همه چیز درباره بیماری‌ای که 9 برابر در زنان شایع‌تر است
فوق تخصص روماتولوژی و دانشیار دانشگاه علوم پزشکی تهران در خصوص بیماری لوپوس گفت: لوپوس یک بیماری خودایمن است که در آن سیستم ایمنی بدن به اشتباه علیه سلول‌های بدن واکنش نشان می‌دهد و به عنوان یک بیماری مولتی‌سیستم شناخته شده است؛ بدین معنی که می‌تواند تقریباً تمام ارگان‌های بدن را درگیر کند.
دکتر سیده طاهره فائزی در گفتگو با مهرخانه، با بیان این مطلب افزود: علت ایجاد بیماری‌های خودایمن که لوپوس نیز جزو آنهاست چندان شناخته شده نیست، اما مجموعه‌ای از عوامل ژنتیکی و محیطی و نیز مشکلاتی که در سیستم ایمنی فرد ایجاد میشود باعث بروز این بیماری می‌گردد؛ هرچند هر کدام از این عوامل به تنهایی سبب ایجاد آن نمی‌شود؛ چراکه اگر فقط ژنتیک را عامل ایجاد لوپوس می‌دانستیم در صورت ابتلای یکی از دوقلوهای تک‌تخمکی به لوپوس، قل دیگر هم باید مبتلا می‌شد. در صورتی که فقط در 20 تا 30 درصد موارد، قل دوم هم به بیماری مبتلا میشود. بنابراین نقش عوامل محیطی در بروز این بیماری بسیار مهم است.
دانشیار دانشگاه علوم پزشکی تهران تصریح کرد: اگر فردی ژن‌های مستعد به بیماری خودایمن را داشته باشد، تحت‌تأثیر عوامل محیطی، این ژن بروز پیدا می‌کند. عوامل محیطی شناخته‌شده‌تر برای لوپوس شامل اشعه ماورای بنفش نور خورشید، ویروس‌ها و استرس‌های مختلف است که در بروز و عود این بیماری مؤثر هستند.
درد مفاصل و قرمزی پوست صورت، از علائم بیماری لوپوس در زنان جوان/ توجه به درد مفاصل زنان در اوایل صبح
فائزی با اشاره به این نکته که لوپوس می‌تواند طیفی از علائم را داشته باشد، بیان کرد: معمولاً در زنان جوان درد و تورم مفاصل که در صبح‌ها بیشتر است، اولین نشانه بیماری لوپوس است. همچنین علامت دیگر این است که وقتی در معرض نور خورشید قرار می‌گیرند صورتشان قرمز میشود و این قرمزی حداقل نصف روز باقی می‌ماند.
وی با بیان اینکه علائم خستگی نیز در ابتدای بروز این بیماری وجود دارد، افزود: تب خفیف و کمی بی‌اشتهایی و ضایعات پوستی، به‌ویژه راش قرمز پروانهای؛ یعنی راشی که گونه‌ها و پل بینی را گرفته و مانند بال پروانه است، از علائم دیگر این بیماری است. بنابراین به طور کلی، درد مفصل، ضایعه پوست، افزایش حساسیت به نور خورشید، خستگی و علائم سیستمیک کلی جزو علائم اولیه شایع بیماری لوپوس هستند.
سیده طاهره فائزی در ادامه گفت: بایستی به سلول‌های خونی بیمارانی با این مشخصات توجه کرد؛ چراکه این بیماری تعداد سلول‌های خونی را پایین می‌آورد. ازطرفی باید به کلیه این بیماران نیز توجه داشت؛ زیرا حدود 60 درصد این بیماران می‌توانند درگیری کلیه پیدا کنند. همچنین اگر بیماری در مرحله سنگین باشد، چندین ارگان حیاتی مانند ریه، قلب، مغز و کلیه با هم درگیر میشود.
فوق تخصص روماتولوژی تشریح کرد شیوع علائم در این بیماری متفاوت است. مثلاً درد مفاصل حدود 80 تا 90 درصد در این بیماری خود را نشان می‌دهد، اما ضایعه پوستی شیوع کمتری دارد. بنابراین اگر زنی با درد مفاصل مراجعه کند ممکن است بیماری دیگری داشته باشد، اما اگر ضایعه پوستی در کنار آن باشد، احتمال بیماری لوپوس بیشتر میشود. علامت بیماری لوپوس فقط ضایعه پوستی نیست، می‌تواند پوست هم باشد، اما معمولاً درد مفاصل همراه با پوست از نشانه‌های این بیماری است. اگر فقط بیماری لوپوس خود را با ضایعه پوستی نشان دهد، متخصص پوست وارد عمل میشود که نمونه‌برداری صورت می‌گیرد تا مشخص شود بیماری لوپوس پوستی است یا نه.
لوپوس با رماتیسم چه تفاوتی دارد؟
وی در خصوص تفاوت میان بیماری رماتیسم مفصلی (آرتریت روماتوئید) و لوپوس گفت: در لوپوس مفصل درد می‌گیرد، اما مانند رماتیسم مفصلی، مفصل را خراب نمی‌کند. این درد گاهی در حال رفت و آمد است. در کنار این درد مفاصل، ضایعات پوستی و به خصوص راش پروانهای برای تشخیص این بیماری و حساسیت به نور خورشید بسیار مهم است. همچنین تفاوت دیگر رماتیسم مفصلی و لوپوس در این است که رماتیسم مفصلی معمولاً افراد با سن بالاتر را درگیر می‌کند، اما لوپوس در زنان جوان بروز بیشتری دارد.
24 سالگی میانگین سن مبتلا به لوپوس در زنان/ زنان 9 برابر مردان در خطر ابتلا به لوپوس
او در ادامه به ذکر آمار لوپوس در ایران پرداخت و گفت: در ایران میانگین سن ابتلا به بیماری لوپوس 24 سال است و شیوع آن از 16 تا 55 سال است؛ اما معمولاً زنان جوان در سن باروری در معرض ابتلا به این بیماری هستند.
فائزی با تأکید بر اینکه زنان 9 برابر مردان مبتلا به این بیماری میشوند، گفت: حدود 65 درصد در رنج سنی 16 تا 55 سال، حدود 20 درصد زیر 16 سال و حدود 15 درصد بالای 55 سال؛ به این بیماری دچار میشوند.
وی در خصوص مراجعه به پزشک در صورت بروز علائم اولیه اظهار کرد: اگر زن جوانی درد مفاصل، ضایعه پوستی، حساسیت به نور خورشید و احساس خستگی را به صورت همزمان دارد، حتماً به روماتولوژیست مراجعه کند. در این زمینه کلیه روماتولوژیست‌های کشور، و به طور اختصاصی درمانگاه لوپوس وابسته به انجمن لوپوس در مرکز رماتیسم ایران بیماران مبتلا به لوپوس را معاینه می‌کنند.
این بیماری چگونه درمان میشود؟
فائزی درخصوص درمان این بیماری گفت: نوع درمان این بیماری بر اساس شدت آن متفاوت است و می‌تواند از یک یا دو نوع قرص شروع شود.
او با بیان این نکته افزود: اما تنها راه درمان این بیماری استفاده از دارو و ضدآفتاب با SPF بالای 30 است. همچنین این نوع از بیماران نباید حمام آفتاب بگیرند، بین ساعت‌های 10 تا 4 بعدازظهر مخصوصاً در تابستان بیرون نروند، لباس‌های پوشیده استفاده کند، استرس نداشته باشند و غذای سالم مصرف کنند، فست فود نخورند، سرخ‌کرده و چربی کمتر مصرف کنند، با توجه به داروهایشان نمک کمتری مصرف کنند، و حتماً تحت نظر رماتولوژیست باشند، حتی اگر بیماری‌شان خاموش شده و دارویشان نیز قطع شده است.
خانواده‌ها با بیماری خودایمن بیشتر مراقب باشند
این فوق تخصص رماتولوژی بیان کرد: لوپوس راه پیشگیری ندارد، اما توصیه میشود خانواده‌هایی که بیماری خودایمن در آنها وجود دارد، توصیه‌هایی که برای خود بیمار خودایمن داریم برای خانواده‌هایشان نیز رعایت شود و اینکه در معرض نور خورشید قرار نگیرند و استرس نیز نداشته باشند و غذای سالم بخورند.
وی تأکید کرد: این بیماری ارثی نیست و از مادر به فرزند سرایت نمی‌کند. برخی از خانواده‌ها ژن‌های خودایمن دارند؛ در این صورت یک نفر از اعضای این خانواده ممکن است مبتلا به لوپوس شود، دیگری رماتیسم مفصلی و یا کم‌کاری تیروئید یا دچار دیابت شوند و یا اینکه هیچ‌کدام از اعضای دیگر خانواده مبتلا به بیماری خودایمن نشوند. به طور کلی در برخی خانواده‌ها بیماری‌های خودایمن بیشتر است، اما این بیماری ارثی نیست.
مراجعه زودهنگام به پزشک برای درمان لوپوس
دکتر فائزی در پایان گفت: مراجعه به موقع و سریع در درمان این بیماری، بسیار مؤثر و مهم است و اگر بیماری سریع مراجعه کند ممکن است با یک قرص درمان شود، اما همین مریض اگر چند ماه بعد مراجعه کند، ممکن است ارگان‌های دیگر درگیر شوند. به طور مثال مشکل کلیه پیدا کند و نیاز به داروهای سنگین داشته باشد.
لازم به ذکر است، علاقه‌مندان برای اطلاع بیشتر از این بیماری می‌توانند به سایت انجمن حمایت از بیماران لوپوس ایران و همچنین گروه بیماران لوپوس ایران مراجعه کنند.
