چرا رياضيدانان زن اندکند؟

بسيار وسوسه کننده است که اين سؤال را بدون پاسخ رها کنيم چرا که هر جوابي که به آن داده شود مي تواند واکنش هاي تندي را برانگيزد. اما به هر حال بايد گفت امروزه در دپارتمان هاي رياضيات جهان نکات و مسايل زيادي در زمينه زندگي رياضياتي وجود دارد که احساس مي کنم مرا مجبور مي کند نکاتي را در اين باره بگويم حتي اگر آنچه مي گويم کم و بيش گيج کننده و حتي قابل تأسف باشد.

يک نکته که بايد در خصوص کمبود تعداد زنان در زمينه رياضيات گفته شود به يک مسأله آماري بازمي گردد. به طور شگفت انگيزي، زنان رياضيدان وجود دارند که همانند همتايان مردشان از جهات مختلفي عملکردهاي خوبي دارند و حتي مي توان گفت در برخي از زمينه ها با استعدادهاي فوق العاده اي از زنان مواجهيم. هيچ مدرکي مبني بر اين که حد نهايتي براي پيشرفت زنان در زمينه رياضيات وجود داشته باشد در دست نيست.

گهگاه خبرهايي منتشر مي شود که مردان در زمينه خاصي مثلاً تجسم فضايي، عملکرد بهتري نسبت به زنان دارند و نتايج اين تحقيقات به توانايي هاي جنسي در رياضيات نسبت داده مي شود. اما واقعيت اين است که چنين استدلال هايي را نمي توان قانع کننده دانست، چرا که مثلاً قدرت تجسم فضايي موضوعي است که با تمرين بهبود مي يابد و به هر حال اگرچه موضوعي است که در رياضيات کاربرد دارد اما موارد اندکي وجود دارد که چنين توانايي ضروري محسوب شود.

ايده پذيرفتني ديگر در اين زمينه به عوامل اجتماعي بازمي گردد. جايي که يک پسر به دليل توانايي هايش در رياضيات مورد افتخار قرار مي گيرد. ممکن است يک دختر، از اين که در رشته اي که جامعه آن را پسرانه مي داند به موقعيت مي رسد دچار دست پاچگي شود.

به علاوه از طرف ديگر به دليل اين که نمونه هاي الگووار براي رياضيدان زن برجسته چندان زياد نيست، آنها خود بايد راه خود را طي و آن را تثبيت کنند و به نوعي خودساخته پيش روند. يک دليل اجتماعي ديگر که در مقياسي وسيعتر به آن توجه شده است اين که رياضيات پيش از اکثر رشته هاي دانشگاهي نياز به تفکر مستقل و فعاليت فردي سخت و تمرکز و تنهايي دارد که با شرايط مادري زنان مطابقت کمتري دارد.

کانديامک ويليام، نويسنده اي بود که يک بار نوشت هر يک از فرزندانش باعث شده اند که او به اندازه نوشتن دو کتاب، زمان را از دست بدهد، اما سرانجام اين امکان براي او وجود داشت که پس از چند سال دوباره دست به قلم ببرد و کتاب جديدي بنويسد. اما در رياضيات اگر شما چند سال از کار جدي رياضيات فاصله بگيريد، برگشت شما اگر چه غيرممکن نباشد بسيار دشوار خواهد بود.
حدس زده مي شود که ميل زنان به رياضيات نسبت به مردان ديرتر آشکار مي شود و همين امر باعث مي شود که آنها نتوانند دستاوردهاي سريعي به دست آورند. مرور زندگي بسياري از زنان رياضيدان نيز اين مسأله را تأييد مي کند. البته به نظر مي رسد باز هم مسايل اجتماعي در اين مورد نقش ايفا کنند و البته استثناهاي زيادي هم در اين زمينه وجود دارد. البته هيچ يک از اين موارد را نمي توان دلايلي قطعي دانست.
تاکنون چندين جلد کتاب در خصوص علل اين مسأله نوشته شده است که مي توان به آنها مراجعه کرد اما آخرين نکته اين است که اين واقعيت در حال تغيير بوده و در سال هاي اخير موقعيت زنان رشد بسيار بهتري را نشان داده است. ضمن اين که شرايط اجتماعي نيز تغيير کرده است و با قطعيت مي توان گفت تعداد زنان رياضيدان رو به افزايش است.
-
منبع مقاله :
گاورز، تيموتي؛ ( 1391 )، رياضيات، پوريا ناظمي، تهران: بصيرت، چاپ دوم.