کرونا و رشد مشاوره های آنلاین روانشناسی
مهدیه ملیانی روان درمانگر در خصوص مشکلات مراکز مشاوره روانشناسی اظهار کرد: از آنجا که طول هر جلسه روان شناسی برگزار شده بین ۴۵ تا ۹۰ دقیقه است و در هر روز هر درمانگر به تعداد بسیار معدودی می‌تواند مراجع ببیند، که این درآمد باید در امور مختلفی، چون حقوق کارمندان، خدمات، سیستم حسابداری، اجاره ماهانه مرکز و... هزینه شوند، همچنین تنظیم تراز مالی مراکز مشاوره از مسائل جدی این حیطه است.
وی بیان کرد: در شرایط فعلی خدمات روان شناسی شامل بیمه محسوب نمی‌شود و این مسئله با توجه به فشار بیشتر اقتصادی بر مراجعان، بیش از زمان‌های گذشته مراکز مشاوره را برای ادامه مسیر و بقای خود دچار مشکلات اساسی کرده است. به دلیل فشارهای مالی، بیماران در این شرایط به دلیل ناتوانی در تامین هزینه‌های درمان خود، به مرور فاصله میان جلسات را بیشتر کرده و از مسیر درمان فاصله می‌گیرند که این اتفاق موجب افت اثر بخشی درمان خواهد شد.
ملیانی ضمن اشاره به توزیع متفاوت مراکز مشاوره در شهر‌های مختلف تصریح کرد: تراکم بیشتری در شهر تهران و تمام مراکز دیگر شهرستان‌ها وجود دارد، و این موضوع دقیقا همانند به مدلی است که در سیستم پزشکی اتفاق افتاده است، یعنی عدم توزیع مساوی نیرو‌های متخصص پزشکی در شهر‌های مختلف است.
وی در توضیح چرایی عدم توزیع متوازن نیروی متخصص عنوان کرد: در حیطه خدمات مشاوره روان شناسی همانند دیگر شغل‌ها این عرصه است که تقاضا را تعریف می‌کند. از این رو به دلیل تمکن مالی بالاتر در مناطق خاصی، چون مراکز استان‌ها و شهر تهران تقاضا برای مراجعه به مراکز مشاوره افزایش بیشتر است. چرا که تصمیم گیری در مورد اقدام برای جلسات مشاوره، متاثر از شرایط مالی مناسب است و در شرایط ناپایدار اقتصادی، افراد تصمیم می‌گیرند به اتاق درمان مراجعه کنند یا خیر.
این روانشناس عدم آگاهی سازی به صورت یکسان را از دلایل توزیع متفاوت مراکز مشاوره در شهر‌های مختلف دانست و افزود: متاسفانه با تمام پیشرفت‌ها در شرایط حاضر هنوز تابو‌هایی برای مراجعه افراد به روان شناس وجود دارد و از سوی جامعه مراجعین با القاب ناشایست مواجه خواهند شد.
وی ادامه داد: در شهر‌های مختلف بر اساس میزان آموزش افراد، شرایط اجتماعی و بافت فرهنگی حاکم باعث میشوند تا یک سری شهر‌ها استعداد بیشتری برای مراجعه افراد پیدا کنند و طبیعتا تبدیل به نقطه‌ای برای جذب بیشتر درمانگران خواهند بود.
در شرایط فعلی که به واسطه بیماری کرونا به وجود آمده است یک سری از افراد از شهر‌هایی که شهروندان آن به دلیل انگ مراجعه یا ننگ بیماری روانی در گذشته به مراکز روان شناسی مراجعه نکرده اند با به وجود آمدن بستر مشاوره‌های آنلاین از شهر‌های دارای خدمات متمرکز مشاوره‌ای بهره مند میشوند.
همچنین فضای کرونا موجب معرفی بهتر خدمات مشاوره‌ای آنلاین شد و متقاضیان این نوع مشاوره از شهر‌های کوچک کشورهستند که با وجود تمکن بالای مالی به دلیل داشتن ذهنیت‌های غلط و شکسته نشدن تابو‌های مراجعه به مراکز مشاوره از انجام آن خودداری می‌کردند.
ملیانی در پاسخ به اینکه چند درصد از مراکز مشاوره دارای روانشناس متخصص هستند عنوان کرد: تعریف از متخصص و ارزیابی و قضاوت ما از این موضوع دو مسئله متفاوت هستند، اما آن چیزی که ما از بیرون قادر به دیدن آن هستیم این است که نرخ نیروی متخصص در حال افزایش است چرا که اجرا سازی دوره‌های مکمل دانشگاهی، بطور مستقیم سطح دانش و آگاهی سازی دانشجویانی که وارد بازار کار میشوند را ارتقا داده است.
وی یادآور شد: طبیعتا نظام آموزشی موجود خالی از ایراد نیست و مهم‌ترین ضعف موجود این است که دانشجویان تجارب بالین ندارند، به این معنا که تعداد مراکز روان شناسی که بدون بیمارستان مشغول جذب و فارغ التحصیل دانشجویان هستند قابل توجه است و این افراد بدون تجربه بالین و تجربه کارآموزی وارد سیستم درمان میشوند و این باعث میشود که درمانگر مختصص محسوب نمی‌شوند و دارای عملکرد حرفه‌ای نیستند.
ملیانی بیان کرد: سازمان نظام روان شناسی به عنوان متولی توجه جدی را برای ایجاد فضای کارورزی و شرایط برای برگزاری کارگاه‌ها از خود نشان داده است، این موضوع باعث شده تا دانشجویان بعد از اتمام تحصیل وارد این کارگاه‌ها شوند و به دلیل فضای رقابتی که میان کارگاه‌ها وجود دارد سطح کیفیت برگزاری این کارگاه‌ها افزایش یافته است.
وی افزود: به واسطه قانونی که از سمت سازمان نظام روان شناسی اتخاذ شده است، روان شناسان و یا مشاورانی که یک سری امتیازها را کسب کردند و یا در مصاحبه اختصاصی از سوی نظام روان شناسی تایید شده اند دارای صلاحیت ارزیابی از سوی نظام مربوطه هستند، و این روند باعث ارتقا استانداردها و نوعی غربالگری شده است که منجر به ارتفا کیفیت حرفه ای شده است.
ملیانی یادآور شد: در گذشته مردم تشخیص مرکز متعبر از میان مراکز نامعتبر دچار سردرگمی بودند اما در حال حاضر می توانند با چک کردن این که آیا رواندرمانگر فوق دارای پروانه صلاحیت حرفه ای از سمت نظام است، بفهمند مرکزی که به آن مراجعه می کنند دارای صلاحیت است یا خیر، همچنین نظام روان شناسی یک سری مراکز را در سایت خود، معرفی کرده که موجب شده تا پروسه شناخت یک مرکز مورد تایید و دارای صلاحیت آسان تر شود.
وی ادامه داد: طبق تحقیقاتی که درایران انجام شده است 20 درصد جمعیت کشور از نوعی نشانه مشکلات شخصیتی، روان شناختی یا نوعی اختلال به معنای "مجموعه ای از مشکلات" به طورمشخص رنج می برند، همچنین از سوی وزارت بهداشت آمار اختلال افسردگی در ایران 6 درصد اعلام شده است.
ملیانی اضافه کرد: امر مراجعه به روان شناس در کشور ما انتخاب اول فرد نیست بلکه معمولا انتخابی از روی استیصال است به این معنی که کمتر از 10 درصد مراجعین مراکز مشاوره افرادی هستند که برای ارتقا حال خوب یا افزایش سطح کیفیت زندگی، به مراکز رجوع می کنند.
این روانشناس بالینی در خصوص علت مراجعه افراد به مراکز مشاوره روان شناسی افزود: بالای 90 درصد از افراد مراجعه کننده به مراکز مشاوره روان شناسی کسانی هستند که علت مراجعه آنها، درماندگی در مشکلاتشان است. در واقع این افراد به مرحله ای رسیده اند که رنج روانی بر آنها غلبه کرده و توانایی تحمل حال بد خود را ندارند، شایع ترین اختلال روان پزشکی که موجب رجوع افراد به روان شناسان می شوند شامل اختلال افسردگی، انوع اختلالات اضطرابی و در درجه بعدی وابستگی به مواد مخدر می شود.
ملیانی بیان کرد: افسردگی موجب بروز مشکل در روابط با افراد همچون همسر، فرزند، خانواده و... می شود، همچنین مشکلات در روابط ارتباط مستقیم با افسردگی دارد که نشانه برجسته افراد مراجعه کننده افسردگی و اضطراب است.
وی افزود: متاسفانه نرخ خودکشی در ایران و دنیا رو به افزایش است که نشان دهنده یک پرچم قرمز می باشد و این روند برای مسئله خودکشی نگران کننده خواهد بود.
ملیانی ادامه داد: بیشترین مراجعین ما خانم ها هستند و در دامنه سنی بین 20 تا 35 سال هستند، در این بازه سنی به دلیل اینکه فرد به عنوان یک بزرگسال مسئولیت های زندگی را به عهده گرفته است و با چالش های جدیدی رو به رو می شود از این رو اگر دارای مهارت حل مسائل و تکالیف این سنین نباشد، باعث می شود که با مشکلاتی روبرو شود.
وی در خصوص یکسان نبودن تعرفه خدمات در مراکز مشاوره گفت: متاسفانه تبعیت از تعرفه اعلام شده، تامین یک مرکز مشاوره را به دشواری می اندازد. چرا که اجاره بالای مطب های روان شناسی و نیاز به حمایت مراجعه کنندگانی که بیمه از آنها حمایت نمی کند، بار حمایت از این افراد دریافت کننده خدمات را حتی بر دوش مراکز مشاوره می افتد.
ملیانی ادامه داد: برخی از مراکز مشاوره برای استوار ماندن سعی می کنند نرخ تعرفه ها را جا به جا کنند، البته گفتنی است که همیشه این طور نیست و گاها شاهد هستیم که افراد طمع کار که در هر حرفه ای وجود دارد برای کسب سود بیشتر دست به این کار می زنند.
وی افزود: الزاما تازه کار بودن به معنی آسیب زا بودن نیست و بی کفایتی فرد را نشان نمی دهد، گاها شاهدیم که روان شناس های خوب و تازه کار به دلیل آموزش های باکیفیتی که فراگرفته اند و اشتیاقی که در آنها وجود دارد عملکرد درخشان تری نسبت روان شناسانی دارند که گذر زمان و مشکلاتی که داشتند آنها را دچار فرسودگی روانی کرده است، عامل تعیین کننده، خوب آموزش دیدن مهم است.
ملیانی ادامه داد: سابقه کار مولفه مهمی برای سنجش توانمندی و صلاحیت در رشته روان شناسی است، تجربه های بدست آمده در بالین و اتاق درمان در داشتن بهترین عملکرد یاری خواهند کرد، البته اگر مشاور تازه کار به خوبی آموزش دیده باشد و بر روی موضوعات بالینی کار کرده باشد می تواند فرد برجسته و حرفه ای باشد.
این روانشناس گفت: دو گونه آسیب به واسطه مشاوران و روان شناسان غیر حرفه ای به افراد مراجعه کننده وارد می شود، اگر روان شناسی نتواند کارکرد مناسبی داشته باشد در بسیاری از موارد شانس درمان و کمک خواهی مراجع از بین می رود. چرا که تجربه نشان داده است هنگامی که مراجع با واکنش صحیح از روان شناس مواجه نشوند میل به مراجعه مجدد در مراجع از بین می رود.
ملیانی بیان کرد: یک رفتار غلط از سوی روان شناس غیرحرفه ای می تواند حتی باعث شود افراد به انجام رفتارهای پرخطر متمایل شوند و حتی تصور کنند که محکوم به بودن در شرایط فعلی هستند.
وی ادامه داد: راهنمایی درست یکی از وظایف اصلی هر روان شناس است که در صورت رفتار غیرحرفه ای هدایت گری به معنای واقعی اتفاق نمی افتد و می تواند مسیر درمان و حل مشکلات مراجعه کننده را به سمت و سویی ببرد که فرد را دچار فاجعه های جبران ناپذیری چون تایید رفتار غلط فرد کند.
ملیانی ضمن اشاره به توزیع متفاوت مراکز مشاوره در شهر‌های مختلف تصریح کرد: تراکم بیشتری در شهر تهران و تمام مراکز دیگر شهرستان‌ها وجود دارد، و این موضوع دقیقا همانند به مدلی است که در سیستم پزشکی اتفاق افتاده است، یعنی عدم توزیع مساوی نیرو‌های متخصص پزشکی در شهر‌های مختلف است.
وی در توضیح چرایی عدم توزیع متوازن نیروی متخصص عنوان کرد: در حیطه خدمات مشاوره روان شناسی همانند دیگر شغل‌ها این عرصه است که تقاضا را تعریف می‌کند. از این رو به دلیل تمکن مالی بالاتر در مناطق خاصی، چون مراکز استان‌ها و شهر تهران تقاضا برای مراجعه به مراکز مشاوره افزایش بیشتر است. چرا که تصمیم گیری در مورد اقدام برای جلسات مشاوره، متاثر از شرایط مالی مناسب است و در شرایط ناپایدار اقتصادی، افراد تصمیم می‌گیرند به اتاق درمان مراجعه کنند یا خیر.
این روانشناس عدم آگاهی سازی به صورت یکسان را از دلایل توزیع متفاوت مراکز مشاوره در شهر‌های مختلف دانست و افزود: متاسفانه با تمام پیشرفت‌ها در شرایط حاضر هنوز تابو‌هایی برای مراجعه افراد به روان شناس وجود دارد و از سوی جامعه مراجعین با القاب ناشایست مواجه خواهند شد.
وی ادامه داد: در شهر‌های مختلف بر اساس میزان آموزش افراد، شرایط اجتماعی و بافت فرهنگی حاکم باعث میشوند تا یک سری شهر‌ها استعداد بیشتری برای مراجعه افراد پیدا کنند و طبیعتا تبدیل به نقطه‌ای برای جذب بیشتر درمانگران خواهند بود.
در شرایط فعلی که به واسطه بیماری کرونا به وجود آمده است یک سری از افراد از شهر‌هایی که شهروندان آن به دلیل انگ مراجعه یا ننگ بیماری روانی در گذشته به مراکز روان شناسی مراجعه نکرده اند با به وجود آمدن بستر مشاوره‌های آنلاین از شهر‌های دارای خدمات متمرکز مشاوره‌ای بهره مند میشوند.
همچنین فضای کرونا موجب معرفی بهتر خدمات مشاوره‌ای آنلاین شد و متقاضیان این نوع مشاوره از شهر‌های کوچک کشورهستند که با وجود تمکن بالای مالی به دلیل داشتن ذهنیت‌های غلط و شکسته نشدن تابو‌های مراجعه به مراکز مشاوره از انجام آن خودداری می‌کردند.
ملیانی در پاسخ به اینکه چند درصد از مراکز مشاوره دارای روانشناس متخصص هستند عنوان کرد: تعریف از متخصص و ارزیابی و قضاوت ما از این موضوع دو مسئله متفاوت هستند، اما آن چیزی که ما از بیرون قادر به دیدن آن هستیم این است که نرخ نیروی متخصص در حال افزایش است چرا که اجرا سازی دوره‌های مکمل دانشگاهی، بطور مستقیم سطح دانش و آگاهی سازی دانشجویانی که وارد بازار کار میشوند را ارتقا داده است.
وی یادآور شد: طبیعتا نظام آموزشی موجود خالی از ایراد نیست و مهم‌ترین ضعف موجود این است که دانشجویان تجارب بالین ندارند، به این معنا که تعداد مراکز روان شناسی که بدون بیمارستان مشغول جذب و فارغ التحصیل دانشجویان هستند قابل توجه است و این افراد بدون تجربه بالین و تجربه کارآموزی وارد سیستم درمان میشوند و این باعث میشود که درمانگر مختصص محسوب نمی‌شوند و دارای عملکرد حرفه‌ای نیستند.
ملیانی بیان کرد: سازمان نظام روان شناسی به عنوان متولی توجه جدی را برای ایجاد فضای کارورزی و شرایط برای برگزاری کارگاه‌ها از خود نشان داده است، این موضوع باعث شده تا دانشجویان بعد از اتمام تحصیل وارد این کارگاه‌ها شوند و به دلیل فضای رقابتی که میان کارگاه‌ها وجود دارد سطح کیفیت برگزاری این کارگاه‌ها افزایش یافته است.
وی افزود: به واسطه قانونی که از سمت سازمان نظام روان شناسی اتخاذ شده است، روان شناسان و یا مشاورانی که یک سری امتیازها را کسب کردند و یا در مصاحبه اختصاصی از سوی نظام روان شناسی تایید شده اند دارای صلاحیت ارزیابی از سوی نظام مربوطه هستند، و این روند باعث ارتقا استانداردها و نوعی غربالگری شده است که منجر به ارتفا کیفیت حرفه ای شده است.
ملیانی یادآور شد: در گذشته مردم تشخیص مرکز متعبر از میان مراکز نامعتبر دچار سردرگمی بودند اما در حال حاضر می توانند با چک کردن این که آیا رواندرمانگر فوق دارای پروانه صلاحیت حرفه ای از سمت نظام است، بفهمند مرکزی که به آن مراجعه می کنند دارای صلاحیت است یا خیر، همچنین نظام روان شناسی یک سری مراکز را در سایت خود، معرفی کرده که موجب شده تا پروسه شناخت یک مرکز مورد تایید و دارای صلاحیت آسان تر شود.
وی ادامه داد: طبق تحقیقاتی که درایران انجام شده است 20 درصد جمعیت کشور از نوعی نشانه مشکلات شخصیتی، روان شناختی یا نوعی اختلال به معنای "مجموعه ای از مشکلات" به طورمشخص رنج می برند، همچنین از سوی وزارت بهداشت آمار اختلال افسردگی در ایران 6 درصد اعلام شده است.
ملیانی اضافه کرد: امر مراجعه به روان شناس در کشور ما انتخاب اول فرد نیست بلکه معمولا انتخابی از روی استیصال است به این معنی که کمتر از 10 درصد مراجعین مراکز مشاوره افرادی هستند که برای ارتقا حال خوب یا افزایش سطح کیفیت زندگی، به مراکز رجوع می کنند.
این روانشناس بالینی در خصوص علت مراجعه افراد به مراکز مشاوره روان شناسی افزود: بالای 90 درصد از افراد مراجعه کننده به مراکز مشاوره روان شناسی کسانی هستند که علت مراجعه آنها، درماندگی در مشکلاتشان است. در واقع این افراد به مرحله ای رسیده اند که رنج روانی بر آنها غلبه کرده و توانایی تحمل حال بد خود را ندارند، شایع ترین اختلال روان پزشکی که موجب رجوع افراد به روان شناسان می شوند شامل اختلال افسردگی، انوع اختلالات اضطرابی و در درجه بعدی وابستگی به مواد مخدر می شود.
ملیانی بیان کرد: افسردگی موجب بروز مشکل در روابط با افراد همچون همسر، فرزند، خانواده و... می شود، همچنین مشکلات در روابط ارتباط مستقیم با افسردگی دارد که نشانه برجسته افراد مراجعه کننده افسردگی و اضطراب است.
وی افزود: متاسفانه نرخ خودکشی در ایران و دنیا رو به افزایش است که نشان دهنده یک پرچم قرمز می باشد و این روند برای مسئله خودکشی نگران کننده خواهد بود.
ملیانی ادامه داد: بیشترین مراجعین ما خانم ها هستند و در دامنه سنی بین 20 تا 35 سال هستند، در این بازه سنی به دلیل اینکه فرد به عنوان یک بزرگسال مسئولیت های زندگی را به عهده گرفته است و با چالش های جدیدی رو به رو می شود از این رو اگر دارای مهارت حل مسائل و تکالیف این سنین نباشد، باعث می شود که با مشکلاتی روبرو شود.
وی در خصوص یکسان نبودن تعرفه خدمات در مراکز مشاوره گفت: متاسفانه تبعیت از تعرفه اعلام شده، تامین یک مرکز مشاوره را به دشواری می اندازد. چرا که اجاره بالای مطب های روان شناسی و نیاز به حمایت مراجعه کنندگانی که بیمه از آنها حمایت نمی کند، بار حمایت از این افراد دریافت کننده خدمات را حتی بر دوش مراکز مشاوره می افتد.
ملیانی ادامه داد: برخی از مراکز مشاوره برای استوار ماندن سعی می کنند نرخ تعرفه ها را جا به جا کنند، البته گفتنی است که همیشه این طور نیست و گاها شاهد هستیم که افراد طمع کار که در هر حرفه ای وجود دارد برای کسب سود بیشتر دست به این کار می زنند.
وی افزود: الزاما تازه کار بودن به معنی آسیب زا بودن نیست و بی کفایتی فرد را نشان نمی دهد، گاها شاهدیم که روان شناس های خوب و تازه کار به دلیل آموزش های باکیفیتی که فراگرفته اند و اشتیاقی که در آنها وجود دارد عملکرد درخشان تری نسبت روان شناسانی دارند که گذر زمان و مشکلاتی که داشتند آنها را دچار فرسودگی روانی کرده است، عامل تعیین کننده، خوب آموزش دیدن مهم است.
ملیانی ادامه داد: سابقه کار مولفه مهمی برای سنجش توانمندی و صلاحیت در رشته روان شناسی است، تجربه های بدست آمده در بالین و اتاق درمان در داشتن بهترین عملکرد یاری خواهند کرد، البته اگر مشاور تازه کار به خوبی آموزش دیده باشد و بر روی موضوعات بالینی کار کرده باشد می تواند فرد برجسته و حرفه ای باشد.
این روانشناس گفت: دو گونه آسیب به واسطه مشاوران و روان شناسان غیر حرفه ای به افراد مراجعه کننده وارد می شود، اگر روان شناسی نتواند کارکرد مناسبی داشته باشد در بسیاری از موارد شانس درمان و کمک خواهی مراجع از بین می رود. چرا که تجربه نشان داده است هنگامی که مراجع با واکنش صحیح از روان شناس مواجه نشوند میل به مراجعه مجدد در مراجع از بین می رود.
ملیانی بیان کرد: یک رفتار غلط از سوی روان شناس غیرحرفه ای می تواند حتی باعث شود افراد به انجام رفتارهای پرخطر متمایل شوند و حتی تصور کنند که محکوم به بودن در شرایط فعلی هستند.
وی ادامه داد: راهنمایی درست یکی از وظایف اصلی هر روان شناس است که در صورت رفتار غیرحرفه ای هدایت گری به معنای واقعی اتفاق نمی افتد و می تواند مسیر درمان و حل مشکلات مراجعه کننده را به سمت و سویی ببرد که فرد را دچار فاجعه های جبران ناپذیری چون تایید رفتار غلط فرد کند.
مرجع : باشگاه خبرنگاران
