رشته زیست شناسی

گرایش علوم گیاهی
این رشته یکی از شاخه های زیست شناسی است که صرفا موارد مربوط به گیاه را اعم از گیاهان اولیه تا گیاهان امروزی بررسی می کند و دارای زمینه های مختلفی مانند: گیاه شناسی فیزیولوژی گیاهی، ریخت زایی و اندام زایی در گیاهان، بیوشیمی و جلبک شناسی است.
علوم گیاهی دارای دو بخش عمده "فیزیولوژی" و "سیستماتیک" است که بخش فیزیولوژِی به شناخت زندگی گیاهان و اندام های مختلف یک گیاه می پردازد و بخش سیستماتیک نیز درباره اسامی و طبقه بندی گیاهان می باشد . گیاه، اعجوبه سبزپوش طبیعت است که چون در هر گوشه و کنار به چشم می خورد، عادی و پیش پا افتاده به نظر می آید در حالی که بیش از هر موجود زنده دیگری در روی کره زمین،اعجاب آور است. موجودی که در آشپزخانه ذره بینی خود برای همه مخلوقات زنده کره زمین غذا تهیه می کند و پیشرفته ترین نیروگاه خورشیدی، شبکه لوله کشی وسیستم پمپاژ آب را در اختیار دارد و از سوی دیگر مایه زیبایی،لطافت، نشاط و آرامش هستی است.به همین دلیل شناخت و حفظ آن یک نیاز است و رشته علوم گیاهی نیز برای پاسخ به همین نیاز در دانشگاه ها و مؤسسات آموزش عالی معتبر جهان دایر شده است.  

موقعیت شغلی در ایران:
حضور کارشناسان علوم گیاهی در مؤسسه تحقیقاتی و اجرای کشور امری ضروری است تا بتوان محیط زیست ایران را به خوبی حفظ کرد، اما به گفته اساتید ودانشجویان علوم گیاهی در حال حاضر فارغ التحصیلان دوره لیسانس این گرایش موقعیت های شغلی مناسبی ندارند.چون دانش و اطلاعات آن ها جنبه تخصصی ندارد و مؤسسات و مراکز تحقیقاتی و اجرای بیشتر مایلند که نیروهای مورد نیاز خود را از میان فارغ التحصیلان کارشناسی ارشد یا دکترای این رشته انتخاب کنند.بیشتر فارغ التحصیلان علوم گیاهی در سطح کارشناسی جذب آموزش و پرورش می شوند چون معلومات آنها جنبه عمومی دارد و می توانند در تدریس کتب زیست شناسی دوره متوسطه موفق باشند، اما نمی توانند در مراکز تحقیقاتی که نیاز به متخصص در زمینه های مختلف علوم گیاهی دارد،فرصت شغلی مناسبی به دست بیاورند. از سوی دیگر اگر کسی در گرایش علوم گیاهی سرمایه گذاری کند و متأثر از محیط نشود، می تواند در بخش های کشاورزی-زیستی، ژنتیک و بیوتکنولوژی فعالیت داشته باشد.  

درس های این رشته در طول تحصیل:
درس مشترک در گرایش های مختلف زیست شناسی: ریاضی، فیزیک،شیمی،شیمی آلی،بیوشیمی،آمارزیستی،زیست سلولی و مولکولی،ژنتیک،اکولوژی،میکروبیلوژی ،تکامل موجودات زنده،تالوفیت ها،فیزیولوژی جانوری،بافت شناسی،جنین شناسی،جانورشناسی،تشریح و مرفولوژی گیاهی،ریخت زایی واندام زایی در گیاهان ،سیستماتیک گیاهی ،فیزیولوژی گیاهی،رشد ونموگیاهی،بیوفیزیک،ویروس شناسی،زیست شناسی پرتوی،اکولوژی عملی.  

دروس تخصصی گرایش علوم گیاهی:
اکو فیزیولوژی گیاهی،ازدیاد گیاهان،قارچ شناسی،اکولوژی گیاهی،انتقال مواد در گیاه،متمم سیستماتیک گیاهی،اصول رده بندی گیاهان.(بسیاری از درس های این گرایش همراه با آزمایشگاه است).   گرایش علوم جانوری علوم جانوری به مطالعه مسائل مربوط به جانوران می پردازد و دارای سه بخش اصلی جانورشناسی یا بیوسیستماتیک،فیزیولوژی جانوری اعم از انسانی و حیوانی و بافت شناسی و جنین شناسی جانوری است.
بسیاری از گرایش های زیست شناسی وابسته به علوم جانوری هستند.برای مثال یک محقق علوم سلولی و مولکولی تا با یک جانور و وضعیت زیستی آن آشنا نباشد، نمی تواند روی سلول آن کار کند.یک محقق ژنتیک نیز در آغاز باید بیوتکنوژی جانور را به طور کامل بداند و بعد در زمینه ژنتیک آن کار کند. به یاری بیوسیستماتیک یعنی شناسایی گونه های مختلف جانوران نیز می توان به نقش مفید گونه های مختلف جانوری برای کمک به طرح های اقتصادی پی برد. برای مثال امروزه استفاده از مواد شیمیایی برای کنترل آفات راه درستی نیست چون این مواد تعادل اکولوژی محیط زیست را برهم می زنند در حالی که با شناخت گونه های حشرات شکارچی می توان بسیاری از آفات مثل حشرات مضر را از بین برد. در این میان می توان به کفش دوزک ها اشاره کرد که امروزه کاربرد بسیاری در اقتصاد کشاورزی آمریکا دارند با مگس های مفید که از شته ها تغذیه می کنند.
از طرف دیگر بیوسیستماتیک در شناخت گونه های بیماری زا مثل «پشه آنوفل»و معرفی آنها به دنیای پزشکی نقش مهمی دارد.همچنین می توان به بخش دیرین شناسی یا فسیل شناسی اشاره کرد که یکی از فواید این بخش،پی بردن به منابع عظیم اقتصادی مثل نفت است که از طریق مطالعه محل فسیل ها یا رسوبات فسیل ها به دست می آید.   موقعیت شغلی در ایران: هر چند که تعداد قابل توجهی از فارغ التحصیلان علوم جانوری جذب بازار کار نمی شوند اما بهترین دانشجویان همیشه موفق بوده و هستند.

این دسته از دانشجویان پس از فارغ التحصیلی گاه برای کارهای تحقیقاتی یا اداره آزمایشگاه ها جذب دانشگاه ها می شوند یادر سازمان حفاظت از محیط زیست و سازمان های مربوط به فعالیت می پردازند.چون سازمان محیط زیست برای بررسی اکوسیستم ها به محققان زیست شناسی از جمله علوم جانوری نیاز دارد.همچنین بعضی از فارغ التحصیلان این گرایش وارد دنیای پزشکی شده و در زمینه های خون شناسی یا انگل شناسی فعالیت می کنند.  

دروس تخصصی گرایش جانوری:
زیست انگل ها،فیزولوژی مقایسه ای،جانورشناسی،رفتارشناسی،حشره شناسی.(بسیاری از درس های این گرایش همراه با آزمایشگاه است).  
گرایش زیست دریا گرایش زیست دریا به بررسی و مطالعه خواص محیط آبی،بیوتکنولوژی آبزیان و فعالیت های آبزی پروری می پردازد؛یعنی بر خلاف دو گرایش علوم جانوری و علوم گیاهی که در آنها بیشتر موجودات خشک زی مطالعه می شوند این گرایش جانوران و گیاهان آبزی را بررسی و مطالعه می کند. گرایش زیست دریا علاوه بر بررسی فیزیولوژی آبزیان به مطالعه اکولوژی دریا یعنی بررسی آلودگی آب دریاها و تأثیر آن بر محیط دریا می پردازد.  

موقعیت شغلی در ایران:
فارغ التحصیلان گرایش زیست دریا می توانند در مراکز پرورش ماهی و مراکز تحقیق بر روی ارزش مواد غذایی دریایی فعالیت کنند.علاوه برکار در شیلات فارغ التحصیلان این گرایش می توانند در حفظ بعضی از گونه های آبزیان که در حال انقراض هستند مثل ماهی ازون برون یا ماهی سفید کار کنند و مهمتر از همه این که ما باید به یاری کارشناسان زیست دریا یک اطلس دقیق در مورد گونه های آبزی موجود در آب های کشورمان تهیه کنیم.   دروس تخصصی گرایش زیست دریا: ماهی شناسی،لیمنولوژی ،انگل ها و بیماری های انگلی آبزیان،شناخت کف زیان،اصول و تکثیر و پرورش آبزیان.(بسیاری از درس های این گرایش همراه با آزمایشگاه است).  

توانایی های لازم:
دانشجوی رشته زیست شناسی باید عاشق کشف حقایق پدیده های طبیعی باشد و به گردش در طبیعت علاقه مند باشد. چون اطلاعاتی که با حضور در محیط طبیعی زندگی گیاه یا جانور می توان به دست آورد در هیچ کتابی پیدا نخواهد شد.در ضمن دانشجو لازم است فردی منظم و مرتب بوده و بتواند مطالب رادر ذهن خویش یه خوبی طبقه بندی کند تا در زمینه سیستماتیک موفق گردد.  

دانشگاه های پذیرنده:اراک،الزهرا(س)-تهران،بوعلی سینا-همدان،تبریز،تربیت معلم تهران ،تربیت معلم سبزوار،تهران،رازی کرمانشاه،زابل،زنجان،شهید باهنر کرمان،شهیدبهشتی تهران،شهید چمران-اهواز،شیراز،علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان،فردوسی-مشهد،گیلان-رشت،محقق اردبیلی-اردبیل،شاهد،علوم و فنون دریایی خرمشهر،لرستان-خرم آباد،مازندران-بابلسر،اصفهان،سیستان و بلوچستان-زاهدان،شهر کرد