برنامه درسی مارپیچی (Spiral Curriculum) چیست؟

برنامۀ درسی مارپیچی یک رویکرد آموزشی است که در سال 1960 توسط دانشمند حوزۀ روانشناسی شناختی یعنی جروم برونر (Jerome Bruner) مطرح گردید. دانشمندی که سهم مهمی در زمینۀ تدریس و یادگیری داشته است. بر اساس برنامه درسی مارپیچی، آموزش از موضوعات کلی به موضوعات جزیی تری صورت می پذیرد.

بر اساس این رویکرد یادگیرنده به طور مداوم با مفاهیم مشخص در طول محتوا یا دورۀ آموزشی سروکار دارد و اینگونه نیست فقط در ابتدا و یا در یک قسمت درس یا دوره آموزشی مطرح شود بلکه با مرور یک مفهوم در طول دوره عمق و ابعاد یاد گرفته خواهد شد. بدین ترتیب از فراموشی سریع جلوگیری خواهد شد.

برای رسیدن به این مهم، برنامه درسی مارپیچی با مفاهیم ساده یا همان کلی تر شروع شده و با پیشرفت دانش آموزان در یادگیری پیپیده تر خواهند شد.

زمانی که دانش آموزان به قسمت پیچیده تر یک موضوع می رسند، قادر به تحلیل و بازنمایی های متعددی از آنچه قبلا تحلیل کردند هستند.

برنامه درسی مارپیچی دارای سه اصل کلیدی است که بطور بسیار مناسبی این نوع برنامۀ درسی را خلاصه می کند. این سه اصل عبارتند از:

چرخشی بودن: دانش آموزان باید در طول دوران یادگیری خود چندین بار به همان موضوع برگردند.
عمیق شدن تدریجی. هر زمان که دانش آموز به مفهوم یا موضوع مورد نظر برگشت می کند باید در سطح عمیق تری یاد بگیرد و پیچیدگی بیشتری را جستجو کند.

دانش پیشین. از دانش قبلی دانش آموز باید هنگام بازگشت موضوعی استفاده شود تا پایه های اطلاعاتی خود را بخوبی بسازند.


با این برنامه درسی، برونر قصد داشت تا دانش آموزان کنجکاوی شان را تقویت کنند. برای الهام بخش گرفتن برای گسترش دانش خود، بازگشت - با نگاهی دیگر - به آنچه قبلاً می دانند. بنابراین ، آنها می توانند نتیجه گیری هایی را که قبلاً به آنها رسیده بودند دوباره تحلیل و بررسی کنند.


اشتباهات و بن بست ها
برونر نگران اشتباهات نبود. در واقع، این برنامه درسی را روشی مناسب برای یادگیری دانش آموزان می دانست. بنابراین، اشتباهات و بن بست ها پذیرفته شده بود.
اشتباهات نباید باعث شرمندگی شود، بلکه تغییر مجدد فرضیه ها و تحقیق مداوم، روشی مهم برای یادگیری است، و برنامه درسی مارپیچی را تقویت می کند.
بدون شک، این رویکرد روشی متفاوت برای آموزش دادن به دانش آموزان است. و البته هنوز این استفاده از این رویکرد نتایج مثبتی دارد.

مثالی از برنامه درسی مارپیچی
اکنون که با مفهوم برنامه درسی مارپیچی آشنا شدید، به مثال مختصری از چگونگی ایجاد یادگیری با آن اشاره می شود. شما با موضوع بسیار ساده برای دانش آموزان جوان تر شروع می کنید، مانند شناسایی و طبقه بندی کردن حیوانات.

اولین نقطه، طبقه بندی و تشخیص شباهت ها و تفاوت ها در هر کدام از آنها است. سپس، دانش آموزان شروع به آشنایی با زیستگاه های هر حیوان و رفتارهای فردی آنها خواهند کرد. سرانجام، آنها آناتومی و فیزیولوژی شان را مطالعه می کنند.

یادگیری بسیار آسان است. با مطالعه دربارۀ زیستگاهها، آنها به مفاهیمی که قبلاً آموخته اند روی می آورند تا بتوانند آنچه را که قبلاً می دانستند با آنچه تازه آموخته اند، ارتباط دهند. بنابراین، آنها واقعا می تواند آنچه که در حال مطالعه هستند را درک کرده و برای دانستن بیشتر، کنجکاوتر خواهند بود.

در پایان به این نکته اشاره می کنیم که برنامه درسی مارپیچ به شما امکان می دهد تا به گونه ای کار کنید که دانش آموز بتواند برای خود فکر کند، نتیجه گیری کرده و اشتباهات را ترمیم کنند. روشی که باعث تقویت تحقیق، درک و وسوسه یادآوری مفاهیم می شود.


بنا بر گزارش میگنا رویکرد مارپیچی تکنیکی است که اغلب در آموزش مورد استفاده قرار می گیرد که در آن تمرکز اولیه آموزش، حقایق اساسی یک موضوع است و جزئیات بیشتر با پیشرفت یادگیری معرفی می شود.

در طول آموزش، هم حقایق اولیه اولیه و هم روابط با جزئیات بعدی به طور مکرر مورد تاکید قرار می گیرند تا به ورود به حافظه بلند مدت کمک کنند