معرفی کتاب راهنمای آموزش تحول مثبت ویژه نوجوانان
نظر به اینکه دوره نوجوانی با ضریب خطر بالای رشد آسیب های روانی پیوند خورده است و اساس سلامت روان و مباحث مربوط به آسیب شناسی روانی دوران بزرگسالی نیز در این دوره بنا نهاده می شود، مداخلات بسیاری تا به امروز برای نوجوانان،درمان عوامل خطر ساز و کاهش رفتارهای پرخطر در این گروه صورت پذیرفته است.
نکته حایز توجه این است که در تمامی این مداخلات آسیب شناسانه عمده توجه و تمرکز بر نوجوانان درگیر در یکی از انواع آسیب های روانشناختی بوده است و تا حد زیادی از تمرکز بر نوجوانانی که دارای مشکلات روانشناختی به خصوص و یا در زمره گروه های هدف برنامه های مبتنی بر کاهش آسیب نبوده اند غفلت ورزیده شده است حال آنکه می دانیم صرف تجربه یک نوجوانی بدون آسیب های رواشناختی، عاطفی،جسمانی و ..... لزوما به منای تجربه یک بزرگسالی موفق نبوده و نیست و تجربه یک نوجوانی مثبت به عنوان پیش زمینه ای برای بزرگسال مثبت نیاز به آموختن مهارت ها و توانمندی ها در حوزه های مختلف دارد(لرنر و همکاران،2006). به
راستی چرا با وجود تجربه دوره نوجوانی و پدیده بلوغ توسط همه نوجوانان، برخی به واسطه زندگی در محلی نامناسب، بهره مندی از حداقل امکانات رفاهی و آموزشی و خدماتی و یا تجربه آسیب های بسیار در حوزه های مختلف می توانند تحول مثبتی را تجربه کنند و برخی دیگر از نوجوانان در شرایط کاملا معکوس نه؟ چگونه برخی از نوجوانان چالش های دوره نوجوانی را به فرصت ها تبدیل کرده و برخی اسیر در آن می گردند؟
به نظر می رسد در این بین علاوه بر تفاوت های فردی عامل کلیدی تری وجود داشته باشد و آن نقش مهارت های ارتقا دهنده تحول مثبت و آموزش آن ها به اشکال مختلف، در محیط های مرتبط و توسط افرادی است که با این نوجوانان درگیر می باشند و از آن جا که دوره نوجوانی مهمترین دوره تحولی است که افراد می توانند مهارت ها، نگرش ها و توانایی هایی را که در بزرگسالی بدان نیازمندند کسب کنند، به گزارش میگنا مجهز ساختن نوجوانان به توانمندیهایی متناسب با سن،جنس، بافت محیطی، شرایط زمانی و تغییرات صورت گرفته در جامعه و جهان که به یاری آن ها بتوانند این دوره و دوره های بعدی تحول را با موفقیت هر چه بیشتر پشت سر گذاشته و در حیطه زندگی و امر تحصیل خود تبدیل به افرادی با سلامت روان و کارا برای جامعه خود مبدل گردند از اهمیت بالایی برخوردار بوده و هست.
در سالیان اخیر توجه چشم گیری از سوی متخصصان حوزه های سلامت و بهداشت روان و به ویژه روانشناسان به سمت توسعه رويكردهاي مثبت و توانمند سازانه با تاکید بر پرورش توانمندی ها، سرمایه ها و به ویژه شایستگی های نوجوانان صورت گرفته است که در آن ها تاکید و تمرکز بر پرورش نوجوانانی است که سالم، خوشحال، اخلاقی و به طور کامل درگیردر زندگی باشند(لرنر و همکاران،2005).
به گزارش میگنا بسته تحول مثبت نوجوانی پیش رو با تاسی از رویکرد روانشناسی مثبت و مداخلات برآمده از آن در نظر دارد با پرورش و تقویت رفتار های سالم و پسندیده در نوجوان و با قرار دادن وی در مسیری مثبت که برای خودش و دیگران سودمند است در تسهیل و یا تشکیل یک تحول مثبت نقشی اساسی را ایفا کند.
این بسته برنامه ای است آموزشی که بر اساس آن، طی فرایندی پیگیر و منظم، با فراهم آوردن فرصتها، ارتباطات و حمایت های لازم برای شاخصه های تحول مثبت، پیامدهای مثبتی برای نوجوانان ایجاد می شود و در این صورت می توان با افزایش مهارتها، نیرومندسازی نوجوانان و قوت بخشیدن به خانواده ها، نوجوانان را در نقش واقعی خود در جامعه به کار گرفت و گامی در جهت تسهیل دست یابی به سلامت جسمی، جنسی و روانی این گروه از افراد برداشت.
راهنمای حاضر با عنوان راهنمای متخصصان، مدرسان و مربیان در برگیرنده مجموعه ای 15 جلسه ای از 8 مولفه ی مرتبط با تحول مثبت برای کودکان و نوجوانان می باشد که عمدتا فعالیت های طراحی شده به منظور آموزش این مولفه ها بر اساس نظریات روانشناسی مثبت، مداخلات روانشناسی و روان درمانی مثبت، بسته های مداخلاتی آموزشی و درمانی موثر موجود، تجارب بالینی و ... طراحی و یا گردآوری شده است.
بنا به همین گزارش از میگنا این راهنما قابلیت استفاده توسط روانشناسان، مشاوران، متخصصان تعلیم و تربیت، معلمان و مربیان را دارد و تلاش بر این بوده است تا در طراحی تکالیف و نگارش آن ها مولفه ها تاحد ممکن یکدیگر را مورد حمایت و تقویت قرار داده و دست یابی به مسیر های منتهی به تحول مثبت در نوجوانان را تسهیل سازند.
در راهنمای متخصصان، مربیان و مدرسان ( نسخه نوجوان) 15جلسه آموزشی برای نوجوانان به دو شکل فردی و گروهی و 10 فعالیت در منزل به منظور بسط و تعمیم و درون سپاری بیشتر مولفه ها در نظر گرفته شده است . در هر جلسه حداقل 2 تا 3 فعالیت به استثنا جلسات 4 ،9 و 15(هرکدام یک فعالیت) و برای منزل نیز 3-1 فعالیت بسته به موضوع فعالیت، اهمیت آن و اهداف دوره آموزشی در نظر گرفته شده است.
هر جلسه دارای عنوان، مدت زمان انجام، اهداف، ابزار و دستور العمل اجرایی و مراحل مختلف به منظور دست یابی به اهداف ذکر شده می باشد. تلاش بر آن بوده است که تا حد ممکن فعالیت ها متناسب با سن و بافت فرهنگی و آموزشی کشورمان و به صورت عملیاتی و نزدیک به موقعیت های واقعی زندگی و فضایی که نوجوانان با آن درگیر می باشند طراحی گردد و برای هر دو جنس قابلیت استفاده داشته باشد.
در خلال هر تکلیف به منظور انجام کار گروهی و تبادل نظر بیشتر با نوجوانان سوالاتی برای مباحثه و تبادل نظر بیشتر و همچنین مواردی برای غلبه بر چالش های موجود در اجرای برخی از تکالیف و تکالیفی برای فعالیت بیشتر در منزل ارائه گردیده است و کاربرگ های مرتبط با تکالیف نیز در این کتابچه و به صورت جدا در کتاب کار نوجوانان نیز قرار داده شده است.
بدون تردید تجربه دوره نوجوانی، بلوغ، هیجانات برآمده از موقعیت ها و مخاطرات تحولی ناشی از این بازه سنی آن هم به شکل فشرده و در دوره زمانی کوتاه، گریز ناپذیر خواهد بوده و هست بنابراین این راهنما تلاش داشته است تا با آموزش مولفه های تحول مثبت برای نوجوانان به شکل بومی و متناسب با موقعیت های زندگی، مسیر دست یابی به عوامل و همبسته های تسهیل کننده تحول مثبت و کاربست آن ها در موقعیت های زندگی را در آن ها تقویت نماید.
