آمريكا مشخص شده اند در كشوري مانند ايران با جمعيت حدود 70 ميليون نفر احتمال مي رود حدود 280 هزار بيمار اُتيستيك وجود داشته باشند.

فراموش نكنيم كه اين تعداد هر روز در حال رشد مي باشد . طبق مطالعات انجام شده توسط وزارت آموزش و ساير سازمان هاي دولتي آمريكا ، اُتيسم در اين كشور با نرخ رشدي برابر با 10 تا 17 درصد در حال ازدياد است . در ساير كشورها نيز مانند كشور ما اين بيماري در حال رشد نگران كننده اي است و فعالیت هایی از طرف سازمان هاي مسوول در جهت شناساندن اين بيماري به جامعه و موارد لازم انجام شده است . اُتيسم در سراسر دنيا ديده مي شود و در پسران بيشتر از دخترها مشاهده شده است . به عبارت ديگر نژاد ، مكان زندگي ، ميزان سواد ، وضعيت مالي، نوع اعتقاد، شيوه زندگي، و ... هيچكدام تأثيري در شانس بروز اُتيسم ندارند.

نشانه های بیماری اُتیسم
براي اولين بار دكتر لئو كانر در سال 1943 اين بيماري را به صورت علمي توضيح داد. آگاهي عمومي در باره اين اختلال شروع به تدریج افزايش كرده است و متخصصين پزشكي و آموزشي درك درستي از نحوه تأ ثير گذاري اين اختلال بر افراد دارند و از چگونگي برخورد و درمان اين افراد دانش كافي دارند .ولی از سوی دیگر مردم عادی هنوز ممکن است درک درستی از این اختلال نداشته باشند. در ميان اين بيماران مي توان افرادي را مشاهده كرد كه تماس چشمي، رفتار خوب اجتماعي و بعضي از عوامل را كه در كودكان اُتيستيك مشاهده نمي شود ، داشته باشند ولي در عين حال در ساير عوامل با كودكان سالم فرق داشته باشند . به همين دليل تشخيص و تعيين روش درمان و نيز بررسي پيشرفت و مشخص كردن مراحل درمان نيازمند افراد متخصص با دانش كافي مي باشد.

اُتيسم را مي توان يك بيماري با طيف گسترده معرفي كرد. اين بيماري مي تواند نشانه هاي فراواني داشته باشد كه توسط اين نشانه ها اُتيسم را مي توان از درجات خفيف تا شديد درجه بندي كرد. اگرچه اُتيسم رامي توان توسط يك سري از رفتارها تشخيص داد ولي افراد اُتيستيك مي توانند تركيبي از اين رفتارها را داشته باشند و الزاماً نبايد رفتارهاي اختلالي تعيين شده را به صورت يك جا از خود نشان دهند. ممكن است دو كودك كه يك تشخيص براي آنها داده شده است، از نظر رفتاري با هم تفاوت نشان بدهند واز نظر مهارت ها نيز با هم تفاوت داشته باشند . ممكن است والدين كلمات متفاوتي را در رابطه با بيماري اين كودكان بشنوند مانند شبه اُتيسم، متمايل به اُتيسم ، طيف اُتيسم ،اُتيسم با عملكرد بالا و پایين، با توانایي بالا و پائين . هر شخص اُتيستيك مانند بقيه افراد جامعه داراي شخصيت مختص به خود است و مانند تمامي افراد خصوصيات خاصي را دارا مي باشد.

بعضي از اين كودكان ممكن است كه از نظر گفتاري تأخير كمي داشته و بتوانند با كمي كمك، ارتباط كلامي مناسبي را با ديگران بر قرار كنند ولي همين كودكان ممكن است از نظر ارتباطات اجتماعي رفتار مناسبي را از خود نشان ندهند . گاهي اين كودكان براي شروع صحبت و تبادل كلامي ممكن است مشكل داشته باشند . افراد اوتيستيك معمولا در مكالمات، يكطرفه رفتار مي كنند يعني فقط در رابطه با چيزي كه خود علاقه دارند صحبت مي كنند و از صحبتهاي طرف دوم چيزي نمي فهمند . در بعضي از اين كودكان خشونت و خود آزاري نيز مشاهده مي شود. يكي ديگر از مشخصات كودكان اُتيستيك عدم نشان دادن علاقه و عاطفه در رابطه با اطرافيان است . البته اين مورد هم مانند ساير موارد مي تواند استثناء نيز داشته باشد. ولي والدين نبايد به اين دليل از نشان دادن علاقه خود به كودك كوتاهي كنند و بايستي عواطف خود را در برابر كودك به طور طبيعي بروز دهند تا كودك از آنها به تدريج نشان دادن احساسات خود را بياموزد.

در افراد اُتيستيك ممكن است رفتارهاي زير نيز بروز كند:
1- اصرار بر يكنواختي و مقاومت در برابر تغييرات.
2-در بيان نياز هاي خود دچار مشكل هستندو به جاي استفاده از كلمات از اَداها و اشاره استفاده مي كنند.
3-تكرار كلمات ،خنده نابجا، گريه بي مورد، نشان دادن استرس و نگراني بي علت
4-ترجيح مي دهند كه تنها باشند.
5-پرخاشگري
6-به سختي با ديگران رابطه برقرار مي كنند.
7-دوست ندارند كه كسي را بغل كنند و يا اينكه كسي آنها را بغل كند.
8-تماس چشمي ندارند و يا اينكه بسيار كم است.
9-با روشهاي معمول آموزشي نمي توانند چيزي بياموزند.
11-بازي هاي غير عادي انجام مي دهند.
12- اشياء در حال چرخش را دوست دارند و خود نيز سعي مي كنند اشياء را به حالت چرخش در بياورند.
13-دلبستگي غير عادي به بعضي از اشياء پيدا مي كنند.
14-از نظر احساس درد حساسيت بالاتر و يا پائين تري نسبت به افراد عادي دارند.
15-ظاهراً از چيزي نمي ترسند.
16-از نظر فعاليت هاي فيزيكي ، فعاليت زيادتر و يا كمتري نسبت به كودكان سالم دارند.
17-حركات بدني آنها به صورت نرم و عادي نيست.
18-اگرچه آزمايشات شنوائي بر روي آنها سالم بودن شنوائي آنها را ثابت مي كند اما در برابر نام خود و دستورات كلامي خود را بي تفاوت نشان مي دهند.

مسایل حسی در بیماران اتیسم براي بيشتر ما واضح است كه مجموع حواس پنجگانه به ما كمك مي كنند تا بدانيم كه چه چيزهائي را تجربه مي كنيم. براي مثال حواس لامسه، بويائي و چشائي در تجربه خوردن يك هلو رسيده به ما كمك مي كنند. براي كودكان اُتيستيك مشكلات حواس پنجگانه معمول است.

ممكن است كه اين كودكان از نظر يك حس و يا چند حس در سطح غير عادي قرار داشته باشند يعني يا حساسيت بيشتري داشته باشند و يا اينكه در آن حس بسيار كُند باشند . ممكن است رايحه اي كه همه آنرا دوست دارند باعث آزار كودك اُتيستيك بشود و يا اينكه يك مزه معمولي كودك را ناراحت كرده و كودك از غذاهائي كه آن مزه را دارا مي باشند بگريزد. بعضي از كودكان اُتيستيك به برخي از صداها نيز حساس هستند و ممكن است كه برخي از صداهائي كه ما روزانه به طور عادي مي شنويم باعث رنجش آنها بشود . متخصصين معتقدند كه اين نابهنجاريها در كودكان اُتيستيك ناشي از اختلال در مجموعه حواس آنها مي باشد.

ابهام درتشخیص اُتیسم
از زماني كه آگاهي عمومي در باره اين اختلال شروع به افزايش كرد ( براي اولين بار دكتر لئو كانر در سال 1943 اين بيماري را به صورت علمي توضيح داد )، بيشتر افراد حتي بعضي ازمتخصصين پزشكي و آموزشي هنوز درك درستي از نحوه تأ ثير گذاري اين اختلال بر افراد ندارند و از چگونگي برخورد و درمان اين افراد دانش كافي ندارند. به عبارت ساده تري ميتوان گفت در ميان اين بيماران مي توان افرادي را مشاهده كرد كه تماس چشمي ، رفتار خوب اجتماعي و بعضي از فاكتورهائي را كه در كودكان اُتيستيك مشاهده نمي شود، داشته باشند ولي در عين حال در ساير فاكتورها با كودكان سالم فرق داشته باشند. به همين دليل تشخيص و تعيين روش درمان و نيز بررسي پيشرفت و مشخص كردن مراحل درمان نيازمند افراد متخصص با دانش كافي مي باشد. براي تشخيص اين بيماري هيچ تست پزشكي وجود ندارد.

براي تشخيص اُتيسم در يك كودك بايد رفتار ، ارتباط و سطح رشد ذهني كودك به دقت بررسي شود . از آن جایي كه بعضي از علایم اين بيماري با بعضي از بيماري هاي ديگر مشترك است ، ممكن است متخصصين آزمايش ها و آزمایش هاي پزشكي متفاوتي را براي كودك تجويز كنند تا از وجود يا عدم وجود مشكلات ديگر در كودك مطمئن شوند. با يك بررسي كوتاه در يك جلسه ممكن نيست كه بتوان به طور قطع وجود اُتيسم را در كودكي ثابت كرد. مشاهدات والدين و بررسي كامل مراحل رشد كودك از لازمات تشخيص اُتيسم در يك كودك مي باشد. در نگاه اول ممكن است كودك اُتيستيك به نظر عقب مانده ذهني، داراي اختلال رفتاري، داراي مشكل شنوایي و يا داراي رفتارهاي عجيب به نظر برسد .البته ممكن است تمام اين علایم در يك كودك اُتيستيك وجود داشته باشند كه اين امر خود باعث مشكلتر شدن تشخيص مي شوند .به هر حال در ابتداي امر بايستي معاينه دقيق و كاملي از كودك به عمل آيد زيرا به اين ترتيب مي توان يك برنامه مناسب و دقيق براي كمك به كودك اُتيستيك و درمان او تهيه كرد.


اهمیت تشخیص زود هنگام
تحقيقات نشان داده است كه تشخيص زودهنگام اُتيسم در درمان و بهبود وضعيّت كودكان مبتلا بسيار مؤثر است. هر چقدر زودتر بتوان اُتيسم را در يك كودك تشخيص داد ، زودتر هم مي شود از برنامه هاي درماني براي كمك به اين كودكان بهره برد والدين بايد توجه داشته باشند كه مهمتر از عنوان بيماري ، پرداختن به درمان آن است . بايد در نظر داشت كه اين كودكان با درمان مناسب و به موقع مي توانند مطالب را بياموزند ، رفتارهاي درست را از خود نشان داده و در آينده مانند افراد عادي زندگي كنند . اما به دست آوردن اين اهداف مستلزم درمان به موقع و درست ، تحمل مشكلات و سختي هاي مربوط به اين درمان است.

روش های تشخیص
علائم و نشانه هاي اُتيسم ممكن است در زمان نوزادي بروز كنند و شايد هم اين اتفاق نيافتد ولي نشانه هاي اين بيماري حتماً بين 24 ماهگي الي 6 سالگي خود را نشان خواهند داد. يك دكتر متخصص بايستي يك سري سووالات مشخص و دقيقي در رابطه با چگونگي رشد جسمي و ذهني كودك تهيه كرده و جواب آنها را از طريق والدين و مشاهدات دقيق بدست آورد.

انجمن ملي پرورش و سلامت كودكان در آمريكا اين پنج سوال اوليه را براي يك معاينه از كودك اُتيستيك تهيه كرده است:
1-آيا كودك شما تا قبل از 12 ماهگي صدا سازي و نجوا داشته است؟
2-تا قبل از 12 ماهگي آيا كودك شما از اشاره ، اَداها و يا گرفتن دست ديگران و همينطور باي باي كردن استفاده كرده است؟
3-آيا كودك شما تا قبل از 16 ماهگي از كلمات تنها استفاده كرده است؟
4-آيا كودك تا قبل از 24 ماهگي از تركيب دو كلمه استفاده كرده است؟
5-آيا كودك هيچ كدام از مهارتهاي كلامي و اجتماعي خود را از دست داده است؟ در صورت جواب منفي به چهار سوال اول و جواب مثبت به سوال آخر احتمال وجود اُتيسم در كودك داده مي شود.

البته باز هم يادآور مي شويم كه براي تشخيص قطعي نياز به بررسي هاي بسيار دقيق و جامعي مي باشد كه بايد توسط افراد متخصص و آگاه صورت بگيرد .براي يك بررسي دقيق و كامل يك كودك مظنون به اُتيسم بايستي توسط متخصص اطفال، روانشناس آموزش و يادگيري كودكان، متخصص اعصاب، متخصص گفتار درماني و ساير متخصصين در زمينه اُتيسم معاينه شود.


تیم درمان
اگر كودك از طرف شما و يا دكتر مخصوص خود مظنون به اُتيسم باشد به هر حال بايستي توسط شخصي كه در زمينه اُتيسم تخصص دارد معاينه دقيق شود .ممكن است اين فرد يك روانشناس ، روانپزشك و يا يك متخصص رشد اطفال باشد. گاهي ممكن است براي يك تشخيص دقيق و درمان به يك تيم متخصص نياز شود اين تيم مي تواند از افراد زير تشكيل شود :

1-متخصص رشد در اطفال: اين فرد مي تواند مشكلات سلامتي و رشد در كودكان را درمان كند. 2-روانپزشك كودك : اين فرد مي تواند در تشخيص اوليه كمك كرده و در صورت نياز داروهائي را براي كمك به كودك تجويز كند.

3-روانشناس بالینی كودك: در شناخت عادات و حالات رواني كودك كمك كرده و ناتواني هاي كودك در زمينه هاي رشد ذهني ،رواني ، و اجتماعي را بررسي مي كند . همچنين يك روانشناس مي تواند در بهبود رفتاري كودك و افزايش مهارتهاي اجتماعي كودك به شما كمك كند .

4-رفتار درمانگر: اين شخص مي تواند علاوه بركمك به بهبود توانائي هاي كودك در كارهاي روزانه مانند لباس پوشيدن ، غذا خوردن و ساير كارهاي استقلالي، همچنين در بهبود وضعيت حواس پنجگانه ،قدرت تشخيص ،و ساير توانائي هاي كودك او را ياري كند.

5-كار درمانگر: يك كار درمان كودك را در استفاده درست از عضلات و اندامهاي بدن براي انجام كارهاي بزرگ و كوچك بدني مي تواند ياري كند .

6-گفتار درمانگر: در بهبود وضعيت گفتار كودك و افزايش توانائي او در مهارتهاي كلامي بسيار مؤثر است .

در اينجا ما به نمونه هائي از راهنمائي هاي لازم اشاره مي كنيم:

توصییه های به والدین
اطلاعات خود را افزايش دهيد. تا جائيكه مي توانيد معلومات خود را درباره توانائي هاي كودكتان افزايش دهيد تا به اين ترتيب بتوانيد فرد مؤثري در برنامه درماني باشيد و بيشتر مراقب رفتار و عملكرد كودك باشيد.اگر از اصطلاحات مورد استفاده درمانگران چيزي سر در نمي آوريد از آنها بخواهيد تا براي شما توضيح بدهند .

-خود را هميشه آماده نگاه داريد. شما هميشه بايد آماده باشيد تا در مواقع لزوم با متخصصين، درمانگران و مسئولان مدارس و مراكز درماني ملاقات كنيد .سئوالات خود را از قبل تهيه كرده آنهارا بنويسيد و جوابهاي آنهارا نيز يادداشت كنيد .
-براي برنامه درماني بايستي سازماندهي داشته باشيد.بسياري از والديني كه برنامه درماني موفقي داشته اند كساني بوده اند كه تمامي مراحل درمان را زير نظر داشته و از كارها ئي كه انجام شده و بايد انجام شود گزارش تهيه كرده و بررسي مي كرده اند.
-برقراري ارتباط بسيار مهم است . شما بايد بياموزيد كه چه در موارد مثبت و چه در موارد منفي بايد با متخصصين و درمانگران صحبت كنيد و تمامي موارد لازم را مورد بحث و گفتگو قرار دهيد .شما بايد به طور واضح دلايل موافقت و يا عدم موافقت خود با مسايل پيش آمده را با درمانگران و متخصصين مربوطه در ميان بگذاريد تا مشكلات موجود با كمك يكديگر حل شود.

مسایل بعد از تشخیص
اغلب عبور از اين مرحله براي خانواده ها بسيار مشكل و دردآور است . اين احساس كاملا عادي و طبيعي مي باشد ولي فراموش نكنيد كه بعد از تشخيص اُتيسم در يك كودك ، زندگي همچنان وجود دارد و بايد زندگي كرد. زندگي مي تواند حتي براي يك كودك اُتيستيك هم لذّت بخش و جالب باشد و همين طور براي كساني كه با اين كودك زندگي كرده و به او عشق مي ورزند . اگرچه براي درمان اين كودكان راه سخت و طولاني در پيش است ولي فراموش نكنيم كه عشقي كه خداوند در قلب پدر و مادر قرار داده و تمامي لذّتهائي كه يك پدر و مادر از شيرين زباني ها و بودن با فرزند خود دارند مي تواند اين راه دشوار را قابل تحمل كرده و آينده اي پر از اميد و شادي را رقم بزند.


منابع:
زهرا حاجی محمدی
دکتر علیرضا ملازاده، عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی، نویسنده و روان درمانگر
alimollazade@yahoo.com

منابع
-خوشابي، كتايون؛ توفيق ، نسترن، روان پژوه.
-گزارش های ایسنا
-سایت میگنا
-Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders(Fifth Edition) American Psychiatric Association 2013

-Sadock, B. J., & Sadock, V. (2014). Synopsis of Psychiatry: Behavioral Sciences and Clinical Psychiatry. volter cluwer.
نام شما

آدرس ايميل شما
  • نظراتی که غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط با خبر باشد منتشر نمی‌شود
  • نظرات پس از تأیید مدير حداكثر ظرف 24 ساعت آينده منتشر می‌شود

nafas
Romania
بسیار آموزنده بود 🌹🙏
Iran, Islamic Republic of
بسیار عالی👌👌👏👏
Zahra
بسیار عالی و اموزنده بود👏👏
Iran, Islamic Republic of
خيلي عالي و مفيد
و مرسي از خانم زهرا حاجي محمدي به خاطر جمع آوري اين مطالب
fereshte
Iran, Islamic Republic of
👏💐
Iran, Islamic Republic of
بی نظیییر
مهدی روزبهانی
Netherlands
واقعا عالی بود. 😊👏🏻👏🏻👏🏻
احسنت...
چرا نباید برای جلب محبت یا عشق التماس کنیم؟
ویژگی‌های یک اردو مطالعاتی خوب چیست؟
چطور از فکر کردن بیش از حد به یک موضوع جلوگیری کنیم؟
نوجوانان آمریکایی بدون تلفن همراه احساس بهتری دارند
من با دروغ گفتن و آه وناله پول درمیارم
افراد کمال‌گرا چه ویژگی‌هایی دارند؟
كودكان را قرباني حرف مردم نكنيد
خودبیمارانگاری از خود بیماری مرگبارتر است!
راه‌ درمان تب بالای تمایل به عمل‌های زیبایی چیست؟
متوجه رابطه شوهرم با خواهرم شدم. چه کار کنم؟
بیمارستان روانپزشکی امین آباد تهران
سه گام مهم برای تقویت تاب آوری کودکان
خوشبختی یعنی بدست آوردن یک زندگی و تقسیم آن با دیگران!